Orð og tunga - 08.07.2019, Blaðsíða 95

Þórhalla og Whelpton: Samspil máls og merkingar 83
3.2 Söfnun gagna
Þátttakendur í LÍS leystu þrjú verkefni sem tengdust litum að fyrir-
mynd EoSS (Majid o.fl. 2011). Í EoSS voru valdir 84 litir. Þessir litir eru
skilgreindir sam kvæmt Munsell-kerfinu þar sem litum er raðað eftir
litblæ, birtu stigi og mettunarstigi. Litirnir fyrir EoSS voru valdir með
jöfnu milli bili úr þessu kerfi, og þá má sjá á Mynd 1.
Mynd 1: EoSS-litirnir 84.
Á milli dálka er jafnt bil á milli litbrigða, hver lína hefur sama birtustig
og í hverjum reit er hæsta mettunarstig sem mögulegt er fyrir þá
samsetningu litbrigðis og birtustigs. Þegar litirnir höfðu verið valdir
voru þeir prentaðir á spjöld4 og þeim raðað í handahófskennda röð
til þess að leggja fyrir þátttakendur í fyrsta verkefninu: að nefna liti.
Sama röð var notuð fyrir alla þátttakendur. Þátttakendur fengu að sjá
eitt spjald (einn lit) í einu og voru hvattir til að nota eins hversdagsleg
heiti og þeim var unnt, en annars var þeim frjálst að nefna litina hvaða
nafni sem þeim sýndist.
Í verkefni númer tvö voru allir sömu litir saman á blaði, þar sem
þeim var raðað upp á nokkurn veginn sama hátt og á Mynd 1. Þá voru
lesin upp litaheiti og þátttakendur beðnir að velja kjörlitinn, eða þann
lit sem þeir töldu dæmigerðastan fyrir það litaheiti sem nefnt var. Við
hönnun EoSS-verkefnisins var gert ráð fyrir því að notaður væri listi
yfir grunnlitaheiti að fyrirmynd Berlins og Kay. Slíkt reyndist aug-
ljós lega auðvelt fyrir enska hluta rannsóknarinnar, en vegna þess
hve stutt merkingarlegar rannsóknir á litaheitum voru komnar þegar
EoSS-rannsóknin var gerð var ekki til neinn slíkur listi fyrir íslensku.
Því var nauðsynlegt að framkvæma litla aukarannsókn þar sem þátt-
takendur voru beðnir um að skrifa eins mörg litaheiti og þeir gátu
á stuttum tíma. Síðan var reiknað út hvaða litaheiti komu almennt
efst og listinn gerður eftir því. Slík próf eru yfirleitt góð til þess að fá
fram þau litaheiti sem eru fólki nærtækust (Corbett og Davies 1997)
og kunnugleiki er eitt af aðalviðmiðum Berlins og Kays hvað varðar
grunn litaheiti. Grunnlitalisti fyrir táknmálið var fenginn úr grein
Rann veigar Sverrisdóttur og Kristínar Lenu Thorvaldsdóttur (2016).
4 Spjöldin voru prentuð af aðila sem er samþykktur af Munsell-staðlafyrirtækinu.
tunga_21.indb 83 19.6.2019 16:56:01