Orð og tunga - 08.07.2019, Blaðsíða 115

Tinna Frímann Jökulsdóttir og fleiri: Nýyrði tengd tölvum 103
orðið afar mikil og hröð framþróun í hvers kyns tækni og þá ekki síst
með tilkomu hinnar svokölluðu snjall tækja byltingar sem m.a. hefur
alið af sér raddstýringu tækja. Fólk er, a.m.k. í hinum vestræna heimi,
nettengt nánast hvar og hvenær sem er og tæknin hefur tekið yfir
sífellt fleiri þætti í daglegu lífi þeirra. Til þessa hefur íslenska oftar
en ekki verið nothæf, a.m.k. að ein hverju leyti, innan tækninnar kjósi
menn þann möguleika, m.a. vegna íslenskra, tæknitengdra nýyrða
sem náð hafa fótfestu í málinu.
En í kjölfar þessara gríðarlegu samfélags- og tæknibreytinga sem átt
hafa sér stað verður enska sífellt meira áberandi og um leið má greina
auknar áhyggjur af stöðu og framtíðarhorfum íslensku. Nýlegar
rann sóknir hafa sýnt að þessar áhyggjur eru ekki tilefnislausar því
þótt önnur mál hafi haft áhrif á íslensku í gegnum tíðina er mál-
sambýli íslensku og ensku nú með allt öðrum hætt i en áður hefur
sést og fl eiri hætt umerki sjáanleg (sjá t.d. Sigríði Sigurjónsdótt ur og
Eirík Rögnvaldsson 2018, 2019, Sigríði Sigurjónsdótt ur 2016, Drude
o.fl . 2018, Dagbjörtu Guðmundsdótt ur 2018, Elínu Þórsdótt ur 2018,
Lilju Björk Stefánsdótt ur 2018, Tinnu Frímann Jökulsdótt ur 2018). Sé
markmiðið að sjá til þess að íslenska verði áfram nothæf á öllum svið-
um samfélagsins, þ.m.t. á sviði tækni, þarf að bregðast rétt við og um
leið mun hraðar en áður. Að þessu sögðu má nefna að þegar reynt
er að leggja mat á lífvænleika tungumála eru ýmsir þætt ir lagðir til
grundvallar og meðal þeirra eru virðing og viðhorf málhafa gagnvart
málinu, á hvaða sviðum (e. domains) samfélagsins málið er notað/
nothæft og hvort tungumálið nái inn á ný notkunarsvið og í nýja fj öl-
miðla (Lewis og Simons 2010, UNESCO Ad Hoc Expert Group on
Endangered Languages 2003).
Meginmarkmið þessarar greinar er að fj alla um niðurstöður ný-
legrar vefk önnunar um viðhorf u.þ.b. 350 Íslendinga gagnvart nýyrða-
myndun og notkun þeirra á íslenskum nýyrðum sem tengjast tölvum
og tækni. Í stuttu máli má segja að niðurstöðurnar bendi m.a. til þess
að nokkuð almennur samhljómur sé um það viðhorf að búa eigi til
íslensk nýyrði þó að greina megi mun eft ir aldri þátt takenda. Þegar
kemur að notkun nýyrða kemur einnig nokkuð skýrt fram að ólíkum
nýyrðum er misvel tekið af málsamfélaginu auk þess sem munur er
á ólíkum aldurshópum. Efnisskipan greinarinnar er með þeim hætt i
að fræðilegan bakgrunn má fi nna í öðrum hluta greinarinnar þar sem
m.a. verða birtar skilgreiningar á helstu hugtökum og stutt lega fj allað
um aðrar tengdar rannsóknir. Í þriðja hluta verður rannsókninni, sem
þessi grein byggir á, lýst nánar og þá sérstaklega þeim spurningum
tunga_21.indb 103 19.6.2019 16:56:07