Orð og tunga - 08.07.2019, Side 97

Þórhalla og Whelpton: Samspil máls og merkingar 85
hreyfingum eru líka oft merkingaraukandi. Sem dæmi má nefna að
augabrúnir eru oft settar upp í spurningum og ákafi og lengd hreyf-
ingar, eða hvort hún er endurtekin, getur breytt merkingu tákns ins.
Þegar aðalsvör voru unnin úr nafngiftahluta LÍS komu endurtekið
fram tvær tegundir breytinga í látbrigðum og handahreyfingum
svo þær voru einnig skráðar og verða teknar með þegar fjallað er
um orðmyndun. Annars vegar er um að ræða áhersluaukningu, þar
sem táknið var myndað með hreyfingu sem er styttri og ákveðnari
en venjulega og augabrúnir eru settar niður. Hins vegar er mynd un
tákns ins dregin lengur og augabrúnir settar upp. Þessar mynd un ar-
að ferðir voru ekki bara notaðar með litaheitum heldur einnig öðrum
orðum sem koma fram með litaheitunum svo sem ljós og dökkur.
Auk þessara tilbrigða í myndun sama tákns komu einnig fram
nokkur afbrigði af táknum fyrir nokkur litbrigðanna og þurfti að skrá
þau sér (t.d. brúnn, brúnn2, brúnn3). Þetta kemur til af hröðum
breytingum í orðaforða á milli kynslóða en þessi afbrigði voru ekki
það mörg að þau hefðu áhrif á niðurstöður.
Þegar unnið hafði verið úr gögnunum samkvæmt verklagi EoSS
varð til orðalisti fyrir hvert litbrigði (spjald/reit) sem hægt var að nota
til að skrá merkingarsvið á myndir eins og Mynd 1 til að sjá hvaða
lit brigði hvert litaheiti næði yfir í hverju máli fyrir sig. Það er annars
vegar hægt með því að skrá ráðandi heiti, en það eru þau litaheiti
sem oftast eru tilnefnd sem heiti á hverju litbrigði fyrir sig, þ.e. til
þess að sjá hvaða litaheiti eru algengust fyrir það svæði sem við erum
að skoða. Gildir þá einu hversu hátt hlutfall þátttakenda nefnir við-
kom andi orð svo lengi sem það er efst á listanum yfir þau orð sem
eru nefnd fyrir litbrigðið sem við á. Hins vegar er hægt að setja skil-
yrði um að litaheiti þurfi að vera tilnefnt af ákveðnum meirihluta
þátttakenda til að vera skráð, til þess að sjá hvaða litaheiti eru ráðandi
og nærtækust málhöfum.
4 Gögnin krufin
Nú verður farið yfir niðurstöðurnar sem unnar hafa verið úr gögn-
unum. Í fyrsta lagi er gerð tölfræðileg athugun (4.1); í öðru lagi er
orðaforðinn eins og hann birtist í gögnunum athugaður og skoðað
hvaða litaheiti eru ráðandi (4.2); í þriðja lagi er gerð athugun á kjör-
litum, kjarna litahugtakanna (4.3); í fjórða lagi er sammæli höfuð-
heita reiknað út og svið þeirra kortlögð (4.4); og í fimmta lagi eru
tunga_21.indb 85 19.6.2019 16:56:02