Orð og tunga - 08.07.2019, Side 152

140 Orð og tunga
(3d) Margvíslegir ytri þættir hafa áhrif á málstefnu.
Þá ber þess að geta að Spolsky (2004:219–221) hefur sérstaklega
greint og borið saman megineinkenni á málstefnu eins og hún birtist
(skrifl ega, opinberlega) í ýmsum löndum í dag. Samkvæmt athugun
hans er þar um að ræða fj óra meginþætt i sem dæmigerð málstefna
gerir skil:
(4a) Í málstefnunni eru talin upp þau tungumál sem skipta máli í
viðkomandi samfélagi; gerð er grein fyrir stöðu hvers þeirra
fyrir sig og hvaða hlutverki málunum sé (ekki) ætlað.
(4b) Fram kemur sýnileg hugmyndafræði um samstæðan hóp/
þjóð.
(4c) Hugað er að hnattvæðingu og m.a. tekin afstaða til ensku
sem heimstungu (ýmist með jákvæðum eða neikvæðum for-
merkjum).
(4d) Hugað er að verndun minnihlutahópa og tungumála þeirra,
þ.e. tekið er á einhvern hátt á því málefni.
Ný og breytt útfærsla fyrri hugmynda kom nýlega fram hjá Spolsky
(2018). Hún felur í sér tvær viðbætur við málstýringarhlutann
(Spolsky 2004, 2009):
I now suggest two important modifi cations to the original
model.
The fi rst is to add advocates to the management component,
individuals or groups who lack the authority of managers
but still wish to change its practices. (Spolsky 2018)6
Í fyrsta lagi leggur Spolsky (2018) nú til að við greiningu á málstýr-
ingu verði ekki aðeins að gera ráð fyrir málstýrendum með formleg
völd eins og þeim sem hann reiknaði upphafl ega með (skólar, mál-
nefndir, stjórnvöld, ákveðnir einstaklingar) heldur líka þeim sem
hafa ekki slík völd en sækjast eft ir að hafa áhrif á þróun forms og
stöðu tungumáls (þrýstihópar, barátt ufólk) og sem eiga eft ir atvikum
eft ir að ná í gegn með sín sjónarmið og hafa þannig í fyllingu tímans
áhrif í málstýringu. Þetta styðst við fjölda dæma um málstefnu í
heim inum. Í Ísrael var grunnur að endurreisn eða nútímavæðingu
hebresku lagður hjá barátt ufólki einkum meðal síonista seint á 19.
6 Tilvitnuð grein (Spolsky 2018) er án blaðsíðutals.
tunga_21.indb 140 19.6.2019 16:56:14