Orð og tunga - 08.07.2019, Side 154

Orð og tunga - 08.07.2019, Side 154
142 Orð og tunga Ég hef bent á að málstefna getur borið góðan árangur enda þótt engin miðlæg málstýringarstofnun komi að málum og í því sambandi notað ist ég við dæmi úr sögu íslenskrar málstefnu, til rökstuðnings og skýringar (Ari Páll Kristinsson 2012a:345–347). Þar tók ég sem dæmi 100 ára tímabil í íslenskri málsögu (1860–1960) og rökstuddi að í málstefnu þjóðarinnar á því tímabili hafi málstýring í skólum og víðar farið saman við ríkjandi málviðhorf og að málhegðun hafi sam ræmst hinum meginþáttunum í greiningu Spolskys (2004). Á því tímabili náðist að festa íslenskan ritmálsstaðal í sessi hvað varðar orðaforða í vönduðum málsniðum, stafsetningu og beygingar. Þett a gat að einhverju leyti jafnvel átt við um framburð. Á sama tíma var farið að nota íslensku á mun fl eiri og stærri notkunarsviðum en áður. Rökstyðja má að útbreidd málhegðun meðal tiltölulega stórra hópa í íslensku málsamfélagi hafi á framangreindu tímabili verið í sam- ræmi við þau almennu málviðhorf að í rituðu máli og formlegum mál sniðum væri alíslenskur orðaforði æskilegri en tökuorð og að fylgja bæri samstæðum íslenskum málstaðli með fornar og þjóðlegar rætur enda væri hann nátengdur pólitísku sjálfstæði landsmanna. Mál stýring á Íslandi um miðja 20. öld fór fram m.a. í skólum, hjá forlögum og í fj ölmiðlum og að því er virðist í samræmi við ríkjandi málviðhorf (Ari Páll Kristinsson 2012a:345–348; 2017:101–102). Ég hef sem sé lýst árangri málstefnunnar á Íslandi á því tímabili með tilvísun til hugmynda Spolskys (2004, 2009) um þríeðli málstefnu. Á umræddu skeiði í íslenskri málsögu (1860–1960) var ekki komin til skjalanna opinber íslensk akademía eða málnefnd, né heldur skrifl eg opinber málstefna. Slíkt málstefnuskjal kom loks fram á níunda ára- tugnum í álitsgerð sem var unnin handa menntamálaráðuneytinu (Guðmundur B. Kristmundsson o.fl . 1986) og annað hjá Íslenskri mál nefnd 2008 sem Alþingi staðfesti síðan með þingsályktun 2009 (Íslenska til alls 2009). Í kjölfarið fylgdu Lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls nr. 61/2011. Á tímum þjóðhyggju og þjóðbyggingar eru líkur til að tiltölulega mikið samræmi geti verið milli þriggja meginstoða málstefnu (í skiln- ingi Spolskys 2004), þ.e. milli málhegðunar, málviðhorfa og mál stýr- ingar. Segja mætt i að stjórnvöld í tilteknu ríki þyrft u ekki að koma mál akademíu eða málnefnd á fót meðan þau teldu að ná mætt i til ætl- uð um árangri án þess. Að því getur þó komið að stjórnvöldin kjósi að bregðast við (meintu) breytt u málástandi m.a. með því að stofnsetja málakademíu eða málnefnd til að styðja við málstýringu í ríkinu. Hugsanlega mætt i líta á aðdraganda að stofnun málnefndar á Íslandi tunga_21.indb 142 19.6.2019 16:56:15
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188

x

Orð og tunga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.