Orð og tunga - 08.07.2019, Page 156

144 Orð og tunga
large measure on its congruity with the practices and ideol-
ogy of the community.
Í 3.1 hér á undan var m.a. tæpt á greiningu Spolskys á þeim fj órum
meginatriðum sem komi við sögu í málstefnuskjölum og í sýnilegri
orð ræðu um málstefnu í einstökum samfélögum. Albury (2015) hef ur
borið þessa fj óra liði Spolskys að íslenskri málstefnu. Albury komst
að þeirri niðurstöðu að greiningin komi ágætlega heim og sam an
við mál stefnu á Íslandi en þó með þeirri undantekningu eða sér út-
færslu á lið (4d), um minnihlutahópa, að Íslendingar telji ís lensk-
una minnihlutamál þegar það hentar; þ.e. í stað þess að tryggja mál-
rétt indi t.d. Pólverja á Íslandi sé einkennandi fyrir ís lenska mál stefnu
það viðhorf að íslenska sé svo „lítil“ að hún þurfi sér með ferð (t.d.
hjá Microsoft í sambandi við tölvukerfi og fl eira þess hátt ar). Meiri-
hlutamálið íslenska sé sem sagt sjálft minnihlutamál vegna smæð-
ar málsamfélagsins, eft ir því sem fram komi í íslenskri mál stefnu-
orðræðu.
Nú skal í lokin vikið stutt lega að endurbótum Spolskys (2018), með
hliðsjón af íslensku samhengi. Segja má að með „eigin málstýringu“
sé til dæmis átt við það þegar íslenskur málnotandi tekur ákvörðun
um það hvort hann talar á ensku eða íslensku t.d. í samskiptum við
erlendan þjón á veitingastað í Reykjavík; einnig mætti nefna það
þegar valin eru tiltekin íslensk málform en ekki önnur t.d. út frá mati
málnotandans á því hversu formleg málnotkunin eigi að vera með
tilliti til aðstæðna og viðmælenda í hverju tilviki. Á bak við slíka
„eigin stýringu“, sem birtist í málhegðuninni, geta legið málviðhorf
viðkomandi málnotanda (t.d. viðhorf til þess hvort enska eða íslenska
sé æskilegra tungumál á tilteknu notkunarsviði eða hvort málvöndun
sé að einhverju leyti eft irsóknarverð eða ekki), sem og persónuleg
markmið af einhverju tagi (t.d. í hvaða ljósi málnotandi vill að aðrir
sjái hann). Þannig má segja að „eigin málstýring“, ekki síður en
„ytri málstýring“, sé nátengd málviðhorfum og málhegðun, sbr. þá
meginhugsun Spolskys sem gerð hefur verið grein fyrir í þessum
kafl a.
Spolsky (2018) hefur kosið að tilgreina barátt ufólk á sviði máls
og málnotkunar (e. language advocates) sérstaklega í hinni nýlegu
endurskoðun hugmynda sinna um málstefnu. Á Íslandi má í dag sjá
ýmiss konar dæmi um áhrif grasrótar eða áhugahópa um ákveðnar
breytingar á íslenskri málnotkun. Það var t.d. ekki tekin ákvörðun um
það hjá Íslenskri málnefnd að innleiða nýtt fornafn (hán) um fólk sem
tunga_21.indb 144 19.6.2019 16:56:15