Morgunblaðið - 27.06.2019, Síða 68

68 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 2019
Glæsilegir skartgripir
innblásnir af íslenskri sögu
GULL SM IÐUR & SKARTGR I PAHÖNNUÐUR
Skólavörðustíg 18 – www.fridaskart.is
VIÐTAL
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Fyrir stuttu kom út víða um heim
áttunda bókin um lögreglukonuna
Gunnhildi Gísladóttur eftir breskan
rithöfund. Finnst kannski ein-
hverjum kyndugt að breskur krimmi
sé með íslenska aðalpersónu og ger-
ist að auki á Íslandi, líkt og bæk-
urnar sjö á undan, en svo er mál með
vexti að höfundurinn, Quentin Bates,
er hagvanur hér á landi eftir að hafa
komið hingað í ævintýraleit og búið
um hríð, fest sér íslenska konu og
talar líka afbragðsíslensku.
Þó ytra hafi komið út átta bækur
um glæpi og Gunnhildi hafa bara
tvær bækur úr röðinni komið út á ís-
lensku: Bláköld lygi kom út fyrir
tveimur árum og svo nú nýverið bók-
in Á hálum ís. Svo bar við að skömmu
áður en sú bók kom út kom Quentin
hingað í stutta heimsókn til að sækja
sjávarútvegssýningu og gafst þá færi
á að ræða aðeins við hann.
Kuldalegir titlar og kápur
Tal okkar hefst á vangaveltum um
það af hverju allar bækur hans séu
með svo kuldaleg heiti: Cold Com-
fort, Chilled to the Bone og Cold
Breath, svo dæmi séu tekin, og káp-
urnar kuldalegar. Hann hlær að því
þegar þetta ber á góma og segir að
mestu ráði að útgefendur hans geti
ekki hugsað sér glæpasögur frá Ís-
landi sem ekki séu með kuldalegt
nafn. „Eina bókina lét ég vísvitandi
gerast í ágúst, á heitasta tíma ársins
og meira að segja á óvenju heitu
sumri, en allt kom fyrir ekki, hún
heitir Summerchill (sumarkul) og á
kápunni er snjór, nema hvað,“ segir
hann og hlær.
Á hálum ís, sem kom út um daginn
í íslenskri þýðingu Jóns Þ. Þór, ger-
ist aftur á móti að vetrarlagi, hefst í
nóvember og þó vetrarveður leiki
ekki stórt hlutverk þá kemur það við
sögu. Quentin segir að kveikjan að
bókinni hafi verið sú hugdetta hans
að skella fjórum ólíkum persónum
saman á afskekktum stað og sjá hvað
gerðist, „fjórar ólíkar persónur sem
líkar ekki vel hverri við aðra og sem
treysta ekki hver annarri. Svo bætti
ég slatta af peningum við blönduna
og þá verður sprenging, það er ekki
hægt að komast hjá því. Það
skemmtilegasta við glæpasögur,
sakamálasögur, er ekki lög-
regluhliðin, heldur að að taka venju-
legt fólk og þrýsta á það og sjá hvað
gerist. Þá gerist eitthvað spenn-
andi.“
Eldfim blanda
– Í bókinni eru loma fyrir mjög
ólíkar persónur, glæpamaður sem er
eiginlega snargeggjaður, sjómaður
sem er vissulega til í að berja menn
fyrir peninga, en lítur ekki á sig sem
glæpon og svo mæðgurnar. Þessi
blanda er eldfim.
„Já, hún er mjög eldfim. Þetta er
fyrsta bókin sem ég hef skrifað þar
sem ég vissi alveg frá byrjun hvernig
hún átti að enda, en þegar ég var að
skrifa síðustu kaflana þá varð við-
snúningur og hún átti ekki að enda
eins og hún endaði, alls ekki. Það
gerist reyndar oft þegar ég er að
skrifa að eitthvað gerist í textanum
sem ég átti ekki von á, eða einhver
náungi birtist sem ég bjóst ekki við
og það er skemmtilegt, þá eru hlut-
irnir að ganga upp.“
– Fjölskyldulíf Gunnhildar er fjöl-
skrúðugt, en þó Íslendingum finnist
það væntanlega ekkert óvenjulegt
renni ég í grun að breskum les-
endum finnist það heldur flókið.
„Ég hef reyndar ekki orðið var við
það, ég held að þeim finnist þetta
bara vera hluti af framandlegum
skandinavískum lífsstíl,“ segir hann
og hlær. „Ég gaf henni vísvitandi
svolítið flókið fjölskyldulíf en les-
endur hafa ekki kippt sér upp við
þetta. Ég varð reyndar að finna
handa henni kærasta í fyrstu bók-
inni, var skikkaður til þess af forlag-
inu: „Einhver verður nú að elska
hana, darling.“ Ég bætti honum því
við en ætlaði að losna við hann eins
fljótt og unnt væri. Hann er þó þarna
ennþá og mér líkar bara betur og
betur við hann,“ segir Quentin og
kímir.
Gísladóttir, Eiríkur og Helgi
– Sérðu fyrir þér að þú munir ein-
hvern tímann skrifa glæpasögu án
þess að Gunnhildur komi við sögu?
„Það er í raun og veru að gerast – í
næstu Gunnhildarbók verður hún til
staðar en þá verður Helgi í aðal-
hlutverki. Ég er að vinna að þeirri
bók núna og svo er ég reyndar að
skrifa aðra bók líka og þá er engin
Gunnhildur, en það er allt öðruvísi
bók. Ég er ekkert orðinn leiður á
henni, en mig langaði að vinna aðeins
með aðstoðarmennina sem hún fékk
þegar hún færði sig til Reykjavíkur í
annarri bókinni, þá Eirík og Helga –
þetta eru semsé bækur um Gísla-
dóttur, Eirík og Helga,“ segir Quent-
in og skellir uppúr. „Ég er alltaf með
einhverja brandara eða orðaleiki í
hverri bók sem menn fatta ekki
nema þeir hafi íslenskan bakgrunn.“
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Orðaleikir Quentin Bates skrifar reyfara um lögreglukonuna Gunnhildi Gísladóttur og aðstoðarmenn hennar.
Ólíkar persónur á
afskekktum stað
 Á hálum ís er önnur bókin sem kemur út á íslensku úr
bókaröðinni um lögreglukonuna Gunnhildi Gísladóttur
Tuuli Rähni, organisti í Ísafjarðar-
kirkju, kemur í dag klukkan 12
fram á tónleikum á dagskrá Al-
þjóðlegs orgelsumars í Hallgríms-
kirkju. Mun hún leika verk eftir
Léon Boëllmann, Nicolas De
Grigny, Peeter Süda og sig sjálfa.
Organistinn og píanóleikarinn er
fædd í Eistlandi og stundaði píanó-
nám við Tónlistarmenntaskóla í
Tallinn og síðan við Eistnesku tón-
listarakademíuna hjá prófessor
Peep Lassmann, nemanda Emils Gi-
lels. Árið 1991 útskrifaðist hún með
láði og hélt í meistaranám í Þýska-
landi. Hún lauk meistaranámi við
Tónlistarháskólann í Karlsruhe ár-
ið 1997.
Tuuli hefur komið fram á tón-
leikum í Bretlandi, Japan, Frakk-
landi, Þýskalandi, Rússlandi og víð-
ar. Hún hefur gert hljóðritanir hjá
eistneskum og þýskum útvarps-
stöðvum auk þess að leika inn á
geisladiska.
Árið 2005 flutti Tuuli til Íslands
og hefur starfað sem organisti og
tónlistarkennari síðan. Hún stund-
aði orgelnám við Tónskóla þjóð-
kirkjunnar og lauk þaðan prófi
2016 og kantorsnámi í ár.
Organistinn Tuuli Rähni við hljómborð
Klais-orgelsins í Hallgrímskirkju.
Tuuli Rähni leikur
í Hallgrímskirkju
Tvær bækur sem fjalla um átökin á
Norður-Írlandi hrepptu bók-
menntaverðlaun sem kennd eru við
rithöfundinn George Orwell. Eru
verðlaunin veitt af Orwell-
stofnuninni og eru ætluð til að
vekja athygli á vönduðum skrifum
af ýmsu tagi um stjórnmál og fé-
lagslegan veruleika.
Hin tilraunakennda skáldsaga
Önnu Burns, Milkman, sem hreppti
einnig Man Booker-verðlaunin í
fyrra og National Book Critics
Circle-verðlaunin í ár, hlaut verð-
laun sem besta pólitíska skáldsagan
en verðlaun fyrir bestu pólitísku
skrifin hlaut Patrick Radden Keefe
fyrir bókina Say Nothing. Hann
starfar við tímaritið New Yorker
og fjallar bókin um morð IRA-liða á
Jean McConville árið 1972.
Verðlaunuð Anna Burns hefur hreppt
nokkur verðlaun fyrir söguna Milkman.
Hrepptu verðlaun
kennd við Orwell
Aðeins tveimur dögum áður en málverkið Júdit og
Hólófernes, sem margir sérfræðingar telja eftir ítalska
meistarann Caravaggio (1571-1610) átti að vera selt á
uppboði í Frakklandi, barst boð sem fjölmiðlar í Frakk-
landi og Bretlandi segja eigandann hafa tekið. Verðið
hefur ekki verið staðfest en í The Guardian er nefnd tal-
an 170 milljónir dala, um 21 milljarður króna.
Málverk eftir Caravaggio, einn dáðasta myndlistar-
mann sögunnar, hefur ekki ratað á uppboð áratugum
saman. Málverkið fannst fyrir nokkrum árum á háalofti
í Toulouse, þar sem það hafði verið undir dýnu í allt að
eina öld. Eftir að það var hreinsað hafa sífellt fleiri sér-
fræðingar hallast að því að það sé í raun eftir Cara-
vaggio, útgáfa frá árinu 1606 af mótífi sem hann málaði
fyrst árið 1598. Staðfest verk eftir Caravaggio eru að-
eins rúmlega 60. Kaupandi verksins er sagður virtur
safnari utan Frakklands, tengdur þekktu listasafni.
Caravaggio seldur
AFP
Verðmæti Starfsmenn Drouot-uppboðshússins vönd-
uðu sig við að hengja upp málvekið eftir Caravaggio.