Þjóðarbúskapurinn - 01.04.1995, Blaðsíða 38

Áætlað er að heildartekjur ríkissjóðs verði 112 milljarðar króna og heildarútgjöldin
119,5 milljarðar króna. Þá er gert ráð fyrir að kröfu- og hlutafjáreign ríkissjóðs aukist
um 2 milljarða króna, þannig að hrein lánsljárþörf verði um 9,5 milljarðar króna. Frá
því fjárlög voru samþykkt hefur hins vegar ýmislegt breyst sem bæði hefur áhrif á
tekju- og gjaldahlið þeirra. Þannig hafa verið gerðar tilslakanir í ríkisfjármálum til að
greiða fyrir kjarasamningum á almennum vinnumarkaði, sem hafa bæði í för með sér
aukin útgjöld og lækkun tekna. Til viðbótar þessu koma aukin útgjöld vegna nýlegra
kjarasamninga við kennara og nýrra útgjaldaákvarðana í aðdraganda kosninga. Á móti
vegur að nú er útlit fyrir betri efnahagshorfur en áður var reiknað með, sem skila ættu
ríkissjóði allt að 3 milljarða króna tekjuauka. Að öllu samanlögðu fela þessar
breytingar í sér að tekjuhalli ríkissjóðs verði 14-1 milljarði króna meiri en Qárlög kveða
á um.
Þótt hallinn á ríkissjóði sé ekki talinn aukast mikið á milli áranna 1994 og 1995 er
aukningin áhyggjuefni því í raun ætti hallinn að fara minnkandi vegna aukinna
umsvifa í þjóðarbúskapnum. Aukin umsvif frá því sem reiknað var með við gerð
Ijárlaga eru talin skila ríkissjóði um 3 milljörðum króna á árinu 1995. Að öðru jöfnu
ætti þessi tekjuauki að koma að verulegu leyti fram í bættri afkomu ríkissjóðs, en í
staðinn eru nú horfur á að afkoma hans verði ívið lakari en í fyrra. Fjárhagur sveitar-
félaganna í heild verður áfram erfiður á árinu 1995, en þó er gert ráð fyrir að
aðhaldsamari ljárhagsáætlanir og auknar tekjur í ljósi betri efnahagshorfa dragi nokkuð
úr tekjuhalla þeirra. Áætlanir benda til að tekjuhallinn gæti orðið um 12% af tekjum
eða sem svarar til 0,9% af landsframleiðslu.
Heildarskuldir hins opinbera, ríkis og sveitarfélaga, fara að líkindum yfir 245
milljarða króna áárinu 1995 og verða þá um 53,5% af Iandsframleiðslu sem er lítið eitt
hærra hlutfall en á síðasta ári. Þá er reiknað með að hreinar skuldir þess verði um 156
milljarðar króna eða um 34% af landsframleiðslu. Erlend lán eru ríflega helmingur
heildarskulda hins opinbera.
í lánsfjárlögum þessa árs er gert ráð fyrir að hrein lánsQárþörf opinberra aðila verði
áfram tiltölulega lág í sögulegu samhengi eins og á síðasta ári og verði um 15
milljarðar króna eða 3,1% af landsframleiðslu. Áfram eru það A-hluti ríkissjóðs og
opinbera húsnæðislánakerfið sem draga til sín mest lánsfé. Ríkisfyrirtæki óg opinberir
ijárfestingarlánasjóðir eru hins vegar með umtalsverðar afborganir umfram lántökur.
Tekjuhalli og skuldasöfnun hafa verið viðvarandi vandamál hér á landi eins og víða
í iðnríkjum OECD. Margar þjóðir beita nú aðhaldsömum aðgerðum til að ná jafnvægi í
búskap hins opinbera. Á árinu 1995 er áætlað að tekjuhalli hins opinbera í OECD-
ríkjunum verði 3,3% af landsframleiðslu að meðaltali og hefur tekjuhallinn þá lækkað
um 0,9 prósentustig frá árinu 1993 þegar hann náði hámarki og varð 4,2% af
landsframleiðslu að meðaltali. Sömu sögu er að segja af þróuninni hér á landi, því
hámarki náði tekjuhalli hins opinbera hér árið 1993 og mældist 4,5% af lands-
framleiðslu en mun verða 3,4% af landsframleiðslu eða ívið lægra hlutfall en meðaltal
OECD-ríkjanna gangi áætlanir ársins 1995 eftir. Á Norðurlöndunum er áætlað að
tekjuhalli ársins 1995 verði 4,7% af landsframleiðslu að meðaltali og hefur hann þá
lækkað úr 6,9% af landsframleiðslu árið 1993.
36
j