Þjóðarbúskapurinn - 01.04.1995, Blaðsíða 28

Þegar litið er til heimilanna í heild kemur í ljós að atvinnuþróun hefur afgerandi áhrif
á ráðstöfunartekjur, en af henni ráðast meðal annars heildarlaunatekjur. Það er gert ráð
fyrir að ársverkum hafi fjölgað um 1,5%, sem er nokkru meira en áætluð Qölgun
mannljöldans og leiðir það því til aukningar ráðstöfunartekna á mann. Heildarlauna-
greiðslur eru taldar hafa aukist um 2,5%. Miðað er við að raunvextir peningalegra eigna
heimilanna hafi verið um 3% að jafnaði bæði árin 1994 og 1995, en að á skuldahlið hafí
raunvextir lækkað um 14%, farið úr rúmum 5% í um 4,5%. Tilfærslutekjur hafa vaxið
hröðum skrefum undangengin ár. Bamabætur og vaxtabætur eru nú taldar til tilfærslna
fremur en sem frádráttur frá beinum sköttum, svo sem áður var. Áætlað er að
tilfærslutekjur í heild hafi hækkað um 4,1% frá 1993 til 1994. Beinir skattar þyngjast
milli ára 1993 og 1994. Að öllu samanlögðu fæst að ráðstöfunartekjur á mann hafí
aukist um 2% og að kaupmáttur þeirra hafi vaxið um '/2%.
Þjóðarútgjöld
Bráðabirgðatölur um neyslu- og íjárfestingarútgjöld 1994 liggja nú fyrir. Tölumar sýna
vaxandi umsvif, einkum á síðari hluta ársins, sem meðal annars kemur fram í auknum
innflutningi vöru og þjónustu. I heild jukust þjóðarútgjöld um 0,9%, samanborið við
3,2% aukningu þjóðarframleiðslu. Þessi munur á vexti framleiðslu og útgjalda kemur
fram sem aukinn afgangur á viðskiptajöfnuði.
Einkaneysla. Einkaneyslan jókst á árinu 1994 í fyrsta skipti frá því 1991. Samkvæmt
bráðabirgðatölum nam aukningin 1,7%. Til samanburðar dróst einkaneyslan saman um
414% hvort árið 1992 og 1993. Þessi umskipti skýrast fyrst og fremst af bata í
efnahagslífínu sem leitt hefur af sér aukningu kaupmáttar ráðstöfunartekna.
Taflan hér á eftir sýnir skiptingu einkaneysluútgjalda heimilanna árin 1990 og 1994
ásamt magnbreytingum einstakra liða.
Aukning einkaneysluútgjaldanna kemur fram á flestum sviðum. Mest aukning varð á
útgjöldum vegna fatnaðar, húsgagna og húsbúnaðar, auk kaupa á vörum og þjónustu af
ýmsu tagi. Aðrir útgjaldaliðir jukust minna, eða drógust saman. Verulegur samdráttur
kom fram í útgjöldum íslendinga erlendis, en auk þess dró úr útgjöldum vegna matar og
drykkjarvara og útgjöldum vegna flutningatækja og samgangna, en þar vegur kostnaður
vegna kaupa og reksturs einkabíla einna þyngst. Athygli vekur samdráttur í kaupum og
sölu einkabíla því útgjöld vegna kaupa á einkabílum aukast venjulega samhliða
almennri aukningu einkaneysluútgjalda.
Innan ársins varð vart við nokkra stígandi í einkaneyslunni, einkum hvað varðar
innfluttar neysluvörur. Þannig dróst almennur neysluvöruinnflutningur saman um 214%
á fyrsta ársfjórðungi miðað við sama tímabil 1993. Þegar líða tók á árið fór neysluvöru-
innflutningur vaxandi og á síðasta ársfjórðungi nam aukningin rúmlega 15% á fostu
verði miðað við sama tímabil árið þar á undan.
Almennt hafa einkaneysluútgjöld fylgt hinni almennu hagþróun. Sé miðað við
landsframleiðslu hefur þó orðið vart tilhneigingar til hlutfallslegrar lækkunar frá árinu
1987. Það ár nam einkaneyslan 63,9% af landsframleiðslunni en var á síðasta ári 59,4%
samkvæmt áætlunum. Þessi hlutfallslega lækkun einkaneyslunnar á fyrst og fremst
26