Þjóðarbúskapurinn - 01.04.1995, Blaðsíða 16

útvegsfyrirtækja bæði árin. Rekstrarskilyrði botnfiskveiða og -vinnslu versnuðu lítillega
á árinu 1994, enda bjó greinin við lækkun á afurðaverði í erlendri mynt og samdrátt í
afla. Á móti þessum þáttum vógu nokkur atriði: Gengisfellingin í júní 1993 olli því að
þótt afurðaverð í erlendri mynt mælist 3% lægra á árinu 1994 en á árinu 1993, þá er
afurðaverðið 3% hærra í íslenskum krónum talið á árinu 1994. Aukin sókn í úthafskarfa
og Smuguna drógu úr áhrifum af minni þorskafla. Þá ber þess að geta að þótt frysting
loðnu og loðnuhrogna sé ekki eiginleg botnfískvinnsla þá telst hún hér með frystingu
botnfísks vegna þess að vinnslan fer fram í þeim deildum fyrirtækjanna sem annast
frystingu botnfísks. Hátt verð á frystum loðnuafúrðum og mikil aukning framleiðslu
voru mikil búbót fyrir mörg frystihús.
Hreinn hagnaður í hlufalli af tekjum, %
1993 Ágúst 1994
Sjávarútvegur í heild1)2) 2 214
Veiðar og vinnsla botnfisks2) '/2 -'/2
Veiðar 0 114
Bátar -5 -5
Togarar -3 -3'4
Frystiskip 101/2 15
Botnfiskvinnsla 1 -3
Frysting 214 -3
Söltun -414 -3
Veiðar og vinnsla rækju2) 714 1314
Loðnuveiðar og -bræðsla2) 1214 1414
1) Hér eru taldar með botnfískveiðar og -vinnsla, rækjuveiðar og -vinnsla og loðnuveiðar og
bræðsla. Þessar greinar ná til tæplega 90% af allri sjávarafúrðaframleiðslu.
2) Miðað er við tekjur greinanna alls að frádregnum milliviðskiptum með hráeíni.
Taflan hér fyrir ofan sýnir hreinan hagnað fyrirtækja í sjávarútvegi sem hlutfall af
tekjum miðað við svonefnda árgreiðslureglu, en þá er miðað við að allt stofnfjármagn
sem bundið er í fyrirtækjunum sé ávaxtað með 6% raunvöxtum en reksturinn sé
fjármagnaður með afurðalánum sem bera erlenda nafnvexti eins og þeir eru á hverjum
tíma. Á árum þegar gengi krónunnar er fellt þá sýnir þessi aðferð nokkru betri afkomu
en hefðbundnar bókhaldsaðferðir, en á árum þegar gengið er stöðugt gefur aðferðin lítið
eitt lakari afkomu. Aðferðin tekur ekki tillit til breytinga á öðrum vöxtum en vöxtum
afurðalána í erlendri mynt. Sú lækkun innlendra vaxta sem varð haustið 1993 hefur því
ekki áhrif á afkomuna. Vegna þess að um 2/3 af skuldum sjávarútvegsfyrirtækja eru
tengdar gengi erlendra mynta og vaxtakjörum á erlendum fjármagnsmörkuðum þá hefúr
þessi vaxtalækkun minni þýðingu fyrir afkomu sjávarútvegsfyrirtækja en annarra
fyrirtækja. Bæði þessi atriði sem lúta að meðferð vaxtakostnaðar í reikningum
fyrirtækjanna valda því að afkomubatinn á milli áranna 1993 og 1994 mælist minni
þegar árgreiðsluaðferð Þjóðhagsstofnunar er notuð heldur en hefðbundnar bókhalds-
aðferðir mæla.
14