Skessuhorn - 20.12.2017, Blaðsíða 94

MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 201794
„Ég er fæddur á Hellissandi árið
1924 og uppalinn þar. Þaðan fór
ég 16 ára gamall til Reykjavíkur í
stríðsbyrjun til að vinna á flugvell-
inum. Ég var einn af þeim fyrstu
sem var við byggingu Reykjavíkur-
flugvallar,“ segir Vigfús Vigfússon,
húsasmiður í Ólafsvík, í samtali við
Skessuhorn. „Þá voru allir mínir fé-
lagar á Sandi farnir suður í Breta-
vinnu, sem kallað var. Mér gekk illa
að fá leyfi hjá móður minni til að
fara og var orðinn kolvitlaus, hafði
ekkert að gera. Var búinn að vera
þrjú sumur í vegavinnu hérna úti á
Breið, milli Hellissands og Ólafs-
víkur. Þar var unnið á þennan
frumstæða hátt, með haka og skóflu
og hestvögnum,“ segir hann. „En
svo kemur stríðið og þegar ég er á
16. ári þá hrúgast allir í bæinn til að
hafa vinnu. Þetta var algjör bylting.
Ekki bara fyrir mig heldur alla því
þarna í fyrsta skipti fékkstu borgað
í peningum, sem ekki sást á þessum
árum. Það þekktist bara ekki heldur
var borgað bara í einhverri vöruút-
tekt,“ segir hann. „En mér er ekki
síst minnisstæð sú bylting sem varð
í tækjakosti á þessum árum. Þarna
sá ég fyrst bílgröfu og vél vera að
vinna, hjá breska hernum. Okk-
ur þótti þetta algjör bylting frá því
sem áður tíðkaðist, sem þetta auð-
vitað var,“ segir hann. „Síðan þegar
Bandaríkjamenn koma og taka við
verður sú bylting sem við sjáum í
dag, með gröfurnar, kranana og ýt-
urnar og allt saman. Þeir voru langt
á undan Bretunum í allri slíkri
tækni. Bretarnir voru vélvæddir
töluvert en ekki neitt í líkingu við
Ameríkanann,“ segir hann. „Mað-
ur horfði alveg í forundran á þessi
tæki, þetta var svo mikil breyting.“
Á vellinum var unnið í vinnlu-
flokkum og flugvöllurinn byggð-
ur í smá pörtum, 5x15 metra ein-
ingum sem voru rammaðar af. Í
þær var hellt þunnri steypu rétt til
að binda grjótið saman og svo var
sléttað yfir. Svona var hver eining
steypt og síðan komið fyrir á sín-
um stað. „Það var fínt að vinna við
flugvöllinn. Okkur þótti þetta allt
saman rosalega flott og fullkomið
í þá daga. Núna finnst manni eins
og þetta hafi allt verið úrelt, enda
langur tími liðinn,“ segir hann.
Fékk ekki gjaldeyri til
að fara út í nám
Að loknu einu ári í Bretavinnunni
skráði Vigfús sig í Iðnskólann og
lærði húsasmíði. „Ég hef aldrei gert
annað en að smíða síðan ég var tólf
ára gamall, nema þrjú sumur í vega-
gerð,“ segir Vigfús. „Faðir minn var
byggingameistari líka og ég lærði af
honum. Það var lítið í boði á þess-
um tíma og ég hafði áhuga fyrir því
að fara í smíðar. Ég ætlaði síðan að
halda áfram í námi og læra tækni-
fræði. Þegar ég var búinn í Iðn-
skólanum stefndi ég á tækninám í
Danmörku. Var búinn að fá með-
mæli frá skólastjóra Iðnskólans og
inn í skóla úti í Danmörku, en eng-
an gjaldeyri. Ég fékk bara þvert
nei. „Og þú skalt ekki reikna með
því ungi maður að þú fáir gjald-
eyri,“ var sagt við mig. „Ef þú ætlar
í nám út þá verður þú að fara út og
minnsta kosti vinna í eitt ár til að
hafa í þig að éta,“ var mér sagt. Ég
var lengi að velta þessu fyrir mér.
Hvort ég ætti bara að láta vaða? Ég
var trúlofaður þá og kærastan vildi
koma með, hún var líka búin að fá
skólavist úti. En svo gugnaði ég á
þessu,“ segir hann. Var það ekki síst
vegna reynslusögu frá mági hans,
Helga Hallgrímssyni arkitekt sem
lærði í Danmörku rétt fyrir stríð.
„Hann fékk aldrei neinn gjaldeyri
og til eru myndir af honum þar sem
hann er eins og beinagrind, hann
var svo horaður. Helgi dró úr mér,
sagði að þetta væri eiginlega ekki
leggandi á sig. „Ég get ekki mælt
með að þú gerir þetta,“ sagði hann.
„Þú verður að bíða að minnsta kosti
í þrjú til fjögur ár.“ En þá var það of
seint. Ég hefði auðvitað átt að fara
út en gerði það ekki og sé alltaf eftir
því,“ segir Vigfús. „Ég hafði gaman
af þessu og gekk vel í teikningu. En
þá var ég kominn með fjölskyldu og
hafði alltaf nóg að gera og enga af-
sökun. Mér fannst of bratt að fara
út í algjöra óvissu og hafa ekkert
til að grípa í. Foreldrar okkar voru
líka mjög á móti því að við tækjum
þennan séns. Það var fátt og fáir
sem mæltu með því að við gerðum
þetta,“ segir hann.
Byggði sitt fyrsta hús í
Reykjavík
Úr varð að Vigfús kláraði sveins-
bréfið hjá Guðmundi Halldórssyni
byggingameistara og fékk undir
eins sitt fyrsta verkefni. „Ég fékk
byggingu strax, stærðarhús við
Sigtún 37. En ég hafði ekki rétt-
indi til að byggja það, meistara-
réttindi. En mágur minn, sem átti
húsið, var byggingameistari sjálfur
og starfaði sem verkstjóri hjá Að-
alverktökum. Hann skrifaði upp á
bréfið en ég byggði húsið og var
voða montinn af því,“ segir Vig-
fús. „Þetta hús var mög spenn-
andi. Þarna voru þrír snúnings-
stigar fyrir mig að spreyta mig á,
en ég taldi mig kláran að smíða
stiga nýkominn úr skóla og þarna
fékk ég gullið tækifæri til að sýna
hvað ég kynni. Svo voru sex kvistar
á þakinu og allir bognir, risið hátt
eins og gekk á þessum árum. Þetta
þótti mér spennandi og ég hafði
gaman af því að smíða þetta hús,“
segir hann.
Mikill uppgangur var í Reykja-
vík á þessum árum og næga vinnu
að hafa fyrir smiði. Um leið og
Vigfús lauk við smíði fyrsta húss-
ins var hann beðinn að byggja ann-
að við sömu götu. „Þá var Sigtún-
ið ekkert nema grunnar, upp úr og
niður úr. Það var verið að byggja
alls staðar, sum komin hálfa leið en
önnur bara við gröft, það var svo
mikið að gera,“ segir hann.
Missti tvo syni
sama árið
Vigfús dvaldi í Reykjavík í hart-
nær þrjú ár. Þar hóf hann sinn bú-
skap ásamt Herdísi Hervinsdóttur
frá Ólafsvík og gengu þau í hjóna-
band í Reykjavík. Herdís lést fyrir
tveimur árum síðan, sumarið 2015.
Eignuðust þau sex börn; fjóra syni
og tvær dætur. Tveir sona þeirra
létust úr krabbameini árið 2013.
„Þeir urðu allt í einu veikir en
höfðu aldrei orðið veikir fyrr á æv-
inni. Sá yngri var að berjast við
þetta í heilt ár en hinn var búinn
að vera veikur í heilt ár líka og við
vissum það ekki. Hann leyndi okk-
ur því,“ segir Vigfús. „Við héld-
um að hann hefði kannski verið að
hlífa okkur út af veikindum bróð-
ur síns. Það kom á daginn síðar að
hann hafði farið árið áður á Akra-
nes í rannsókn, greindist þar og
við lásum á læknaskýrslum að hon-
um höfðu verið gefnir tveir mán-
uðir. Það væri ekkert hægt að gera.
Hann sagði okkur aldrei frá því.
Hins vegar var okkur orðið ljóst
að hann var mikið veikur, það var
eitthvað mikið að því hann horað-
ist niður og lést síðan 66 ára gam-
all, en bróðir hans var 62 ára. Þetta
tók mjög á,“ segir Vigfús.
Kartöflugarðar
í Árbænum
Það var erfitt um húsnæði þegar
Vigfús og Herdís byrjuðu sinn bú-
skap suður í Reykjavík. „Systir mín
var þá nýgift og bjó uppi í Árbæ,
en þar voru nánast bara kartöflu-
garðar í þá daga. Sumir höfðu þar
þokkalegan sumarbústað og þau
bjuggu í einum slíkum sem tengda-
faðir hennar átti. Þegar berst í tal
einhverju sinni að okkur vanti hús-
næði segir mágur minn: „Ég er bú-
inn að steypa grunn og ætlaði að
fara að stækka bústaðinn. Ef þú
stækkar hann með mér þá kem-
urðu bara og þið leigið þarna líka.
Þetta eru þrjátíu fermetrar.“ Svo
við tókum okkur til og stækkuð-
um þetta í einum hvelli. Ég vann
þetta á kvöldin og það var kom-
ið hús eftir mánuð,“ segir Vigfús.
„Þarna var rosalega gott að vera
en ég varð að keyra þarna uppeft-
ir og það var annað vandamál sem
ég stóð frammi fyrir. Ég sagði full-
oðrnum smið sem ég vann með að
þetta væri meira helvítis vesenið,
ég yrði að fá mér betra reiðhjól, ég
treysti ekki hjólinu mínu. „Þú þarft
bíl drengur,“ svaraði hann, „það
þýðir ekkert að vera á reiðhjóli. Ég
læt þig hafa bílinn minn, ég er orð-
inn svo gamall og er alveg hættur
að keyra,“ sagði hann“. Bíllinn var
af gerðinni Hudson, árgerð 1927
og búið að saga af húsinu til að
setja gafl á bílinn og breyta honum
þannig í pallbíl. „Þetta var snyrti-
legur bíll en þeirrar tíðar apparat
með teinabremsum og svoleiðis
drasli. Ég sagði manninum að ég
hefði ekki efni á að kaupa bíl og þá
svaraði hann: „Þú bara borgar mér
einhvern veginn. Ég vil bara að þú
fáir bílinn.“ Og einhvern veginn
samdist okkur þannig að ég keypti
af honum bílinn,“ segir Vigfús og
brosir.
„Þú vilt kannski bara
gifta okkur?“
„Ég var ekki giftur þegar þetta var.
Nokkru síðar hitti ég séra Magnús
Guðmundsson sem þá var prest-
ur hér í Ólafsvík. Ég mætti hon-
um niðri í Austurstræti og þekkti
hann vel, hann var kunnugur fólk-
inu mínu. Hann skírði og fermdi
okkur Herdísi bæði hérna fyrir
vestan.
Hann fer að spyrja um mína
hagi og ég segi honum að ég sé
farinn að búa. „Þú vilt kannski
bara gifta okkur,“ segi ég við hann.
„Já, ég hefði bara ánægju af því,“
svaraði prestur og spurði hvenær
Vigfús Vigfússon húsasmiður í Ólafsvík:
„Hef aldrei gert annað en að
smíða síðan ég var tólf ára gamall“
Vigfús Vigfússon húsasmiður á smíðaverkstæðinu sem hann hefur komið upp í bílskúrnum við heimili sitt í Ólafsvík.
Ólafsvík á Snæfellsnesi, bærinn sem Vigfús tók mikinn þátt í að byggja upp. „Ætli
ég sé ekki búinn að byggja hálfa Ólafsvík,“ segir hann. Ljósm. Mats Wibe Lund.
Þessa dagana smíðar Vigfús aðallega glugga og sinnir öðrum smærri verkefnum.
Hér má sjá glugga á smíðaverkstæðinu í bílskúrnum.