Heimsmynd - 01.05.1990, Blaðsíða 40

The WorldPaper
Body Shop
uppgötvar að
hreinleiki
borgar sig
Umhverfissinnuð framtaksmanneskja
Eftir Amber Kennedy
í London, Englandi
Árið 1976 tók Anita Roddick 400
þúsund króna lán til að opna litla versl-
un milli tveggja útfararstofa í ensku
borginni Brighton, sem er kunnur
ferðamanna- og baðstaður. „Við mál-
uðum veggina græna,“ segir hún, „af
því að það var eini liturinn, sem gat
hulið rakann. Sem ílát undir fram-
leiðsluvöruna notuðum við þvagsýnis-
flöskur af því að þær mátti fá ódýrt.“
Ur þessum fátæklegu byrjunarað-
stæðum hefur litla búðin - The Body
Shop - vaxið upp í fegrunarlyfjafyrir-
tæki, sem metið er á 3,6 milljarða
króna.
Þeir grunnþættir þarfar og tilviljunar
sem komu saman við stofnun fyrstu
búðarinnar urðu sigursæl formúla og
alþjóðlegt fyrirtæki með 457 sölustöð-
um.
Græna rakaþekjan hefur samtímis
orðið tákn fyrir þá umhverfisverndar-
hreyfingu sem komist hefur í tísku og
sambærilega stefnu Body Shop gagn-
vart seldum framleiðsluvörum og að-
föngum við verslunarreksturinn (ekk-
ert CFC leyfilegt); bifreiðar fyrirtækis-
ins (blýfrítt bensín - reiðhjól í
athugun); prófanir á dýrum (bannað-
ar); endurvinnsla og Þriðji heimurinn
(viðskipti ekki styrkir).
The Body Shop rekur núna starfsemi
í þrjátíu og átta löndum, með 140 versl-
anir í Bretlandi (flestar einkareknar
með sérleyfi), 159 í öðrum löndum
Norður-Evrópu, 72 í Kanada, 14 í
Bandaríkjunum, 9 í Karabíska hafinu,
og nokkrar í Mið-Austurlöndum
(Bahrein, Oman, Sameinuðu Araba-
furstadæmin og Qatar). Fyrirtækið á
líka fulltrúa í Malajsíu, Hong Kong og
Taiwan og mun opna verslun í Japan í
maí.
Viðskipti Roddicks hafa þanist út
með græningjahreyfingunni og árangur
hennar hefur ekki síður verið þakkað-
ur umhyggjusömum kapítalisma en
hæfni hennar og framtakssemi. Verð-
launaútnefning hennar sem viðskipta-
konu ársins í Bretlandi 1985 og verð-
laun Body Shop sem fyrirtækis breska
Amber Kennedy er blaöamaður sem starfar sjálf-
stætt í London.
konungdæmisins 1987 og smásöluversl-
unar ársins 1989 var fylgt eftir með út-
nefningu Sameinuðu þjóðanna á um-
hverfisverðlaununum Global 500.
Gluggaplássi Body Shop verslana er
ekki eytt í útstillingar á framleiðsluvör-
unum, heldur tekið undir kjörorð eins
Stöðvum skógabrennuna - átt við brasi-
h'sku regnskógana - eða Gegn efna-
prófunum á dýruniT Með þessum
kjörorðum og flugritum, sem stungið
er með framleiðsluvörunum, eru 500
þúsund breskir viðskiptavinir vikulega
látnir fylgjast með því helsta sem veld-
ur umhverfisverndarsinnum áhyggjum
og þeim aðgerðum sem gripið er til.
Það er líka komið til móts við samfé-
lagsvitund neytendanna. Samkvæmt
upplýsingabæklingum Body Shop,
greiðir fyrirtækið Fyrsta heims laun
„án arðráns og yfirlætislegrar góðvild-
ar“ í Þriðja heims löndum, þar sem fyr-
irtækið „örvar byggðasamfélög til að
rækta jurtir og framleiða vörur fyrir
sig.“ Á síðastliðnu ári heimsótti Rodd-
ick sjö Þriðja heims lönd, þar sem hún
kynnti sér hefðbundnar aðferðir um
meðferð hárs og hörunds, að því er
virðist án fyrirfram mótaðra hugmynda
um yfirburði vestrænna „framfara“.
Anita Roddick hefur á virðulegan
hátt flutt trúboðsákafa inn í heim við-
skiptanna. En hinn leynilegi efnisþátt-
ur í framleiðsluvörum Body Shop er
hrifning hins auðuga hluta heimsins á
öllu náttúrlegu og „frumstæðu“, og
saknaðarfull leit að glötuðu sakleysi.
Að sjá Þriðja heiminn fyrir sér eins og
Edensgarð fyrir syndafallið ber samt á
vissan hátt í sér góðviljað yfirlæti og
keim af arðráni, því að sú sýn tekur
ekki tillit til efnishyggjuvæntinga íbúa
þróunarlandanna. Viðskipti sem byggj-
ast á þeirri forsendu að framfarir megi
afmarka við þann hluta heimsins, sem
þær hafa þegar átt sér stað í, bjóða
heim ýmsum spumingum.
Þrátt fyrir árangur Body Shop hing-
að til verður að hafa í huga að kapítal-
isminn - umhyggjusamur eða eitthvað
allt annað - er brigðull og breyttar
efnahagskringumstæður geta skorið
niður viðskiptavöxt, hvort sem hann
hefur verið knúinn fram af ágóðavon
eða háleitara gildismati. Breskir smá-
salar verða nú illþyrmilega fyrir barð-
inu á háum vöxtum og leiðarljós ní-
unda áratugarins eins og Habitat, hús-
gagnabúðin vinsæla, og The Sock
Shop, sjá fram á fyrri gróða snúast upp
í alvarleg töp. The Body Shop er enn
ekki komið að þeim tímamótum, en
fjármálasérfræðingar eru nú famir að
spá skörpum samdrætti í viðskiptavexti
fyrirtækisins.
Enn brýnna vandamál hefur komið
upp. The Body Shop verður að bregð-
ast við nýjum drögum að reglugerð
Evrópubandalagsins, sem virðist krefj-
ast þess að öll fegrunarlyf undirgangist
skylduprófun á dýrum. Roddick kallar
þetta enn eitt dæmið um „skrif-
finnskurusl“ og heitir því að „við mun-
um ekki loka búð og ekki heldur fara
út í prófanir á dýmm. Við munum
aldrei, aldrei hverfa frá gildismati okk-
ar.“ En umhverfisvemdarsinnar hafa
ekki einokun á dyggðinni; neytenda-
vemd er líka málstaður sem vex að
styrk og áhrifum. Ágreiningur milli
þessara tveggja hreyfinga getur auð-
veldlega farið vaxandi. Þegar öllu er á
botninn hvolft er það ekki þannig að
allt sem er náttúrlegt sé einnig öruggt.*
40 HEIMSMYND
AMBER KENNEDY; AP/WIDEWORLD