Heimsmynd - 01.05.1990, Blaðsíða 87

vendilega haldið leyndum, jafnvel fyrir
öðrum í fjölskyldunni, borin í þögn sem
hræðileg leyndarmál, dularfull ógn og
skömm, grafa um sig sem sjúkleg sektar-
tilfinning, gera eðlileg tilfinningatengsl
við aðra erfið og kynlífið að þjáhingu og
kvöl.
í mars var starf Kvennaathvarfsins og
ýmissa sjálfboðahópa, sem á undanförn-
um árum hafa veitt konum stuðning,
ráðgjöf, upplýsingar og meðhöndlun,
sameinað undir einn hatt í miðstöð, sem
nefnist Stígamót, á Vesturgötu 3 í
Reykjavík. Þar deila þrjár ungar konur
með sér einu stöðugildi, þær Ragnheiður
Margrét Guðmundsdóttir, Guðrún H.
Tulinius og Ragna Guðbrands. Tvær
þeirra eru kennaramenntaðar og ein er
að ljúka BA prófi í sálfræði. bær hafa
allar aflað sér reynslu og sjálfsmenntun-
ar með sjálfboðaliðsstörfum á þessu sviði
á undanfömum árum og auk þess sótt
ýmis námskeið og
ráðstefnur. Farið
var fram á ellefu
milljón króna fjár-
veitingu á fjárlögum
til þessarar starfsemi
miðað við vakt allan
sólarhringinn, en 2,3
milljónir fengust og
var það látið duga til
að hrinda henni af
stað. Eftir skrif-
stofutíma er sími
stilltur yfir í kvenna-
athvarfið og reynt
að sinna hjálparbeiðnum þar, en það
veldur að sjálfsögðu auknu álagi á þá
stofnun og getur ekki gengið til lengdar.
Þeir fjórir hópar sem þarna sameinuð-
ust voru Ráðgjafarhópur um nauðgunar-
mál, Vinnuhópur gegn sifjaspellum,
Kvennaráðgjöfin (lagaleg og félagsleg
ráðgjöf) auk Barnahóps kvennaathvarfs-
ins. Ásamt fjölda annarra félagasamtaka
koma þessir hópar saman undir heitinu
Samtök kvenna gegn kynferðislegu of-
beldi. Allir hafa þessir hópar starfað um
árabil, en samræma nú þjónustu síná og
skapa festu í sjálfboðaliðsstarfinu með
því að fá fasta starfsmenn til liðs við sig.
Ragnheiður Margrét sagði að frá því
að miðstöðin var opnuð 8. mars hefði
verið leitað aðstoðar í fjölmörgum mál-
um, bæði úr Reykjavík og ekki síður ut-
an af landi. Erfiðast væri að sinna fólki
utan af landi. Það ætti erfiðara með að
leita hjálpar á staðnum og tala opinskátt
heima fyrir vegna þeirra nánu og sam-
ofnu tengsla sem væru manna á milli á
fámennum stöðum, ferðalög á staðinn
væru dýr - og vektu auk þess athygli sem
fólk sjaldnast kærði sig um - enga fag-
lega ráðgjöf væri að fá heima fyrir. Þó
væri unnið að því að koma upp kerfi
trúnaðarmanna um land allt. Frá því að
vinnuhópurinn gegn sifjaspellum hóf
starfsemi sína 1986 hafa hátt á annað
hundrað konur leitað aðstoðar og tólf
sjálfshjálparhópar fyrir unglinga, full-
orðnar konur og mæður barna, sem hafa
orðið fyrir sifjaspellum, hafa starfað á
þessum tíma.
Yfirleitt er kynferðislegt ofbeldi gagn-
vart börnum ekki framið af ókunnugum
og óviðkomandi mönnum, þótt það séu
yfirleitt frásagnir af slíkum málum sem
rata inn í fjölmiðla. Reynslan hér á landi
er sú sama og annars staðar að ofbeldis-
mennirnir eru feður, stjúpfeður, bræður,
afar eða frændur þeirra kvenna sem fyrir
því verða. í 97 til 98 prósent tilvika eru
það karlar sem fremja sifjaspell og í yfir-
gnæfandi meirihluta eru það stúlkur sem
fyrir ofbeldinu verða.
Flestar kvennanna, sem fyrir sifja-
spellum verða, telja þau vera það hræði-
legasta sem fyrir þær hefur komið á lífs-
leiðinni. Þær heyja erfiða baráttu við
þunglyndi, sektarkennd, sjálfsásökun,
hræðslu, öryggisleysi og vantraust á sjálf-
ar sig og aðra. Oft hefur skólaganga
þeirra verið í molum vegna þess að
sjálfstraustið var brostið og sá ótti sem
barnið lifir í verður öllu yfirsterkara.
Kynlíf verður þeim tákn um niðurlæg-
ingu og valdbeitingu og verður þeim
þjáning og kvöl. Stundum er gripið til of-
neyslu lyfja og áfengis til að deyfa þann
sársauka sem tengist minningunum um
sifjaspellin.
Á Stígamótum er þolendum kynferðis-
legs ofbeldis, hvort sem er um nauðganir
eða sifjaspell að ræða, veitt lagaleg og
félagsleg ráðgjöf um síma eða í persónu-
legum viðtölum. Farið er með þolendum
í skýrslutöku til lögreglu og í læknisskoð-
un og aðstoð veitt í réttarhöldum ef þörf
krefur. Skipulagðir eru sjálfshjálparhóp-
ar með fimm til sjö manns og konurnar
aðstoðaðar við að byggja sig upp á ný,
endurheimta sjálfsálit og sjálfstraust og
losna við kvíðann og sektarkenndina.
Þær sem til Stígamóta leita ráða ferðinni
sjálfar. Stundum er hringt og ekki haft
frekara samband. Þá tökum við ekki upp
þráðinn að fyrra bragði. Oftar eru málin
þó þróuð hægt og hægt með samráði um
lengri tíma. Við teljum að tími sé til
kominn að sifjaspell og annað kynferðis-
legt ofbeldi sé talað í hel í stað þess að
þegja það í hel. En þessi mál eru ofur-
viðkvæm og um þau verður að fjalla af
skynsemi og gát. sagði Ragnheiður Mar-
grét.
Dæmin, sem nefnd voru hér að fram-
an, sýna hversu grunnt getur verið á
móðursýkislegum viðbrögðum við frétta-
flutningi af þessum málum hér á landi og
Börnin staðhæfðu að hafa orðið vitni að
djöfladýrkun í kirkju, séð nakta presta
ærslast í leynilegum kjallara undir
skólanum, séð einn af kennurunum
takast á loft og séð misindismenn
íklædda nornagervum.
HEIMSMYND 87