Heimsmynd - 01.05.1990, Blaðsíða 80

Afkomendur Dóru Þórhallsdóttur
vVk t ■ • Æ .
'i Wk. f Jt^Æ

og Ásgeirs Ásgeirssonar, tengdaböm, barnabörn og barnabarnaböm.
iseftirlits Hollustuverndar ríkisins. Hann lauk meistaraprófi í
mjólkurefnafræðum í Bandaríkjunum 1945 en starfaði síðan
við Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur og var forstöðumaður þess
1963 til 1982. Hann var formaður Starfsmannafélags Reykja-
víkur 1966 til 1980. Fyrri kona hans var Þóra Helgadóttir ritari
og er sonur þeirra Helgi Þórhallsson (f. 1949) efnaverkfræð-
ingur. Seinni kona Þórhalls var Bryndís Sigurveig Guðmunds-
dóttir sjúkraliði. Þau eru skilin. Dóttir hennar og kjördóttir
hans er Sigurborg Rósa Þórhallsdóttir (f. 1951) sjúkraliði en
synir þeirra Halldór Þórhattsson (f. 1957) og Guðmundur Þór
Þórhattsson (f. 1963). Sambýliskona Þórhalls Halldórssonar er
Erna Dúrr.
ÁTJÁN BIÐLAR OG SÁ SEM HANA HREPPTI
Yngsta barn biskupshjónanna í Laufási var Dóra Þórhalls-
dóttir (1893-1964) forsetafrú á Bessastöðum. Hún var á yngri
árum ötull þátttakandi í ungmennafélagshreyfingunni og
þótti, eins og Svava systir hennar. einn bestur kvenkostur í
Reykjavík. Eitt sinn var sagt að hún ætti átján biðla. Sá sem
hana hreppti var hins vegar ungur og glæsilegur kaupmann-
ssonur í Reykjavík sem hafði kynnst Laufáskrökkunum í ung-
mennafélagshreyfingunni. Hann hét Ásgeir Ásgeirsson og var
orðinn guðfræðingur aðeins 21 árs gamall árið 1915. Þá var
hann trúlofaður Dóru og gerðist síðan skrifari hjá Þórhalli
biskupi, tilvonandi tengdaföður sínum, í Laufási á árunum
1915 til 1916. Þau giftust 1917 og gerðist þá Ásgeir bankaritari í
Landsbankanum og síðan kennari við Kennaraskólann. Þau
hjónin bjuggu á ættarsetrinu í Laufási við Laufásveg og var þá
Ásgeir þegar kominn á kaf í störf fyrir Framsóknarflokkinn.
Árið 1923 barst Ásgeiri óvænt boð frá Vestur-ísfirðingum
um að fara þar í framboð og þar með var framtíð hans ráðin.
Hann þótti hnyttinn ræðumaður þótt hann væri ekki beint
mælskumaður og fimur í orðaskiptum við andstæðinga sína.
Virðuleika hans og glæsileika var jafnan við brugðið. Hann
náði kjöri og var síðan samfleytt þingmaður Vestur-ísfirðinga
þar til hann tók við forsetaembætti en auk þess var hann lengi
fræðslumálastjóri og síðar bankastjóri við Útvegsbankann.
Hann komst fljótt í andstöðu við Jónas frá Hriflu innan Fram-
sóknarflokksins. Jónas var ráðríkur einstefnumaður en Ásgeir
hafði hæfileika til að sjá jafnan tvær hliðar á hverju máli.
Hann var forseti sameinaðs þings á alþingishátíðinni 1930 og
þótti farast það sérstaklega vel úr hendi að stýra þinghaldi á
hinni mikilvægu hátíð. Þeir mágarnir, Tryggvi forsætisráð-
herra og Ásgeir, voru þeir sem allra augu mændu á og þóttu
hvor öðrum frambærilegri og glæsilegri.
Árið 1932 kom til þess að framsóknarmenn og sjálfstæðis-
menn mynduðu saman stjórn og þótti þá Ásgeir sjálfsagður
sem forsætisráðherra þar sem hann naut vinsælda meðal sjálf-
stæðismanna og var þekktur sem andstæðingur Jónasar frá
Hriflu. Aðalverkefni stjórnar Ásgeirs Ásgeirssonar var að
breyta kjördæmaskipuninni en hann naut einnig velvildar
margra alþýðuflokksmanna vegna jákvæðrar afstöðu til verka-
lýðshreyfingarinnar. Hann hafði því sambönd í allar áttir en
sumir kölluðu hann loðinn í afstöðu sinni til ýmissa mála.
I umbrotunum þegar Tryggvi Þórhallsson gekk úr Fram-
sóknarflokknum og stofnaði Bændaflokkinn fylgdi Ásgeir
mági sínum en gekk þó ekki alla leið og kaus að vera utan-
flokka um hríð. Síðar gekk hann í Alþýðuflokkinn og bauð sig
fram fyrir hann í sínu gamla kjördæmi árið 1937. Þá kom í ljós
að persónulegar vinsældir Ásgeirs vógu meira í hugum kjós-
enda en flokkshollusta þeirra. Hann náði kjöri.
FORSETAHJÓNIN Á BESSASTÖÐUM
Þátttaka Asgeirs í breytingum á kjördæmaskipun landsins
1934 og svo aftur 1942 auk þess sem hann gekk úr Framsókn-
arflokknum til liðs við Alþýðuflokkinn varð til þess að for-
ystumenn Framsóknarflokksins voru hörðustu andstæðingar
Ásgeirs í forsetakosningunum 1952. Þá vann hann frægan en
nauman sigur á séra Bjarna Jónssyni dómkirkjupresti þó að sá
síðarnefndi væri studdur af tveimur stærstu stjórnmálaflokk-
um landsins.
Ásgeir Ásgeirsson var forseti fslands 1952 til 1968 og þóttu
forsetahjónin virðulegir fulltrúar þjóðarinnar. Dóra var dul
kona og flíkaði lítt skoðunum sínum en henni voru í blóð bor-
in meðfædd hyggindi og hógværð. Þau voru mjög samrýnd
hjón.
FORSETABÖRNIN OG TENGDASONURINN FRÆGI
Börn Ásgeirs og Dóru voru þessi:
1. Þórhallur Ásgeirsson (f. 1919) hagfræðingur. Hann var
ráðuneytisstjóri í viðskiptaráðuneytinu í 30 ár að undanteknu
því að hann var hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum 1958 til 1962.
Þórhallur átti ríkan þátt í inngöngu íslands í EFTA og fleiri
stórmálum og var oft á tíðum talinn ráða meiru en þeir ráð-
herrar sem yfir hann voru settir. Kona hans er Lilly Knudsen
frá Bandaríkjunum og eru börn þeirra þessi: Sverrir Þórhalls-
son (f. 1944) efnaverkfræðingur, kvæntur Ingu Helgadóttur,
Dóra Þórhallsdóttir (f. 1947) hjúkrunarfræðingur, gift Magn-
úsi B. Einarssyni lækni, Ragna Þórhattsdóttir (f. 1950) kenn-
ari, gift Flosa Kristjánssyni kennara og Sólveig Þórhattsdóttir
framhald á bls. 94.
80 HEIMSMYND