Heimsmynd - 01.11.1990, Side 114

ísl-enska. . .
framhald af bls. 97
„Ég gat verið úti að leika mér allt
kvöldið. Við vorum alltaf í kúreka- og
indíánaleik. En ég vona að það séu fleiri
leiktæki á leikvellinum núna,“ segir
hann, enda á leið til íslands með
mömmu sinni þar sem henni var boðið
að halda fyrirlestur á ráðstefnu í júní.
„Mamma, hvað hét aftur maturinn
sem mér fannst svo vondur fyrst? Síld?
Mér hefur aldrei líkað svoleiðis fiskur,
en þegar ég vandist honum fannst mér
hann svo góður að núna er síld uppá-
haldsmaturinn minn á íslandi. Svo fékk
ég mér alltaf lýsi í morgunmat, mér
finnst það ofsalega gott. Ég fékk mér
alltaf meira en mér var sagt að gera,“
heldur Michael áfram.
-Tekurðu þá lýsi á hverjum morgni?
spyr ég.
„Nei, ekki þegar ég er hér. Núna eig-
um við flösku sem vinir okkar sendu
okkur, en við eigum ekki alltaf lýsi,“
svarar hann. „Og ef þeir búa til lýsi
hérna þá er það örugglega ekki eins gott
og á Islandi, það er sko besta lýsi í
heimi. Og besti fiskur líka, og besta
lambakjöt. Mér finnst maturinn þar góð-
ur.“
„Honum finnst hafragrautur líka góð-
ur,“ bætir Joan við. „Hann er góður Is-
lendingur. Honum finnst skyndibitamat-
ur vondur og er ekkert fyrir sælgæti."
Ég tek undir það með mömmu hans
og held því fram að hann kunni senni-
lega betur að meta íslenskan mat heldur
en flestir jafnaldrar hans á Islandi.
í þessu kemur Christopher og er að
leita að boltanum sínum.
„Find'ann," segir Elsa.
Ég hef orð á því við Joan hvað mér
finnist sniðugt að heyra Elsu tala við
strákana - hún sé ekkert að vanda sig
við að segja orðin eins og þau séu skrif-
uð heldur tali hún við þá á venjulegu tal-
máli.
„Já, auðvitað. Til þess er hún hér,“
svarar Joan að bragði. „Fyrir flest okkar
þegar við lærum annað tungumál í skól-
anum tala kennarnir mjög hægt og skýrt,
og svo eigum við í miklum erfiðleikum
þegar kemur að því að tala málið við
innfædda. Þeir tala ekki eins og við gerð-
um í skólastofunni, þeir tala hraðar og
nota orð sem þú hefur aldrei heyrt áður.
Strákarnir eiga ekki við þetta vandamál
að stríða þegar við förum til íslands því
þeir eru svo vanir að heyra íslensku tal-
aða.“
Elsa segir að strákarnir séu virkilega
duglegir við að skilja það sem hún segir.
„Það er ekki oft sem þeir spyrja hvað
eitthvert orð þýðir. Ef það kemur fyrir
þá prófa ég annað orð yfír það á ís-
lensku, og þá skilja þeir það oftast. Ef
það er ekki nóg segi ég þeim orðið á
ensku, og eftir það muna þeir íslenska
orðið,“ segir hún.
-Finnst þér ekkert erfitt að tala á ís-
lensku þegar þér er alltaf svarað á
ensku? spyr ég Elsu.
„Það er náttúrlega misjafnt, stundum
vill Michael að maður tali á ensku við
hann, en manni er sagt að tala bara á ís-
lensku við þá, og það venst alveg ótrú-
lega fljótt. Það er helst á hinn veginn, að
ef ég hitti einhvern íslending sem fer að
tala við mig þá er ég að því komin að
svara á ensku . .
Hér grípiir Joan fram í.
„Flestar stelpurnar hafa ekki átt í
neinum vandræðum með að skipta frá ís-
lenskunni yfir í enskuna. Það var aðeins
ein sem ég þurfti alltaf að minna á að
halda sig við íslenskuna, því Michael er
svolítið skæður með að reyna að fá þær
til að tala við sig á ensku. Svo var ég svo
heppin eitt árið að fá eina sem talaði
næstum enga ensku, og þá vandist hann
að mestu af þessu.“
„En ég er viss um að þetta er erfitt fyr-
ir þær,“ heldur Joan áfram. „Annars
vegar vegna þess að þær þurfa að skipta
yfir í enskuna, því maðurinn minn talar
enga íslensku, og hins vegar vegna þess
að strákarnir svara þeim alltaf á ensku.
En ég þekki líka til íslenskra au-pair
stúlkna sem eiga orðið erfitt með að
skipta yfir í íslenskuna, því þær eru svo
vanar að tala ensku á heimilunum."
-Svo að þetta er föst regla hjá þér að
barnfóstrurnar tali eingöngu á íslensku
við strákana?
„Já, þær fá ströng fyrirmæli um það,“
segir Joan. „Engar reykingar, og verða
að tala íslensku við strákana. Og svo
verða þær að lesa bækur fyrir þá á ís-
lensku, ég er með fullt af íslenskum
barnabókum handa þeim.“
„Þegar Michael fæddist passaði ég
mjög upp á það að tala einungis ensku
við hann til að vera ekki að hringla til og
frá með íslenskuna og rugla hann,“ held-
ur hún áfram. „En aftur á móti með
Christopher hef ég ekkert passað upp á
það, og ég les stundum fyrir hann á ís-
lensku. Michael þolir það aftur á móti
ekki. Honum finnst erfitt að fylgja eftir
flóknum söguþræði á íslensku, en Christ-
opher er ánægður með að það sé lesið
fyrir hann hvort sem það er á ensku eða
íslensku. Michael leyfði mér það aldrei,
hann hrópaði alltaf á mig: Segðu það
hinsegin, mamma! Ég veit ekki í hverju
þessi munur er fólginn."
„Og svo les Chris fyrir mig sömu bók-
ina á ensku eftir að ég hef lesið fyrir
hann á íslensku,“ ségir Elsa.
Joan segir íslenskuna stundum hafa
sérkennileg áhrif á enskunotkun þeirra
bræðra.
„Þegar Michael var lítill var hann van-
ur að segja á kvöldin ,,1’m going to do it
in the morning“ í Stað þess að segja
„tomorrow“. Þetta var auðvitað bein
þýðing á íslenska orðasambandinu „á
morgun." Þannig að hann notaði stund-
um ensk orðasambönd á rangan máta.
Eins hafa þeir báðir átt í erfiðleikum
með að gera greinamun á „room“ og
„rúm“, þar sem enska orðið er í merk-
ingunni herbergi, og þeir hafa ruglast
svolítið á þessu.“
Joan segist vera heppin að hafa unnið
með íslensku, og hún er mjög ánægð yfir
að hafa lært hana.
„Fólk stríðir mér á því af hverju ég
læri ekki frekar' tungumál einhverrar
þjóðar þar sem er heitt og notalegt!“
segir hún og hlær. „En mér er alveg
sama, ég kann ágætlega við kalt veður-
far, og líkar vel við íslendinga.“
Hún talar einnig um það hve íslend-
ingar séu miklir einangrunarsinnar, og
telur að það sé að hluta til skýringin á
því hve íslenska hefur haldist vel í gegn-
um tíðina. Ólíkt öðrum Norðurlanda-
þjóðum hafi þeir alltaf uppi á löndum
sínum á erlendri grund, og umgangist að
miklu leyti eingöngu aðra Islendinga.
„Islendingar reyna ekki einu sinni að
tala ensku við mig. Fólk er jafnvel viljugt
að tala íslensku við mig þó svo að ég
svari á ensku - fólk vill komast hjá því
að tala ensku ef það getur. Jafnvel flestir
háskólaborgarar sem ég hitti eru tregir
til að nota enskuna sína þó að hún sé
mjög góð. Islenskan mín er það ekki,
svo ég er mjög hissa á þessu.“
En Joan hefur greinilega ekkert á móti
þessari tregðu íslendinga til að tala á er-
lendum tungum. Hún lýkur samtali okk-
ar með þessum orðum:
„Frakkar eru hræðilegir. Þeir vilja
ekki hlusta á útlendinga tala frönsku ef
hún er ekki fullkomin. Ef ég fer til
Norðurlandanna eða til Hollands finnst
mér allir vilja þjálfa sig í enskunni. Þeir
vilja ekki vera hjálplegir, og það er mjög
erfitt að læra þessi tungumál. Islendingar
eru að minnsta kosti góðir með það að
leyfa manni að kljást við íslenskuna!“
Þegar ég kveð Joan Maling, syni henn-
ar og barnfóstruna Elsu, er ég ekki frá
því að þessi dagstund með þeim þar sem
hlaupið var úr íslenskunni yfir í enskuna
og öfugt hafi náð að rugla mig svolítið í
ríminu. Or what7£3
114 HEIMSMYND