Heimsmynd - 01.04.1992, Blaðsíða 73

þeim sem voru á félagslegri framfærslu
en það heyrir sögunni til. Ef heldur fram
sem horfir bendir allt til að fátækt aukist
og í kjölfarið verði heimilisleysi hlut-
skipti enn fleira fólks.
Ef litið er aftur, sérstaklega á New
York borg, kemur i ljós að hér eru í gildi
lög frá eftirstríðsárunum sem banna
hækkun á leigu, nema því sem nemur
verðbólgu svo lengi sem sömu leigutakar
eru í húsnæðinu. Mörg dæmi eru um að
eldra fólk búi í húsnæði sem er í raun
orðið allt of stórt fyrir það en þetta fólk
hefur ekki efni á að flytjast í minna. Pví
ef fólk er með áratuga gamlan leigu-
samning er leigan oftast
nánast hlægilega lág,
meðan litlu íbúðirnar
sem hafa skipt miklu
hraðar um leigjendur
hafa stöðugt hækkað í
verði. Pessi lög ásamt
stórhækkuðu fasteigna-
verði hafa leitt til þess
að gírugir fasteignaeig-
endur hafa gripið til ör-
þrifaráða. í von um að
fasteignaverðið hækki í
hverfinu hafa eigendur
sagt upp leigjendum. A
meðan beðið er eftir
þessari hækkun leyfa
þeir húsunum að grotna
niður eða hreinlega
kveikja í þeim til að fá
peninga út úr trygging-
um. I New York borg
getur að líta heilu og
hálfu borgarhverfin
mannlaus en dæmi um
það er Lower East Side
á Manhattan þar sem
fjöldi húsa hefur „orðið
eldinum að bráð“.
Sömu sögu og verri er
að segja af hverfum
eins og Suður-Bronx og
austurhverfinu í Brook-
lyn en þessi hverfi líkj-
ast fremur Beirút eftir
borgarstyrjöldina en
velferðarríkinu Amer-
íku. Áætluð tala þeirra
íbúða sem ekki er búið
í af þessum sökum eða
öðrum er um eitt
hundrað þúsund.
HVAÐ ER TIL
RÁÐA?
Hátt á annað hundrað
þúsund manns eru heimilislausir í New
York. Heimilisleysi er vandamál sem er
orðið svo aðkallandi hér í borginni að
maður flettir varla dagblaði án þess að
rekast á grein um málið. I yfirstandandi
efnahagskreppu og niðurskurði karpa
stjórnmálamenn hver við annan. Yfir-
völd fylkisins karpa við alríkisstjórnina í
Washington, borgaryfirvöld þrefa við
fylkisstjórnina og virðist sem hver varpi
ábyrgðinni yfir á hinn. Pó stjórnir borgar
og fylkis greini á um leiðir eru þær þó
sammála um að brýn nauðsyn sé til að
stemma stigu við vandanum. Vissulega
er verið að reyna. En um leið og vandinn
eykst dag frá degi virðast lausnirnar því
miður alltof oft einhverskonar plásturs-
lækningar. Pað er til dæmis álitamál
hversu mikil lausn er í því fólgin að
senda út aukalið lögregluþjóna til að
reka heimilislaust fólk út úr lestum og af
lestarstöðvum ef það sér ekkert annað
athvarf en guð og gaddinn. Það hreinsar
þessi óþœgindi úr augsýn okkar hinna,
sem um fara, en er í raun varla annað en
tilfærsla á vandanum.
Er þá í engan stað að venda fyrir þetta
fólk? Jú, borgin hefur á sínum vegum
neyðarathvörf sem tekið geta á móti um
þrjátíu þúsund manns. Um tíu þúsund
manns eru í athvörfum sem ætluð eru
einstaklingum og eru karlmenn þar í yf-
irgnæfandi meirihluta. Hin tuttugu þús-
undin eru fjölskyldur með börn. Álgeng-
ast er að þetta séu ungar, einstæðar
mæður með tvö til þrjú börn, allt frá
hvítvoðungum til barna sem eru að nálg-
ast unglingsaldur. Auk opinberra yfir-
valda hafa kirkjur og samkunduhús Gyð-
inga víðsvegar um borgina tekið höndum
saman og sett upp gistiathvörf í kjöllur-
um sínum og hýsa þar um fimmtán
hundruð manns daglega. Neyðarmötun-
eyti, svonefnd soup-kitchen eða súpueld-
hús, þar sem þetta fólk getur íengið mat
eru starfrækt af borginni, góðgerðars’am-
tökum og söfnuðum.
Pó ótrúlegt megi virðast þá hefur um
fimmtungur heimilslausra atvinnu, ýmis
heils- eða hálfsdagsvinnu, en launin eru
of lág til að mæta leigukostnaði. Áætlað
er að í New York borg séu einnig um
hundrað þúsund fjöl-
skyldur sem búa inn á
annarri eða öðrum fjöl-
skyldum, þar sem tvær
til þrjár fjölskyidur
hreiðra um sig í íbúð
einnar. Oft er þetta
fyrsta skrefið í átt að
neyðarathvarfi, enda
hefur það sýnt sig að
um helmingur þeirra
fjölskyldna sem í at-
hvörfin koma hafa búið
við þess konar aðstæð-
ur. Athvörfin sem ætl-
uð eru til skammtíma-
dvalar verða oft á tíð-
um langtíma bústaðir
margra, hvort heldur
fjölskyldna eða ein-
staklinga. Ekki er óal-
gengt að fjölskylda
dvelji í rúmt ár í at-
hvarfi. Á þessum tíma
er þeim gjarnan þvælt á
milli mismunandi staða,
og mál þeirra veltast
um í kerfinu á meðan
hugmyndin um heimili
er ekki nema fjarlægur
draumur.
Mikill styr hefur
staðið um rekstur þess-
ara athvarfa og sýnist
sitt hverjum. Til
skamms tíma ægði sam-
an ólíkasta fólki, þar
sem börn voru höfð
innan um geðsjúklinga
og eiturlyfjaneytendur.
Opinber yfirvöld hafa
undanfarið tekið hönd-
um saman og gert átak í
því að setja upp neyð-
arathvörf handa geð-
sjúkum og finna eitur-
lyfjaneytendum og eyðnisjúklingum
samastaði. Framlag góðgerðasamtaka til
málefna heimilislausra hefur líka verið
ómetanlegt. Ennfremur liggur fyrir
frumvarp frá meirihluta borgarastjórnar
þar sem meðal annars er lagt til að öll
umferð eiturlyfja og áfengis verði strang-
lega bönnuð og þeim sem eiga við fíkni-
efna- eða áfengisvanda verði vísað á
meðferðastofnanir. Flestir eru einnig
framhald á bls. 94
Þó að ótrúlegt megi virðast þá
hefur um fimmtungur heimilis-
lausra atvinnu, en launin eru of
lág til að mæta leigukostnaði .
HEIMSMYND 73