Heimsmynd - 01.04.1992, Blaðsíða 12

stjornmal
sjúklinga við lyfjakaup. Akafinn var svo mikill
að ný reglugerð var gefin út mánaðarlega til
leiðréttingar þeim fyrri, eftir því sem í ljós kom
að ráðstafanirnar hittu illa sjúklinga haldna
langvinnandi sjúkdómum, sem haldið er niðri
með lyfjum. Pessi lostmeðferð virtist þó ætla að
hafa tilætluð áhrif að lokum og spara ríkissj óði
hundruð milljóna. Á
sama tíma lét Sig-
hvatur ríkið kaupa
fyrir sig vandaðan
bfl, fékk sér bflstjóra
vestan af Patreks-
firði og lét heilbrigðisráðuneytið leigja húsið
hans, sem hefur síðan staðið autt.
Með haustinu gerðist margt í senn. Davíð
réðst gegn sjóðasukkinu, einkum Byggðastofn-
un og skar upp herör gegn „fortíðarvandan-
um.“ Hann taldi að útaustur almannafjár úr op-
inberum sjóðum jaðraði allt að því við að vera
saknæmt athæfi. Þar hitti hann fyrir sína menn,
t.d. Halldór Blöndal og Matthías Bjarnason í
Byggðastofnun. Jafnframt varpaði hann því
fram hvort ekki væri drýgsta hjálpin við lands-
byggðina að hjálpa fólki að flytja suður? Með-
an Davíð var sjálfur að hitta Bush forseta og
slappa af í íbúð Cobbs sendiherra á Florida,
komu svo upp umræðurnar um fjárausturinn í
„Perluna“ og Ráðhúsið, og upplýst var að
ákvarðanir um hundraða milljóna, jafnvel millj-
arða útgjöld, væru teknar með þeim hætti að
reka „puttann upp í loftið og skjóta á kostnað-
inn.“ Trúverðugleiki hans sem niðurskurðar-
meistara og sérstaks talsmanns aðhalds og fyr-
irhyggju í meðferð opinbers fjár beið alvarleg-
an hnekki.
Þau tvö mál, sem hefðu átt að verða helstu
skrautfjaðrir kratanna, álmálið og samningar
um Evrópska efnahagssvæðið, klúðruðust. Þótt
Jóni Sigurðssyni og Jóni Baldvin verði ekki
með neinum rökum um það kennt, verður hinu
ekki neitað, að þær málalyktir urðu þeim ekki
til álitsauka, hvað þá þeir sigurvinningar, sem
stöfuðu ljóma á málflutningsmenn sína. Frestun
álvers þýddi enn frekari bið á þeim efnahags-
bata, sem menn- höfðu vonast eftir, auk þess
sem taka þurfti upp fjárlögin og lenti afgreiðsla
þeirra og tengdra ráðstafana í hinu mesta
klúðri í kringum jól og áramót. Þinghaldið allt
einkenndist raunar af klúðri. Það, að Sjálfstæð-
isflokkurinn kaus að neyta ítrasta réttar síns við
kjör forsætisnefndar þingsins og útiloka með
því Kvennalistann frá þátttöku, varð stjórnar-
andstöðunni tilefni til að neita þátttöku í stjórn
þingsins og færa ábyrgðina alfarið á hendur
stjórnarflokkanna. Þingið starfar nú í einni
deild og nær helmingur þingmanna er nýliðar.
Þinghaldið hefur einkennst af stöðugum upp-
hlaupum stjórnarandstöðunnar og umræður af
hæpnum tilefnum utan dagskrár eða um þing-
sköp. Mæting þingmanna til starfa var svo ræki-
lega leidd í ljós í „takkamálinu“ svonefnda, þar
sem Matthías Bjarnason greiddi atkvæði fyrir
Árna Johnsen. Álit þingsins meðal kjósenda
hefur sennilega ekki í annan tíma staðið verr.
Það er aldrei líklegt til vinsælda að klípa af
þeim fríðindum, sem hinir ýmsu hagsmunahóp-
ar þjóðfélagsins hafa áunnið sér á undanförn-
um árum fjármálalegrar léttúðar, þar sem óskir
manna hafa verið afgreiddar á færibandi og
greiddar með erlendum eða innlendum lánum
og stöðugt hækkandi sköttum. Hitt hlýtur alltaf
að vera spurning, hvort ekki hefði mátt ráðast í
þetta með skapfelldari hætti, meiri kynningu á
málum, meiri viðleitni til sannfæringar fremur
en valdbeitingar. Og spurning um hversu skyn-
samlegt var að ráðast lítt undirbúið gegn svo
mörgum hópum í einu. Heilbrigðis- og mennta-
kerfið eru vissulega þeir hlutar velferðarkerfis-
ins, sem taka til sín stærstar fjárhæðir. En ríkis-
stjórnin hefur ráðist til atlögu við alla í senn:
Sjúklinga og aðstandendur þeirra; starfslið
sjúkrahúsa og heilsugæslu og aðstandendur
þeirra; kennara, nemendur og aðstandendur
þeirra; sjómenn og aðstandendur þeirra; ellilíf-
eyrisþega og öryrkja og aðstandendur þeirra.
Hún má ekki við því að bæta öllum launþegum
við í andstæðingahópinn.
Á sama tíma og verið er að klípa utan af vel-
ferðinni smáupphæðir hér og þar, auglýstu svo
Sameinaðir verktakar 900 milljón króna úthlut-
un til arfa og útarfa stofnenda sinna. Stjórnin
hefur ekki getað lagt fram tillögur um skatt á
fjármagnstekjur og raunar gert lítið úr þeim
fjárhæðum, sem ná mætti með slíkri skattlagn-
ingu, þótt í öðru orðinu sé talað um allt að
milljarði. Ráðherrarnir hafa tekið seint og illa á
sínum eigin fríðindum; reglur fjármálaráðherra
um takmörkun bflafríðinda þeirra og ferðadag-
peninga eru raunar svo slappar, að skynsam-
legra hefði verið að vera ekkert að hrófla við
þeim og vekja upp umræður um þau efni. Um-
mæli fjármálaráðherra um að hann teldi sjálf-
sagt að makar séu sem oftast með í för, það ætti
að vera fremur regla en undantekning, eru
heldur ekki til þess fallin að vekja traust al-
mennings á því að ráðherrunum sjálfum sé al-
vara með það að allir verði að leggjast á eitt og
taka á sig sitt skerðingarhlutfall af minnkandi
þjóðartekjum og neikvæðum hagvexti. Sjálfur
hefur svo fjármálaráðherrann orðið að mæla
fyrir framlengingu þeirra skatta sem hann hefur
harðast barist gegn í stjórnarandstöðu, ekkna-
skattinum og skatti á verslunar- og skrifstofu-
húsnæði.
fyrir hugskotssjónum þeirra manna, sem
mynduðu þessa ríkisstjórn, blasti ímynd
Viðreisnarstjórnarinnar, kannski dálítið
fegruð og slípuð miðað við raunveru-
leikann. Mynd samhentrar ríkisstjórnar,
sem undir forystu sterkra stjórnmálafor-
ingja myndaði lengsta samfellda stöðugleika-
tímabil í sögu lýðveldisins. Myndin sem enn
blasir við af þessari ríkisstjórn er gerólík. Það
er eins og þarna séu mest viðvaningar á ferð,
sem ekki hafi neina sameiginlega ferðaáætlun,
enga sameiginlega hernaðaráætlun, engan sam-
eiginlegan vilja til að leiða mál sín gegnum þing
og fjölmiðla með sem farsælustum hætti. Ráð-
herrar gefa yfirlýsingar um skoðanir sínar á
hinum fjarskyldustu málum, áður en þau eru
rædd í ríkisstjórn, ekki síst á málefnum sam-
ráðherra sinna, og bauka svo mest hver í sínu
horni með sín mál. Þeir eru á heimavelli, þegar
þeir geta keyrt málin fram með reglugerðum og
tilskipunum embættisvaldsins, en ákaflega
ósýnt um að fá þingflokka sína í lið með sér til
að ráðast í stóru málin. Þorsteinn Pálsson rær
að því er virðist sér á báti, næstum eins og hann
sé ekki aðili að ráðuneytinu. Með þessu móti er
stjórnin ekki líkleg til langlífis.
Það er full ástæða til að rifja það upp, að að-
framhald á bls. 92
12 HEIMSMYND