Heimsmynd - 01.04.1992, Blaðsíða 96

og draumvitranir björguðu lífi hans oftar
en einu sinni. Hann sá ýmsa atburði fyrir
og hafði þá stjórn á sér að hann gat not-
fært sér þessa vitneskju.
-Var heiðinn tími þá mikill ógnartími?
Já, auðvitað var hann ógnartími eins
og allir tímar raunar eru. Ég veit þó ekki
hvort hann hefur verið meiri ógnartími
en Sturlungaöldin eða átjánda öldin með
öllum þeim hörmungum sem þá gengu
yfir.
-En verður þessi tröllsskapur yfir-
þyrmandi og ógnvekjandi í heiðninni?
Mér sýnist að menn hafi skynjað þess-
ar ógnir mjög sterkt. Pað kemur fram í
goðamyndum, goðin voru ekki falleg þá
heldur nánast ljót og grimmileg. Auðvit-
að er náttúran grimm, veðrin eru grimm
og einhvern veginn verður það að meira
söguefni. Logn og blíða og stöðug far-
sæld í starfi og bjargræðisháttum verður
ekki svo mikið söguefni, hitt kemur
miklu sterkar fram í öllum kveðskap og
heimildum, þessi ógnun.
-Var það á færi hvers manns að bregð-
ast við þessum grimmu náttúruöflum
með galdri og skáldskap eða þurfti ein-
stök ofurmenni til að þola það?
Allir hafa nú reynt það, hver fyrir sig
og með aðstoð annarra. En jú, það hafa
einungis verið ofurmenni sem ná sterk-
um tökum á þessu. Hvort sem um ræðir
galdur eða heitar bænir til góðra hluta
eru það fyrst og fremst ofurmenni sem
gátu gert þetta þannig að það yrði eftir-
minnilegt og frásagnarvert. Pað er nátt-
úrlega fyrst og fremst verið að segja frá
þessum stóru atburðum og miklu hæfi-
leikum. En allir hafa eitthvað verið að
basla við þetta.
-Telurðu að menn almennt hafi lifað
bæði í hinum skynræna heimi og jafn-
framt haft samband við hinn yfirskilvit-
lega heim og fengið kraft og styrk frá
honum?
Já, mér finnst það hafi verið þannig að
menn hafi lifað í báðum þessum heimum
nokkuð samhliða. Þeir standa að vísu
báðum fótum á jörðu og vinna sín verk
þar, þeir truflast ekki af þessu yfirleitt.
En samt eru þeir líka í hinum fjarlægari
heimi eða dularheimi eins og við köllum
hann stundum. Þeir eru í honum líka og í
öllu daglegu starfi hafa þeir hann í huga.
Og þó að hann væri ógnvekjandi og
komi þannig fram, þá virðist mér að þeir
hafi ekkert verið hræddari þá en núna.
Þeir vissu að lítið mátti út af bregða til
að þeir biðu ósigur fyrir einhverju sem
þeir réðu ekki við, hvort sem það var
eldur, óveður eða annað. En þeir voru
ekki svo mjög hræddir við það, þeir voru
hræddari við að verða sér til skammar,
að gefast upp. Þó að þeir sæju að barátt-
an var vonlaus máttu þeir ekki gefast
UPP-
-Heldurðu að óttinn núna sé öðruvísi?
Ég veit það ekki, hann er svo breyti-
legur. Það er kannski meira um að fólk
glúpni fyrir honum eða þá leiti að ein-
hverjum gervilausnum, flýi í vímu, að-
gerðarleysi eða eitthvert hlutleysi.
-Nútíminn stendur þá kannski ekkert
betur að vígi siðferðislega gagnvart
mannlífinu og vandamálum þess en hinn
forni tími?
Nei, nei, mér virðist að menn kunni
ekkert betur að lifa núna en þá. Þeir eiga
hægara með að komast á milli staða og
hafa mörg þægindi sem ekki voru þá. En
lífsbaráttan er ekkert þægilegri núna,
bílakösin er alveg jafn ógnvekjandi og
það var fyrir mann sem þurfti að sund-
ríða vötnin eða fara yfir heiðar í byl. Það
eru ekkert minni hættur núna og jafnvel
meiri hvað varðar sjúkdóma og annað.
-Ef við víkjum aftur að draumunum,
hvað kemur þá fram í þeim, til dæmis á
okkar tímum?
Það veit nú enginn. En mér finnst að
við séum í sambandi við eitthvað sem við
skynjum ekki í vökunni, að minnsta kosti
óljósara. Svefninn er hvfld og hreinsun,
við losnum við þreytuna og fáum styrk í
staðinn. Og það gerist ekki allt saman í
líkamanum einum, sumt kemur lengra
að. Heimurinn er allur þannig uppbyggð-
ur, hann er ein heild og þar virkar hvað á
annað. Við sjáum þetta ekki aðeins af
því sem náttúruvísindin kenna okkur
heldur einnig af okkar eigin reynslu í líf-
inu sjálfu; við verðum fyrir áhrifum af
því sem er í námunda við okkur og frá
heiminum sem heild. Og eitthvað er
þarna sem veldur því að okkur fer að
dreyma, ég trúi því alveg sem vísinda-
menn hafa sagt að það lifi enginn lengi
án þess hann dreymi. Við fáum þarna
einhverja orku eða lífsmagn sem við get-
um ekki verið án. Þannig að draumarnir
eru greinilega mikill tengiliður við lífs-
máttinn sjálfan, hvort sem menn kalla
það náttúru eða guð eða eitthvað annað.
Það er eitthvað sem kemur þessu til okk-
ar og við tökum á móti því misjafnlega
sterkt. En það kemur okkur að gagni.
Hitt er svo annað mál að eins er með
draumana og allt þetta samband og líf í
öðrum heimi, að við finnum fyrir því en
getum ekki útskýrt það. Þetta er svo
mikið og máttugt að við erum ekki menn
til að skýra það. En við megum ekki
halda að möguleikarnir endi þar sem
okkar skilningur eða þekking endar,
draga þar einhverja línu og segja allt bull
og vitleysu þar fyrir utan.
-En ekki eru allir draumar jafn merki-
legir eða boðandi?
Nei, nei, ég geri ekki ráð fyrir því,
enda yrðum við þá rugluð ef okkur væri
alltaf að dreyma eitthvað slíkt. En stund-
um eru þeir ákaflega áhrifamiklir og eft-
irminnilegir. En það getur verið var-
hugavert að sökkva sér of djúpt niður í
þessa dularheima, það virðist ekki vera
okkar hlutverk eða á okkar færi að vera
þarna. Við verðum að viðurkenna þá og
taka við ýmsum áhrifum þaðan, en meg-
um samt ekki yfirgefa jörðina. Við verð-
um að hugsa út frá þessum litla punkti
sem við erum á, eða er við sjálf.B
Skauta. . .
framhald af bls. 85
ist enskum manni, og Elín, dóttir þjóð-
skáldsins Matthíasar Jochumssonar, er
síðar giftist Jóni Laxdal tónskáldi. Þá var
þarna frú Louise Sophie Debell í hvítu
silki, en hún var kona Holgers Debell,
forstjóra fyrir Det Danske Petroleum
Aktieselskap á íslandi, skammstafað
DDPA, sem íslendingar útlögðu Dansk-
ur djöfull pínir alþýðu. Maður hennar
hefur sennilega verið í útlöndum. Enn-
fremur voru systurnar Þyri og Þórunn,
dætur Benedikts Þórarinssonar, þess
fræga brennivínskaupmanns og bóka-
safnara á Laugavegi 7, önnur í bleik-
rauðu en hin í eldrauðu. Þarna var hin
norska fröken Dagmar Halvorsen náms-
mær sem er sögð falleg þó að hún væri
ekki íslensk og þarna var Guðjón Sig-
urðsson úrsmiður sem fórst í Miðbæjar-
brunanum 1915. Ennfremur fröken
Brands „er dansaði með þeim yndis-
þokka sem henni er meðfæddur.“ Hér er
átt við Ingibjörgu Guðbrandsdóttir leik-
fimikennara sem í daglegu tali var kölluð
Imba Brands.
BLÁTT ATLASK OG HVÍTT
CRÉPE DU CHINA
Þarna var fröken Valdís Böðvarsdóttir
í bláu atlask og Túbogi og frú, nýkomin
til höfuðstaðarins, fröken Sigríður
Björnsdóttir fyrrnefnd í hvítu kashmir og
fröken Soffía Siemsen í hvítu crépe du
China. Soffía giftist síðar Magnúsi Kjar-
an stórkaupmanni. Þá voru þarna
Martha og Ingibjörg Indriðadætur, fagr-
ar og blómlegar í bleiku og hvítu mous-
seline. Þær voru dætur Indriða Einars-
sonar revisors og leikritaskálds. Martha
varð ein af þekktari leikkonum bæjarins
og giftist Birni Kalman lögmanni en
Ingibjörg varð eiginkona Ólafs Thors.
Að lokum eru í upptalningunni fjórir
ungkarlar. I fyrsta lagi Carl Bartels úr-
smiður, í öðru lagi Bjarni Björnsson,
leikari og eftirherma, sem hafði verið í
Ameríku og söng eftirminnilega bflavís-
ur og fleira í þeim dúr sem túlkaði vel
bæjarbraginn í Reykjavík, í þriðja lagi
Ólafur nokkur Jónsson, sem er sagður
hafa dansað manna best og mest, hér
gæti verið um að ræða Ólaf þann sem
síðar kallaði sig Hvanndal og var fyrsti
lærði prentmyndasmiðurinn, og í fjórða
lagi Konráð Stefánsson „sem stúlkunum
sjáanlega þótti vænt um að fá að sjá allra
snöggvast aftur í Reykjavík.“ Þessi Kon-
ráð hafði numið læknisfræði í Kaup-
mannahöfn án þess að ljúka prófi en var
nú orðinn bóndi í Bjarnarhöfn á Snæ-
fellsnesi.
Skautafélagið starfaði enn um nokkur
ár þó að smám saman drægi úr þrótti
þess og það nánast lognaðist út af eftir
1915. Það hélt þó aðaldansleik sinn 1.
febrúar 1915 á Hótel Reykjavík að venju,
en þá var vínbannið gengið í gildi. Segir í
96 HEIMSMYND