Heimsmynd - 01.04.1992, Blaðsíða 79

hins vegar engin völd til að stjórna handtökum. Þessar pappír-
ar sem komið hafa fram í fjölmiðlum hljóta að vera af þessu
tagi.“ Astæða er þó til að benda á að undirritanir Miksons
hvernig svo sem þær eru tilkomnar segja vitanlega ekkert um
sekt hans eða sakleysi. Það er eitt að undirrita handtökuskip-
un, annað að nauðga og myrða.
kemur skip, því hann hafði með sér byssu sem í var ein kúla,
ekki til að skjóta aðra, heldur sjálfan sig ef þetta hefðu verið
Rússar. En skipið var sænskt og þeim var komið til Svíþjóðar
þar sem hann var settur í flóttamannabúðir. Pabbi furðaði sig
á því að honum skyldi haldið þarna og spurði en fékk engin
svör. Þegar í ljós kom að útlendingaeftirlitið sænska var í vafa
um hvort veita ætti honum landvistar-
leyfi tók einn helsti lögfræð-
ingur Svía á þessum
árum,
Yng-
ve Schartau,
mál pabba að sér. Schar-
tau var einn helsti maðurinn í því að
reyna að upplýsa Raoul Wallenberg málið,
þannig að enginn getur haldið því fram að hann hafi verið
hallur undir nasista.“ Varðandi vitnaleiðslurnar 1946 er rétt að
geta þess að í fréttum hefur komið fram að misræmis gæti
milli þess sem fram kemur í málsgögnum sem fundust í ríkis-
skjalasafninu í Tallin og ævisögu Eðvalds. Þar hefur verið bent
á að hann geti hvergi tveggja aðalvitna saksóknarans og of-
meti þann fjölda sem bar vitni honum í hag.
Eðvald settist að á íslandi og kvæntist Sigríði Bjarnadóttur
árið 1949. Eðvald, sem hafði lært nudd af því að stunda föður
sinn sem hafði farið illa í fangabúðum í fyrri heimstyrjöldinni,
tók að starfa sem nuddari. Fyrst á Melavellinum en setti síðan
á laggirnar nudd- og gufubaðstofuna Saunu, þar sem þau
hjónin unnu bæði. Eðvald kynntist fjölmörgu fólki í gegnum
starf sitt. Atli minnist þess hvað honum hafi þótt gaman þegar
hann var strákur að kynnast mörgum af fremstu íþróttamönn-
um landsins þegar þeir komu í nudd til föður hans. „Maður
heilsaði þessum mönnum á götu,“ segir hann og bendir á að
það hafi ekki orðið til að draga úr íþróttaáhuganum. Bjarni
Benidiktsson, fyrrverandi forsætisráðherra var einn þeirra sem
komu reglulega í nudd hjá Eðvaldi. Með þeim tókst mikill vin-
framhald á bls. 97
Að sögn Atla reyndi faðir
hans aldrei að draga dul á fortíð sína. Þau sysktk-
inin voru alin upp við að hann hefði verið hermað-
ur í lífvarðarsveit forsetans og foringi í PolPol.
Atli bendir til dæmis á að á heimilinu
hafi alltaf hangið uppi mynd
af honum í einkennis-
búningi. Þar hékk líka
mynd af forseta Eist-
lands á þessum tíma,
Konstantín Pats, og
skjaldarmerki nokkurra
borga. „Pabbi talaði mikið um lífið í
Eistlandi, sagði okkur sögur af afa og
ömmu, ferðum út í skóg á hestasleða
þegar þau fóru til að höggva jólatré og
hvernig þeir þjálfuðu sig með því að
lyfta steinum og hlaupa með þá. Að vísu
lærðum við ekki málið en hann söng fyrir
okkur á eistnesku eins og hann gerir nú
fyrir litlu stelpuna mína þegar fjölskyldan
heimsækir hann. Hann hafði alltaf vonast
til þess að geta farið með okkur til Eist-
lands til að sýna okkur hvar hann átti heima
því hann átti eignir þarna, land og húsnæði
sem hann gæti hugsanlega átt kröfu til í dag.
Hann talaði alltaf um Eistland og lífið þar á
jákvæðan hátt. Pabbi er fyrst og fremst flótta-
maður sem hrökklaðist frá föðurlandi sínu eftir
að Rússar ýmist drápu fjölskyldu hans og vini
eða sendu þá til Síberíu. Það er rétt að Þjóðverj-
ar settu hann í fangelsi þegar þeir hertóku landið
1941 en ekki vegna þess að hann hefði stolið ein-
hverju, líkt og kemur fram í skjölum nasista, held-
ur vegna þess að árið 1935 kom hann upp um bylt-
ingaráform þeirra í Eistlandi og tók fastan einn af
forsprökkunum. Fyrir það var hann sæmdur æðsta
heiðursmerki Eistlands. Þjóðverjarnir gleymdu þessu
hins vegar ekki og handtóku pabba, líkt og aðra sem
höfðu unnið á móti þeim, þegar þeir höfðu hrifsað til
sín
völdin.
Hann
var
fangels-
aður og
allar eigur
hans gerðar
upptækar.
Pabbi flúði
land ásamt
fleirum árið
1944 þegar
kommúnistar
voru að taka
völdin á ný.
Á flóttanum
brotnaði
stýri bátsins
og hann tók
að reka. í
bókinni lýsir
pabbi spenn-
unni þegar
úr þokunni
„Ég hefði
ekki
trúað því að
óreyndu að
þetta yrði
eins og í
bandarískri
sakamála-
mynd."
HEIMSMYND 79