Heimsmynd - 01.04.1992, Blaðsíða 92

Eyðimerkurganga. . .
framhald af bls. 18
upphlaup Jóhönnu er henni lofað tekju-
jafnandi aðgerðum á móti, húsaleigubæt-
um og öðru slíku. En það hefur ekkert
sést til slíkra hluta enn. Jóhanna vill lítið
um þetta ræða og segir efnahagsástandið
of slæmt til að hægt sé að gera mikið í
þessum málum einsog er. Og Össur og
eyðimerkurkynslóðin í Alþýðuflokkn-
um, sem hafði sett traust sitt á Jóhönnu,
verður að horfa upp á það að hún hættir
að styðja þau og situr einungis og bíður
átekta. Aftur er kynslóðin munaðarlaus
og sést á frægri afgreiðslu á skólagjalda-
liðunum í fjárlagafrumvarpinu að þar var
háð varnarbarátta. Skólagjöldin héldust
inni í frumvarpinu alveg fram á síðustu
stundu þrátt fyrir hótanir Össurar og
hans manna. Einu sinni var Össur for-
maður Stúdentaráðs Háskóla íslands. Þá
gekk hann í kröfugöngu frá Háskólanum
á þingpalla Alþingis og hélt þar fræga
ræðu. Hann var þannig löngu búinn að
halda sína jómfrúrræðu áður en hann var
kosinn á þing. En það má ekki ávarpa
þingheim ofanaf pöllunum - það er ekki
til siðs. Það er heldur ekki til siðs að
stjórnarþingmenn greiði atkvæði með
breytingartillögum stjórnarandstöðunnar
við fjárlagafrumvarp. En andstaðan kom
einmitt með tillögu um að fella skóla-
gjöldin út úr frumnvarpinu og þar sem
Gísli Einarsson var á þingi fyrir Eið
Guðnason og var á móti skólagjöldum
þá hefðu þau fimm í þingflokki Alþýðu-
flokksins getað fellt skólagjöldin útúr
frumvarpinu. Þetta útspil stjórnarand-
stöðunnar setti þau í mikinn vanda.
Hugsanlega var Össur tilbúinn til að fara
hina óhefðbundu leið en hann var ein-
faldlega ekki í aðstöðu til þess. Hin
hefðu ekki viljað ganga þá leið, sérstak-
lega ekki Rannveig. Hann beið hinsveg-
ar eftir því að Jón Baldvin færi að semja
um þessi mál. En ekkert gerist, og Össur
skilur ekki hvað er að gerast, vill fá svör
frá Jóni Baldvin sínum nýja fóstra nótt-
ina fyrir atkvæðagreiðsluna. En Jón
Baldvin stendur bara upp, labbar út og
segir ekki neitt. Það var ljóst að það átti
- ef ekki vildi betur - að valta yfir þau í
þingflokknum sem voru í andstöðu við
skólagjöldin. Ekki var annað eftir en
varnarleikur hjá Össuri sem félst í því að
skólagjöld fengust einungis samþykkt á
háskólastigi en ekki í framhaldsskólun-
um. Þetta sýnir veika stöðu Össurar inn-
an Alþýðuflokksins, hann kemur úr Al-
þýðubandalaginu, hann er í veiku sæti í
Reykjavík, Jóhanna bíður og styður eng-
an á meðan og Össur situr í súpunni og
þarf að halda þingflokknum saman.
Þetta er líka lýsandi fyrir eyðimerkur-
kynslóðina. Þar sem hún þó kemst áfram
er hún ekki nógu sterk til að koma sínu
fram. Það er alltaf valtað yfir hana af
kynslóðinni á undan þrátt fyrir að fóstr-
arnir hafi gefið eitthvað annað í skyn á
einhverjum tímapunkti þar á undan.
Þessvegna er þessi kynslóð svona laus í
rásinni. Þessi sama kynslóð í Sjálfstæðis-
flokknum valtar hinsvegar sjálf yfir aðrar
kynslóðir með forsætisráðherrann í far-
arbroddi. A meðan Össur á í þessum
vandræðum gerast undarlegir hlutir í Al-
þýðubandalaginu. Þar sem menn áður
bárust á banaspjótum ríkir friður, sátt og
samlyndi. Flokkurinn kom vel útúr Al-
þingiskosningum eftir afhroðið í borgar-
stjórnarkosningunum í Reykjavík og enn
betur úr skoðanakönnunum á eftir.
Eyðimerkurkynslóðin er tvístruð, annað-
hvort farin úr flokknum eða hætt andóf-
inu. Það eru einungis örfáir eftir sem eru
enn í skotgrafarhernaði. Það er kald-
hæðnislegt að þegar Jón Baldvin gafst
upp á að sameina vinstri menn og gekk í
eina sæng með Davíð þá tókst honum
hinsvegar að sameina Alþýðubandalags-
fólk. Flóttinn er hættur, búið að sam-
þykkja ný lög og nýja stefnuskrá og ungt
fólk kýs flokkinn og enginn veit af-
hverju. Og ef til vill hefði Össuri bara
gengið vel að komast áfram í þessum
breytta flokki. En það er dílemma kyn-
slóðarinnar á eyðimerkurgöngunni að
horfa á grasið hinumegin girðingar.
Birna Þórðardóttir og Ragnar Stefáns-
son ganga sína eigin eyðimerkurgöngu
þessarar kynslóðar líkt og fleiri fyrrum
Fylkingarfélagar þeirra. En hið villuráf-
andi einkenni kynslóðarinnar skolar
þeim inní Alþýðubandalagið þar sem
þau starfa í þeim anda að vera á móti
þar til á landsfundinum síðastlið haust
að þau lýsa því yfir að kröftum þeirra sé
betur varið annarsstaðar. Þau voru mikið
í andstöðu við Mörð og Má Guðmunds-
son enda gerðust þeir aðstoðarmenn Ól-
afs Ragnar í fjármálaráðuneytinu og fóru
að berjast fyrir kerfið ekki gegn því.
Alltaf má finna vafasama hluti þegar
þenn komast í einhver völd, má þar
nefna að ráðuneytið skuli hafa tekið gott
og gilt 25 miljón króna veð í gagnagrunni
Svarts á hvítu sem ríkið keypti svo
nokkrum misserum síðar á litlar hundrað
þúsund krónur. En Svart á hvítu er ein-
mitt dæmi um erfiðleika kynslóðarinnar í
viðskiptum. Þjóðlíf er annað dæmi og
merkilegt að tímarit sem var búið að ná
mjög mikilli útbreiðslu á Islandi fyrir fá-
um árum skuli vera komið á hausinn.
Þrátt fyrir vilja kynslóðarinnar til að
taka markaðsöflin í sátt virðist erfiðara
að læra á þau. Það er ekki nóg að hafa
útbreiðslu ef menn vilja ekki borga vel
fyrir góðar greinar eða halda úti blaða-
mönnum að störfum. Vinstri menn eru
einstaklega bóngóðir að gera hlutina fyr-
ir lítið, það gengur bara ekki endalaust, á
endanum hætta menn. Hinsvegar geta
vinstri menn þetta líka einsog sterk staða
Máls og menningar sýnir glögglega. Nú
er það Alþýðubandalagið sem siglir
lygnan sjó í innri pólitískum átökum- í
bili að minnsta kosti - en það má búast
við átökum í Alþýðuflokknum þegar fer
að líða nær flokksþingi í haust. Þar er
ekki ólíklegt að Guðmundur Árni Stef-
ánsson ætli sér einhvern hlut þar. En
hann gæti líka beðið til ársins 1994. Hann
er af eyðimerkurkynslóðinni en hefur
hinsvegar ekki tekið þátt í eyðimerkur-
göngunni. Hann fór sveitarstjórnarleið-
ina einsog Davíð. Það er ekki ólíklegt að
eyðimerkurkynslóðin í Alþýðuflokknum
eygi sinn Móses í Guðmundi Árna en
það bíður haustins.B
Lifir stjórnin?. . .
framhald af bls. 12
standendur þessarar stjórnar ætluðu
henni einmitt langt líf. Þeir töldu það
hlutverk þessara tveggja flokka að leysa
upp ríkisafskiptakerfið, sem hefur eflst
og dafnað á tveggja áratuga samfelldum
valdaferli Framsóknarflokksins síðan
1971. Sumir töluðu um að til þess þyrfti
aðra tvo áratugi með Framsókn utan
stjórnar. Með sama áframhaldi hlýtur sú
spurning að vakna, hvort ríkisstjórnin
endist út kjörtímabilið.
Margir þeir, sem að þessari stjórn
standa eru einlægir aðdáendur járnfrúar-
innar, Margrétar Thatchers. Þeim væri
hollt að minnast þess að tvær tilviljanir
voru henni hliðhollar. Þegar atvinnuleys-
ið var í hámarki í lok fyrsta kjörtímabils
hennar, skall Falklandseyjastríðið á og
sameinaði þjóðina að baki henni. Hins
vegar efldist Frjálslyndi flokkurinn á
kostnað Verkamannaflokksins með
þeim afleiðingum að hún fékk hreinan
meirihluta þingmanna út á ríflega 40
prósent atkvæða. Engin slík gustukaverk
af hálfu Forsjónarinnar eru í sjónmáli
fyrir ríkisstjórn Davíðs Oddssonar. Hún
verður að byggja lífslíkur sínar einungis
á sínum innri styrk.B
Viðhorf. . .
framhald af bls. 20
raunir af ýmsu tagi en hvort það var fyrir
fjórum öldum eða í gær skiptir þá minna
en engu máli. Við eigum okkur tón,
sagnatón úr djúpi tímans, og þessi tónn
er samofinn frelsinu, eða að minnsta
kosti skilningi okkur á því.
Það hefur verið bent á þá þversögn í
fari okkar sem gistum þessa eyju að ann-
ars vegar sé fortíðin okkur í blóð borin
en að hins vegar gleypum við nútímann
einsog hrá egg.
Við lifum enn í fornum sagnaheimi og
tjáum okkur í sögum og enn hittum við
talandi skáld sem aldrei segja viðhorf sín
nema á milli línanna í meitlaðri frásögn,
en á hinn bóginn er varla til sú tækni-
della sem ekki brunar um strætin og gef-
ur þjóðsögunni um óspilltu sögueyjuna
utan við siðmenninguna langt nef.
92 HEIMSMYND