Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2018, Page 82

sögðust þeir mjög oft þróa sjúklingafræðslu á eigin deild. Sam-
ræmi var á milli verkefna sem þátttakendur sögðu hæfni sína
mesta í og verkefna sem þeir sögðu tíðast framkvæma mjög oft
í átta tilvikum og í sex tilvikum þar sem þeir sögðu hæfni sína
minnsta og tíðni þess að þeir framkvæmdu verkefnið mjög
sjaldan (sjá töflu 3).
Samband hæfni og starfsaldurs í hjúkrun, viðbótarnáms í hjúkr -
un og starfshlutfalls á deild
Tafla 4 sýnir mun á meðalstigum heildarhæfni og hæfniþátt-
anna sjö út frá starfsaldri og viðbótarnámi. Þar kemur fram að
hjúkrunarfræðingar með meira en fimm ára starfsaldur meta
hæfni sína marktækt meiri í fimm hæfniþáttum (stjórnun í
aðstæðum, starfshlutverk, greiningarhlutverk, hjúkrunaríhlut-
anir og kennslu- og leiðbeinandahlutverk) en þeir sem hafa
styttri starfsaldur. Í töflunni sést jafnframt að hjúkrunar -
fræðingar með viðbótarnám meta hæfni sína marktækt meiri
í öllum sjö hæfniþáttunum og í heildarhæfni.
Ekki var neinn munur á hæfninni út frá starfshlutfalli á deild.
Umræður
Þessi rannsókn er sú fyrsta sem gerð hefur verið hérlendis á því
hvernig hjúkrunarfræðingar á landsbyggðinni, sem taka á móti
og sinna slösuðum og bráðveikum sjúklingum, meta eigin
hæfni. Í litlu landi eins og Íslandi er ljóst að hjúkrunarfræðingar
sem sinna bráðaþjónustu á landsbyggðinni eru fámennur
hópur. Það má því ætla að úrtakið sé lýsandi fyrir þýðið, þrátt
fyrir að þátttakendur hafi einungis verið 52.
Þessi rannsókn gefur góða mynd af því hvernig þessi fá-
menni hópur metur hæfni sína. Meginniðurstaða hennar er að
hjúkrunarfræðingar með viðbótarnám í hjúkrun og með lengri
starfsaldur meta hæfni sína marktækt meiri en hjúkrunar -
fræðingar án viðbótarnáms og með styttri starfsaldur. Þá er
augljós samhljómur við niðurstöður Benner (2001) sem eru að
hjúkrunarfræðingar verða hæfari eftir því sem þeir starfa
lengur við hjúkrun. Líkt og fram kom í inngangi er hæfni
hjúkr unarfræðinga nátengd afdrifum og öryggi sjúklinga og
líkur á að hæfari hjúkrunarfræðingar bæti afdrif sjúklinga (aiken
o.fl., 2012; aiken o.fl., 2014; Lakanmaa o.fl., 2014; jutsum, 2010;
Meretoja og koponen, 2012).
niðurstöður okkar ættu því að vera hvatning til fram-
kvæmdastjóra hjúkrunar á heilbrigðisstofnunum lands byggðar -
innar að halda í reynda hjúkrunarfræðinga og gera hjúkr -
unarfræðingum kleift að sækja sér framhaldsmenntun. niður -
stöðurnar benda jafnframt sterklega á mikilvægi þess að hjúkr-
unarfræðingar sem sinna bráðveikum á landsbyggðinni ljúki
sérhæfðum endurlífgunarnámskeiðum. Þótt áhugi og vilji sé
fyrir hendi hjá hjúkrunarfræðingum landsbyggðarinnar að
sækja sér endurmenntun geta hinsvegar ýmsar hindranir
komið í veg fyrir að af því geti orðið. Dæmi um það getur verið
landfræðileg einangrun, skortur á fjármunum og erfiðleikar við
að losa sig úr vinnu (khomeiran o.fl., 2006). Það er samstarfs-
verkefni forystufólks mennta- og heilbrigðisstofnana að takast
á við þessa erfiðleika þannig að hjúkrunarfræðingar sem sinna
bráðaþjónustu á landsbyggðinni geti sótt sér endurmenntun.
nám, reynsla og fagleg gildi geta leitt til þess að ákvarðanataka,
lausn vanda og forgangsröðun verði skjótari og nákvæmari.
fyrir bragðið gengur bráðaþjónustan hraðar fyrir sig (Curtis,
o.fl, 2009; needleman og hassmiller, 2009; Valdez 2009)
hjúkrunarfræðingar læra af reynslunni, bæði af því sem
gengur vel og einnig því sem miður fer (Takase, 2013). Á fyrstu
árum í starfi eru þeir að safna í sarpinn, bæta reynsluþekkingu
við fræðilega þekkingu og efla þannig hæfni sína. Þeir læra ekki
einungis af eigin reynslu, heldur og af því að fylgjast með og
aðstoða eldri og reyndari hjúkrunarfræðinga (henderson o.fl.,
2006; Takase, 2013). Mikilvægt er að nýútskrifaðir hjúkrun-
arfræðingar geti leitað til þeirra sem reyndari eru og séu undir
handleiðslu þeirra fyrsta árið. Það getur minnkað streitu og
aukið sjálfstraust og starfsánægju (D’ambra og andrews, 2013).
íris kristjánsdóttir, herdís sveinsdóttir
82 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 94. árg. 2018
Tafla 4. Munur á meðaltalsstigum á hæfniflokkum út frá starfsaldri og viðbótarnámi.
Starfsaldur Viðbótarnám
> 5 ár < 5 ár Já Nei
Hæfniþættir n* M (sf) Md n M (sf) Md U+ p. < n M (sf) Md M (sf) Md U+ p. <
Heildarhæfni 37 7,8 (1,1) 8,0 13 6,5 (1,0) 6,4 87,0 0,01 20 8,1 (1,0) 8,1 28 6,9 (1,2) 7,2 122,0 0,01
Stjórnun í aðstæðum 35 8,1 (1,3) 8,4 13 7,2 (1,1) 7,5 124,0 0,05 18 8,6 (0,8) 8,6 28 7,4 (1,3) 7,5 117,0 0,01
Starfshlutverk 37 8,1 (1,2) 8,3 13 6,5 (1,3) 6,5 83,0 0,01 20 8,4 (0,9) 8,3 28 7,1 (1,4) 7,2 122,0 0,01
greiningarhlutverk 35 8,0 (1,1) 8,1 13 6,7 (1,0) 6,6 84,0 0,01 18 8,1 (1,1) 8,2 28 7,3 (1,2) 7,5 153,0 0,05
hjúkrunaríhlutanir 32 7,6 (1,5) 8,1 13 6,7 (1,4) 6,5 112,0 0,05 16 8,3 (1,0) 8,3 27 7,0 (1,6) 7,0 104,0 0,01
umönnunarhlutverk 35 7,6 (1,2) 7,7 13 7,2 (1,1) 7,3 171,5 em# 18 8,2 (1,1) 8,3 28 7,1 (1,0) 7,6 112,0 0,01
kennslu- og
leiðbeinandahlutverk 36 7,4 (1,5) 7,8 13 5,4 (1,1) 5,4 78,0 0,01 19 7,7 (1,5) 7,8 28 6,4 (1,6) 6,4 152,0 0,05
Trygging gæða 36 7,2 (1,4) 7,2 13 6,4 (1,8) 6,7 175,5 em 19 7,6 (1,4) 7,7 28 6,6 (1,6) 6,9 170,5 0,05
*n=fjöldi, M=meðaltals hæfniskor, sf=staðalfrávik, Md=miðgildi
+=Mann-Whitney u
#em=ekki marktækt