Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Blaðsíða 96

fjögur meginviðfangsefni, sem tengjast sálfélagslegri líðan,
voru greind: (1) Skert lífsgæði, (2) kvíði/þunglyndi, (3) áfalla-
streituröskun, ótti og sálfélagsleg vanlíðan og (4) breyting á
atvinnuþátttöku, tómstundum/félagslífi og samfélagslegum
þörfum. Þessi viðfangsefni eru nátengd og skarast á ýmsa vegu.
Svefn, þreyta og vitsmunaleg starfsemi eru á meðal mikilvægra
einkenna sem tengjast öllum órum flokkunum. Einnig eru
vitræn skerðing og tilfinningatengd vandamál ríkjandi þættir
sem hafa neikvæð áhrif á sálfélagslega líðan (al-khindi o.fl.,
2010). Þessi meginviðfangsefni lýsa hversu sálfélagsleg líðan er
ölþætt hugtak. Í upphafi rannsóknarinnar áttum við von á að
mörg ólík mælitæki væru not uð í rannsóknum á svo flóknu
fyrir bæri. Svo reyndist einnig vera því ekki færri en 86 mæli-
tæki voru notuð. hitt kom á óvart að þau skyldu ekki sann-
inga steinþóra guðbjartsdóttir, helga jónsdóttir og marianne e. klinke
96 tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 95. árg. 2019
1. Skert lífsgæði
Tilfinningatengd vandamál
Skortur á nánum tengslum við maka
Tjáskiptavandamál
Skert atvinnuþátttaka
Skert líkamleg geta/skert geta til sjálfsumönnunar
Verkir, höfuðverkur og önnur vanlíðan
3. Áfallastreituröskun, ótti og vanlíðan
upplifun af sálrænu áfalli í tengslum við blæðingu og
sjúkrahúslegu
Endurtekin uppriun á áfalli
Ótti við nýja blæðingu
Skert geta til að sinna daglegum húsverkum
Óöryggi með framtíðina
Sameiginleg vandamál í öllum órum meginatriðum
Síþreyta, þreytast fljótt, skortir orku og svefntruflanir
Skert aðlögun
Vitsmunaleg skerðing eins og einbeitingarskortur, minnistruflanir
og skert innsæi í eigið ástand
Minni félagsleg þátttaka og tilhneiging til að einangra sig
Skortur á utanaðkomandi aðstoð
Hvetjandi þættir fyrir sálfélagslega vellíðan
upplýsingar fyrir útskri af sjúkrahúsi um sálfélagsleg einkenni og úrræði
aðstoð við að púsla saman minningarbrotum frá sjúkrahúslegunni
Óttast ekki nýja blæðingu
geta til að ferðast á milli staða án þess að vera háður vinum eða ölskyldu
fá aðstoð við og vinna eir dagsáætlun
geta til að tjá sig um eigin vandamál
aðrir sýni einkennum skilning, heilbrigðisstarfsfólk og persónuleg tengslanet
næg utanaðkomandi aðstoð, minni byrði á aðstandendur
aðstoð við að viðhalda góðu útliti, góðri framkomu
Tilboð um endurhæfingu
Vera í sambúð og mynda góð tengsl við aðra
upplifa nánd við maka, ánægja með kynlíf
hafa ekki áhyggjur af líðan aðstandenda né börnum sínum
geta stundað vinnu og tómstundir
Maki við góða heilsu
góð árhagsstaða
geta ekið bíl
4. Breytt atvinna, tómstundir og félagslíf
hegðunartruflanir
Þurfa lengri tíma til að hugsa og leysa lausnarmiðuð
verkefni
Þola illa hávaða í umhverfi
hægar hreyfingar, minni talhraði og hægari tilfinningaleg
svörun
2. Þunglyndi/kvíði
atvinnuleysi
Erfiðleikar við að stunda tómstundir
Skortur á stuðningi og skilningi frá aðstandendum
Vera einhleypur
Maki við slæma heilsu
hafa ekki náð ásættanlegum bata
hægt að hafa
veruleg áhrif á
hægt að hafa
einhver áhrif á
Ekki hægt að
hafa áhrif á
Mynd 4. Tengdir þættir sem hafa áhrif á sálfélagslega líðan á sjúklinga með innanskúmsblæðingu ásamt aðgerðum sem hjúkrunarfræðingar og
aðrir heilbrigðisstarfsmenn geta notað til að draga úr þessum áhrifum.