Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2019, Blaðsíða 94

Tafla 2. Yfirlit yfir eigindlegar rannsóknir
Heimild Aðferð Tími eir Úrtak Hvetjandi þættir fyrir sálfélagslega vellíðan Hindrandi þættir fyrir sálfélagslega vellíðan
Ár áfall
SIB SamanburðurLand Mælingar

Berggren o.fl., Eigindleg 19 mánuðum n=9 Enginn fara á sjúkrahús, leita eir aðstoð, minnast Láta eins og ekkert hafi gerst og halda áfram,
2010a rannsókn eir SiB þess að verða veikur, heyra frá öðrum fara í vinnu, minnistruflanir, göt í minni,
Svíþjóð Þemagreining nota myndlíkingu til að koma huglægri minnistap
með aðleiðslu reynslu í hlutlæg orð til að nota í félagslegum
og tengslamyndandi tilgangi
Endurskoða það sem gerst hafði var leið til
framtíðaruppbyggingar í gegnum merkingar-
bær samskipti, s.s. fara í gegnum atburð lið
fyrir lið til að öðlast stjórn á aðstæðum, vera
fær um að dæma um eigið minnistap og leita
sér hjálpar
hedlund o.fl., Eigindleg 12 mánuðum n=20 Samanburður að vera ekki með þunglyndi; sannfærandi að vera með þunglyndi; svartsýni og vonleysi,
2010 rannsókn eir SiB gerður innan bati og finna hvers virði hann var, komast til vera háður öðrum og óvissa, ósk um bata
Svíþjóð innihaldsgrein- hópsins á þeim baka til eðlilegs lífs, jákvæður skilningur, trú Minnisskerðing, viðkvæmni fyrir ljósi og hávaða
ing og haDS sem greindir á eigin getu upplifun á aðskilnaði frá maka, ofverndun,
voru þung- Mikilvægi óformlegs stuðnings frá ættingjum missir löngunar til samlífs og nándar, ár-
lyndir og þeim og vinum og tilfinningalegur stuðningur frá hagserfiðleikar, skert tengsl við vini og sam-
sem voru ekki ölskyldu, hlúa að myndun nánari sambanda starfsfélaga, ótti og hræðsla við endurblæðingu
þunglyndir Betri félagslegur stuðningur samstarfsfélaga Skortur á stuðningi frá heilbrigðisstarfsfólki,
og nágranna eiga ekki möguleika á endurhæfingu, ófull-
Vera meyr nægjandi upplýsingagjöf og samtal um Sah,
skortur á atvinnutengdum stuðningi
Persson o.fl., Eigindleg 6 árum eir n=16 Enginn Bjóðast nýir möguleikar og aðstoð við lang- auknir árhagserfiðleikar, búa einn og vera
2017b rannsókn SiB tímaáætlanir, t.d. varðandi vitsmunaskerð- einmana
Svíþjóð Þemagreining ingu, stuðning og upplýsingar um stuðnings Leyna einkennum fyrir vinnuveitenda og
með aðleiðslu úrræði, aðstoð við breytingar á lifnaðarháttum. vinnufélögum og forðast óþarfa athygli, leyna
og kóðun núvitund, þátttaka í stuðningshópum/tækifæri skerðingu fyrir ættingjum og vinum
upplýsinga til lesturs um afleiðingar SiB, tæknileg bjargráð
Skilningur lækna
hafa stjórn á aðstæðum í vinnu; nægur stuðn-
ingur frá vinnuveitanda og vinnufélögum,
byrja í minna eða breyttu starfshlutfalli,
starfsendurhæfing, sættast við núverandi stöðu,
efla jákvæða framkomu, þunglyndislyf, hea
sorgarferli, halda við góðu útliti
ingunni voru dregnir fram og samþættir hvetjandi og hindrandi
þættir sem höfðu áhrif á sálfélagsleg líðan, sjá töflu 2.
Niðurstöður eigindlegra rannsókna
hvetjandi þættir fyrir sálfélagslega vellíðan komu frekar fram
hjá þeim sem ekki voru þunglyndir, voru í nánum samböndum
og hjá þeim sem ekki þuru að gera margar breytingar hjá sér
til að aðlagast daglegu lífi eir SiB. Það að aðrir, eins og ein-
staklingar í persónulegu tengslaneti, samstarfsfélagar, vinnu-
veitendur og nágrannar, sýndu sálfélagslegum einkennum
skilning og umburðarlyndi virkaði hvetjandi (hedlund o.fl.,
2010).
Mikilvægt var að hafa gott dagskipulag, til dæmis með gerð
dagsáætlunar. Það að auka álag smám saman í stað þess að
byrja að vinna á fullum hraða gerði einstaklingum með SiB
frekar klei að halda vinnu. aðrir mikilvægir þættir voru að
ná slök un, hafa góða árhagsstöðu, fá nægilega utanaðkomandi
að stoð, með getu og jafnvel aðstoð við að tileinka sér að hugsa
jákvætt, vera virkur og þróa vináttu áfram en á nýjum forsend-
um. Einnig var mikilvægt að viðhalda góðu útliti (Persson o.fl.,
2017b).
geta einstaklingsins til að lýsa áfallinu með orðum og
notkun myndlíkinga til þess að gefa þessari lífsreynslu merk-
ingu reyndist mikilvæg. hún var notuð til að veita aðstand-
endum og öðrum innsýn í reynslu viðkomandi. Samansafn af
minningabrotum voru hjálpleg til að styrkja sjálfsmynd ein-
staklingsins og til að draga úr þörf aðstandenda að muna atburði
í tengslum við áfallið (Berggren o.fl., 2010a).
hindrandi þættir fyrir sálfélagslega vellíðan fólust í að leyna
ástandinu, að vilja ekki deila með öðrum og skapa óþarfa at-
hygli. Sjúklingar höfðu áhyggjur af líðan og álagi á aðstand-
endur vegna eigin veikinda og höfðu áhyggjur af því að börnin
þyru að hafa of mikla ábyrgð á heimilishaldi (Persson o.fl.,
2017b). Enn fremur var það hindrandi þáttur að finna fyrir
tilfinningalegum aðskilnaði frá maka, ofverndun aðstandenda,
búa við árhagserfiðleika, vera einstæður, skorta félagsleg
tengsl og finna til ótta og hræðslu við endurblæðingu. Margir
forðuðust líkamsrækt þangað til læknir fullvissaði þá um að
áhyggjur vegna endurblæðingar væru óþarfar. Viðmælendur
inga steinþóra guðbjartsdóttir, helga jónsdóttir og marianne e. klinke
94 tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 95. árg. 2019