Skessuhorn - 29.05.2019, Síða 43

MIÐVIKUDAGUR 29. MAí 2019 43
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
Félagarnir Fannar Freyr Sveinsson
og Anton Örn Rúnarsson keyptu á
dögunum strandveiðibát sem þeir
ætla að sigla á frá Akranesi. Þeir
starfa báðir hjá Landhelgisgæslunni
á varðskipinu Þór en hyggjast fara
á strandveiðar þegar þeir verða í
landi. „Þetta er bara hobbí hjá okk-
ur. Við fengum þennan bát á góðu
verði og ætlum bara að veiða svona
okkur til skemmtunar. Þetta er ekki
gróðrastarfsemi en gæti kannski
skilað einhverju, en það kemur
bara í ljós. Við hugsuðum að þetta
væri í það minnsta betra en jeppa-
della. Þar eru bara útgjöld en vissu-
lega mikil skemmtun en veiðarnar
gætu mögulega staðið undir sér,“
segja þeir hlæjandi þegar blaða-
maður Skessuhorns heyrði í þeim
fyrir helgi.
Ævintýraferð
Hvernig vildi það til að þeir ákváðu
að kaupa sér bát? „Þetta var al-
gjör skyndiákvörðun. Við fengum
þessa hugmynd og viku síðar vor-
um við komnir með bát,“ svarar
Anton. „Við sáum þennan bát aug-
lýstan á Patreksfirði og fórum að
skoða hann. Við þurftum ekki að
hugsa okkur lengi um. Okkur leist
vel á bátinn og fórum strax aftur á
Patreksfjörð og komum svo sigl-
andi heim,“ heldur Anton áfram.
„Já, það var sko ævintýraferð,“ bæt-
ir Fannar við. „Við vorum þrír sem
sigldum honum heim en með okk-
ur í för var Björn Hákon Björnsson
sem sá um grillið. Til að byrja með
var rjómablíða á leiðinni, speg-
ilsléttur sjór og veðrið bara eins
gott og það gerist best. Við grill-
uðum okkur Ribeye steik í kvöld-
matinn og þetta var bara voða nota-
legt. Alveg þar til við komum suður
fyrir Jökul. Þá byrjaði að bræla svo
það var ekki mikið sofið þá nótt-
ina,“ segir Anton og hlær. Ferðin
tók alls 20 klukkustundir og segja
þeir bræluna hafa varað í um sex
klukkustundir. „Þetta var ótrúlega
skemmtileg ferð og veðrið var al-
veg frábært allan tímann fyrir utan
þessa sex tíma. Við hefðum getað
farið austar í flóann í aðeins betra
sjólag, en þetta hafðist. Svo um leið
og við nálguðumst Flórídaskag-
ann sigldum við að sjálfsögðu inn í
blíðu,“ segja þeir og hlæja.
Óútreiknanlegir
vinnudagar
Ekki er enn komin mikil reynsla á
bátinn á strandveiðum en þeir fé-
lagar náðu einum degi áður en þeir
héldu í vinnuna á varðskipið Þór.
„Vinnan er alltaf að þvælast fyr-
ir,“ segir Fannar og hlær. „Þetta er
ótrúlega skemmtileg vinna og það
eru forréttindi að fá að vinna við
áhugamálið sitt,“ segir Anton en
hann vinnur sem stýrimaður og kaf-
ari á varðskipinu. Hann tók fyrst til
starfa á stjórnstöð Landhelgisgæsl-
unnar en fór á sjóinn fyrir ári síð-
an og útskrifaðist sem atvinnukaf-
ari í nóvember í fyrra. Þá útskrifað-
ist hann sem stýrimaður á miðviku-
daginn í síðustu viku og er nýtek-
inn við því starfi. Fannar er háseti
og búinn að vinna á skipum Land-
helgisgæslunar í ellefu ár. Spurðir
hvernig vinnan á varðskipi sé segja
þeir hana fyrst og fremst vera fjöl-
breytta. „Það er erfitt að segja frá
venjulegum vinnudegi því það er
eiginlega ekkert venjulegt. Vinnu-
dagarnir eru alltaf óútreiknanlegir
og við erum eiginlega aldrei að gera
það sama tvo daga í röð. Þetta get-
ur verið allt frá því að vera að sinna
almennu viðhaldi á skipinu upp í
björgunarstarf eins og þegar koma
þarf öðrum skipum eða bátum til
hjálpar. Þetta er mjög víðtækt. Við
sinnum mikið eftirliti og svo erum
við alltaf að æfa, þetta snýst mikið
um æfingar enda mikilvægt að við
séum alltaf tilbúnir í öll verkefnin
sem að höndum ber,“ segir Anton
og Fannar tekur undir.
Smábátur sem er
fínn í hobbíið
Nýi báturinn er 4,1 tonn að þyngd
og um átta metrar að lengd. „Þetta
er bara lítið horn í rauninni, bara
svona smábátur, fínn í hobbíið,“
segir Anton. En hvaðan eru þeir
félagarnir? „Við erum báðir búsett-
ir á Akranesi, Anton er fæddur þar
og uppalinn en ég er aðfluttur and-
skoti,“ svarar Fannar. „Hann ætl-
aði bara að stoppa stutt en sá hvað
það er frábært að vera á Akranesi og
gat ekki farið aftur,“ skýtur Anton
þá inn og hlær. Fannar tekur undir
það og segist ánægður á Akranesi.
„Hann er alveg sestur að með konu
og barn en ég er enn alveg saklaus
ennþá,“ bætir Anton við. Aðspurð-
ir segjast þeir gera ansi margt sam-
an. „Við gerum allavega ansi mikið
saman og þessar strandveiðar okk-
ar eru í grunninn bara eitt ævintýri,
eins og svo margt annað sem við
gerum, það er mikil frelsistilfinn-
ing að vera á strandveiðum í góðu
veðri og félagsskap,“ segja þeir kát-
ir að endingu.
arg/ Ljósm. úr einkasafni
Björn Hákon búinn að setja kostinn í
kæli.
Keyptu sér bát og ætla að stunda strandveiðar í frítímanum
Félagarnir Anton Örn og Fannar Freyr keyptu sér lítinn bát til að stunda
strandveiðar.
Lagt úr höfn á Patreksfirði.
Björn Hákon silgdi með þeim félögum heim á Akranes og sá um grillið.
of hrifnir af því að Landhelgisgæsl-
an hefði eftirlit með ferðum þeirra í
gegnum AIS sjálfvirku tilkynninga-
skylduna. Fannst það e.t.v. jafnvel
jaðra við njósnir. „Áður höfðum við
bara aðgang að gervihnattagögn-
um í eftirliti okkar. Sjómenn voru
margir ekki tilbúnir að gefa sjálf-
krafa upp of miklar upplýsingar um
til dæmis gjöful veiðisvæði og slíkt.
En þessum breytingum sem auknu
eftirliti og þar með auknu öryggi
fylgdi fyrir sjómenn hafa fylgt kost-
ir en við reynum að virða sjónar-
mið sjómanna. Með AIS kerfinu er
smám saman að byggjast upp traust
og gagnkvæm virðing milli aðila
enda sjá allir að öryggi er veiga-
mesta atriðið þegar siglt er á hafi
úti og mikilvægt að skjótt sé hægt
að bregðast við ef eitthvað hendir,“
segir Ásgrímur. „Við reynum allt-
af að vera sanngjarnir í samskipt-
um við sjómenn. Við látum þá hins
vegar hiklaust vita ef þeir eru t.d. á
leið að toga inn í hólf sem lokað er
fyrir veiðum. Erum hins vegar ekki
á neinum nornaveiðum og reynum
að passa okkur á að vera ekki með
stífara eftirlit en nauðsyn ber til.“
Hættustig ef
eitthvað bjátar á
Eftir því sem strandveiðarnar hafa
þroskast og fest sig í sessi segir Ás-
grímur að betri bátar og vanari
menn séu nú við veiðar. „í upphafi
strandveiða voru inn á milli van-
búnir bátar, gamlir og lúnir. Nú
eru þetta meiri atvinnumenn sem
stunda veiðarnar en fyrstu árin var
algengara að um frístundasjómenn
væri að ræða sem höfðu takmark-
aðri reynslu. Þeim hefur fækkað og
auk þess eru færri vanbúnir bátar á
sjó. Ef eitthvað er að láta sjómenn
hiklaust vita og finnst gott að hafa
okkur í bakhöndinni.“
Þegar vísbendingar berast Vakt-
stöð siglinga um að eitthvað sé at-
hugavert við ferðir báts, eða hann
sendir ekki sjálfvirk boð frá sér, fer
strax af stað ákveðið ferli. „í fyrsta
lagi er byrjað að kalla bátinn upp í
talstöð. Þá reynum við að „polla“
hann eins og það er kallað, kalla
fram sendingar frá bátnum til að
geta staðsett hann. Ef það ber ekki
árangur er viðkomandi bátur kall-
aður upp í fjarskiptum eða reynt að
hringja í viðkomandi en það getur
verið snúið einkum eftir að gamla
NMT símkerfið var aflagt en þá
voru símarnir fastir í bátunum.
Gátum þá flett þeim upp í símaskrá
og hringt. Nú eru allir með farsíma
og út frá lögskráningu þurfum við
jafnvel að fara í gegnum ja.is til að
finna gsm númer viðkomandi skip-
stjóra. Ef þessi leit og eftirgrennsl-
an hins vegar skilar engum árangri
á 30 mínútum er lýst yfir hættustigi
og ræst út þyrla, björgunarskip og
aðrir björgunaraðilar. Aðrir nær-
liggjandi bátar eru auk þess beðnir
um að hætta veiðum og fara sam-
stundis til leitar og aðstoðar. Auk
þess eru skipaðir vettvangsstjórar
á svæðinu til bráðabirgða sem eru
þá staddir um borð í skipi. í fram-
haldinu er reynt að komast að því
hversu margir séu um borð í við-
komandi báti og reynt að skipu-
leggja leitarsvæði, þá gjarnan einfalt
svæði, settir hornpunktar, þannig
að menn geti fljótt hagað leit og
aðstoð í samræmi við það.“
Þrjú viðbragðsstig
Ásgrímur segir að þannig séu
viðbragðsstigin þrjú; óvissustig
ef bátur hverfur úr vöktun AIS,
hættustig eftir 30 mínútna árang-
urslausa eftirgrennslan og neyð-
arstig þegar staðfesting berst um
að eitthvað hafi gerst og er þá all-
ur tiltækur mannskapur ræstur
út til leitar og björgunar. Björg-
unarskip og aðrir viðbragðsaðilar
eru þá ræstir út með viðbúnaðar-
stiginu F1, sem þýðir að mannslíf
geta verið í húfi. Ásgrímur segir
að til sé mjög ítarleg ferlaskráning
um viðbrögð við hinum ýmsu og
ólíku óhöppum á sjó eða verkefn-
um sem Landhelgisgæslan kem-
ur að á landi. í rafrænni handbók
sem Landhelgisgæslan lét útbúa
fyrir nokkrum árum er að finna
ákveðið flæðirit sem mjög flókið
var að gera, en er einkar gagnlegt
við ólíkar aðstæður. „Þetta flæði-
rit er afar fullkomið og vandað
og hægt að kalla fram í því ótrú-
lega margar upplýsingar sem flýta
leit og skipulagningu björgunar-
aðgerða hverju sinni. Það bygg-
ir ekki á neinni hefðibundinni
forritun, heldur var verkfræði-
stofu með ákaflega hæfan verk-
fræðing innanborðs fengin til að
hanna það, en rökhyggja viðkom-
andi og geta til að sjá hlutina fyr-
ir var ómetanleg við hönnun þessa
flæðirits.“
Alltaf kveikt á Rás­16
Ásgrímur vill að lokum árétta að
sjómenn hafi alltaf stillt á VHF
Rás-16 þegar þeir eru á sjó.
„Það eru mýmörg dæmi um að
góð hlustendavarsla hafi bjarg-
að mannslífum hér við íslands-
strendur. Óhöppin gera aldrei
boð á undan sér. Það getur verið
álandsvindur og bátur orðið vél-
arvana skammt frá landi, kvikn-
að í báti og engar bjargir í aug-
sýn. Því geta nærliggjandi bátar
og sjófarendur komið til hjálpar
ef þeir heyra neyðarsendingar á
Rás-16. Það er mikið öryggi fyr-
ir sjómennina sjálfa og alla félaga
þeirra í kring,“ áréttar Ásgrímur
að endingu. mm
Snorre Greil hafði það hlutverk í Vaktstöðinni að fylgjast með myndum sem
bárust frá stóra drónanum sem flogið er frá Egilsstöðum yfir fiskimiðin umhverfis
landið.