Hugur og hönd - 01.06.2002, Qupperneq 8

Frá fórnarstalli að Drottins borði
Tvær nálganir að myndverki við altarið
I flestum trúarbrögðum færa menn guð-
um sínum fórnir, þó að um mismunandi
gerðir fórna geti verið að ræða. I þeirri
miklu miðstöð viðskipta og bankastarf-
semi, Singapúr, er til dæmis ekki óal-
gengt að sjá virðulegan kaupsýslumann
leggja ávexti á pappadisk í húsasundi og
kveikja í reykelsi, guðunum til fórnar.
Með þeirri athöfn tryggir hann sér góðan
árangur í viðskiptum dagsins.
Hér hjá okkur og víðar til forna var
reistur sérstakur stallur fyrir slíkar at-
hafnir — blótstallur. Fórnardýrinu var
slátrað við stallinn og blóðið látið renna
í skál, til að blíðka Óðin og aðra æsi og
þeim til dýrðar.
Með kristninni var ýmsum gömlum
siðum fenginn nýr búningur, þeim var
gefið nýtt innihald og ný merking. Svo
var einnig um heiðið blót. Með því
breyttist blótstallurinn í altari, borð
Drottins. Við þetta borð neyttu kristnir
menn víns og brauðs, en þau táknuðu
líkama Krists, fórn hans vegna synda
mannkynsins.
Tískusveiflur í altarismyndum
Mjög snemma fóru menn að skreyta
guðshús og sérstaklega þann stað þar sem
þessi táknræna fórn fór fram. Messan og
altarisgangan áttu að verða að eftir-
minnilegri stund, þar sem sál okkar gat
hafið sig yfir hversdagsleikann og fundið
sér hvíld í bæn og notið blessunar Guðs.
Stíllinn, bæði í myndunum sjálfum og
hvernig altarið og altaristaflan eru byggð,
hefur verið breytilegur í aldanna rás, en
segja má að bæði austurkirkjan (grísk-
kaþólska) og vesturkirkjan (rómversk-
kaþólska) séu mun íburðarmeiri en lút-
erska kirkjan okkar. Bæta má ef til vill
við að lúterskan virðist hafa beðið ósigur,
því að ýmsir gamlir siðir, eins og bæna-
kerti og helgimyndir hafa komist mjög í
tísku undanfarin ár.
Hér í framhaldinu verða kynntar tvær
altarismyndir eftir íslenska listamenn,
freska eftir Helga Þorgils Friðjónsson, og
múrrista eftir Gunnstein Gíslason.
Freskur í Toskana
Helgi Þorgils Friðjónsson hefur getið
sér gott orð innan nútímalistar og hefur
víða sýnt verk sín. Hann hefur þróað
sérstæðan stíl, sem flestir Islendingar
þekkja.
Síðast liðið ár fékk Helgi boð um að
koma til ítalíu og skreyta þar litla
einkakapellu ungra hjóna í hinni sögu-
frægu borg Lucca í Toskanahéraði á Mið-
Italíu. Kapella þessi, sem að sögn Helga
Hvítu skýjabólstrarnir á miðjum kórveggnum liggja eins og móðurfaðmur sem umlykur allt
mannkynið, róandi og huggandi. Til vinstri eru litlir drengir, listamaðurinn sjálfur meðal
peirra.
8 HUGUROGHÖND