Hugur og hönd - 01.06.2002, Blaðsíða 28

Þráðurinn langi
Þórunn Þorvarðardóttir.
Á liðnu sumri var haldin sýning á út-
saumsverkum í Stöðlakoti, Listiðnaðar-
galleríi við Bókhlöðustíg (2001). Þar
voru sýnd bæði gömul og ný útsaums-
verk. Verk sem geyma þráð minninga og
sögubrota fortíðar og nútíðar og kalla
fram tilfmningar og áleitnar spurningar
um gildi útsaums fyrir einstaklinginn,
þjóðfélagið, menninguna og söguna í
heild.
I aðalrými sýndi undirrituð fjórtán út-
saumsverk unnin á síðustu fimm árum,
en á efri hæð Stöðlakots voru sýnd nokk-
ur útsaumsverk unnin af móður minni
Þórunni Þorvarðardóttur, sem er fædd
1910 á Þiljuvöllum í Berufirði. Þessi
verk vann hún án tilsagnar á árunum
1920-1930 en skólaganga hennar á
þeim tíma var aðeins farskóli. Allt frá
fermingaraldri pantaði hún útsaumsefni
frá Kaupmannahöfn í gegnum Nordisk
Monster-Tidende og evrópska pöntun-
arlista sem þá voru mjög vinsælir. Og
eins og hún segir sjálf „þá var hver stund
nýtt, skotist inn í bæ og gripið í útsaum-
inn milli þess sem rekið var úr túninu
eða snúið í flekk“.
Kveikjan að sýningunni var fyrirlestur
sem ég hélt um útsaum á 20.öld á vegum
Endurmenntunarstofnunar Háskóla Is-
lands í íyrirlestraröðinni „Islenskar
hannyrðir, hefðir og saga“. Því fylgdi
mikið grúsk og lestur ótal heimilda og
fannst mér afar fróðlegt þegar kom í ljós,
að hannyrðir austfirskrar heimasætu
stóðust samanburð við það sem hæst bar
í Kaupmannahöfn, London eða París frá
svipuðum tíma. Um það vitna varðveitt
verk hennar og munnlegar heimildir.
Saga útsaums er á svo margan hátt
samofin sögunni. Þannig er saga aust-
firsku heimasætunnar, sem pantaði sér
perlufestar og aðra munaðarvöru frá Par-
ís og „hvítan saum“ frá heimsborgum
Evrópu, sem lýsir miklum kjarki og á-
ræði.
Frjáls viðskipti og fjármagn
Allt frá miðri nítjándu öld og fram á
þá tuttugustu ríkti góðæri og mikil hag-
sæld um hinn vestræna heim sem m.a.
28 HUGUROGHÖND