Hugur og hönd - 01.06.2002, Síða 11

Altaristaflan í Þorldkskirkju er samtals 21 m2, en hún er búin til úr 65 einingum. Ljósmynd: Imynd/Guðmundur Ingólfison.
og brimið bjuggu yfir ólýsanlegri fegurð.
Gunnsteinn sagðist ekkert hafa verið að
hugsa til Galíleuvatns í sambandi við
myndgerðina, en eftir þessi kynni við
hafið skildi hann tilfinningar Þorláks-
hafnarbúa gagnvart verkinu. Ahrifin
voru varanleg, sönnun þess er að nú á
Gunnsteinn hús á Eyrarbakka, þar sem
hann hefur vinnuaðstöðu.
Skorið úr múrnum
Múrrista er upprunalega ítölsk tækni
og er Gunnsteinn, að því er best er vitað,
eini íslenski listamaðurinn sem hefur
lagt stund á hana. Tæknina lærði Gunn-
steinn við Listaháskóla Edinborgar, en
þaðan tók hann lokapróf árið 1969.
Áður hafði hann lokið námi í Myndlista-
og handíðaskóla Islands.
Gunnsteinn segir að múrrista sé mjög
vandmeðfarin aðferð. Öfugt við það
sem er í freskutækni, þá er liturinn
blandaður í múrefnið sjálft og hvert lag
eftir annað sett á vegginn, oftast Ijósasti
liturinn efst. Síðan er skorið úr með
beittum hníf til að fá myndina fram. Af
þessu myndast einhvers konar lágmynd,
þar sem mismunandi litir mynda stalla.
Listamaðurinn þarf að hafa hröð hand-
tök, því það tekur ekki lengri tíma en
um 3-4 klukkutíma fyrir múrinn að
harðna og þá er ekki lengur hægt að
skera í hann. Af þessum sökum verður
að vinna myndina í áföngum, litla fleti í
einu. Sérstaklega þarf þó að undirbúa
vegginn áður en hægt er að nota hann til
múrristu. Fyrst er veggurinn lagður vír-
neti og rappað yfir það. Lituðu múrlög-
in eru svo dregin á hann, hvert ofan á
annað, eftir því hve margir litir eiga að
vera í myndinni. I múrinn er notuð
kalk- og sandblanda eins og í fresku.
Hægt er að verja tilbúna múrristu með
því að bræða á hana blöndu af bývaxi og
paraffínvaxi.
Að flestu öðru leyti er ferlið mjög svip-
að og í freskugerð. Fyrst eru skissurnar
teiknaðar og „litasetteringar“ gerðar, síð-
yfir.
an eru teikningarnar færðar í fulla stærð,
1:1. Gunnsteinn segist gera kalkteikn-
ingu á örþunnan pappír. Þessa kalk-
teikningu leggur hann upp að blautum
vegg og notar þrýsting til að færa teikn-
inguna á vegginn.
I Þorlákshöfn var myndin einnig skor-
in niður, í samtals í 65 einingar. Þetta
var gert til þess að gera hana sveigjanlega
og verja þannig fyrir hugsanlegum jarð-
skjálftum. En í heild er myndin 21 m2,
sjö metrar á lengd og þrír á hæð.
Múrrista hefur sínar takmarkanir.
Tæknin býður ekki upp á sams konar
sveigjanleika og til dæmis freskugerð,
frekar fangar hún eitt kyrrstætt augna-
blik, í múrristu hefur hreyfingin
stöðvast. Gunnsteinn sagðist líta á þetta
sem mikla áskorun. I hvert skipti yrði
hann að spyrja sjálfan sig: Hvers konar
augnablik er þetta sem ég vil miðla til á-
horfenda?
Handverk og listræn túlkun
Undirbúningur veggjarins er mjög
mikilvægur bæði í fresku og múrristu. I
þeim löndum þar sem þessar tvær að-
ferðir eru notaðar í meira mæli, hafa
listamenn venjulega aðstoðarmenn, sér-
lærða handverksmeistara til þess. I
Lucca hafði Helgi Þorgils tvo slíka menn
sér til aðstoðar auk þess sem prófessor í
freskugerð sá til þess að hann gerði allt
rétt. Gunnsteinn segist aftur á móti hafa
gert allt sjálfur, enda er hér ekki slíka
handverksmenn að finna. Það er svo
verk listamannsins að gæða myndina lífi.
Þegar um altaristöflu er að ræða, eru
hendur hans oftast bundnar við
aldagamlar hefðir og stakkurinn þröng-
ur. Því er athyglisvert að sjá hvernig
þessir tveir listamenn hafa tengt saman
hefð og eigin listsýn í glímunni við helgi-
dóminn.
Marjatta Isberg
Ljósmyndir afverkum Helga Þorgils
tók listamaðurinn.
HUGUROGHÖND 11