Hugur og hönd - 01.06.2002, Síða 43

með sér afríska menningararfleifð sem
fegurðarskyn þeirra á rætur í, en var ætl-
að að vinna eftir textílmenningu sem var
upprunnin frá Evrópu. En það var aug-
ljóst að konurnar héldu sköpunargleð-
inni vakandi með því að fást við búta-
saum áður og eftir að þrælahaldinu lauk.
Afrísk menningararfleifð
Fræðimenn sem hafa skoðað sérstaklega
afrísk tákn og merkingar þeirra segja að
táknin og hefðirnar hafi átt greiða leið
með þrælunum yfir í bútasaumsteppin
og orðið hluti af afró-amerísku hefðinni
sem varð til í Ameríku. Rétt er að taka
fram að ekki eru allir fræðimenn sam-
mála um hvernig á að skilgreina afró-am-
erísku bútasaumshefðina og að hve
miklu leyti hún á rætur að rekja til Vest-
ur-Afríku. Ber fólk menningararfleifðina
í sér ómeðvitað, eða er það meðvitað um
arfleifðina og leitast við að vinna í anda
hennar. Sumir segja einkennin augljós,
en aðrir segja varasamt að alhæfa nokkuð
um sérkenni afró-amerísku hefðarinnar,
því verkin geta verið jafn ólík og höfund-
ar þeirra. Því er rétt að líta á eftirfarandi
flokkun aðeins sem viðmiðun.
Fagurfræði afró-amerískra teppa ein-
kennist af lóðréttum röndum og björt-
um litum, mynstrum sem eru stórgerð,
margþætt og ekki samhverf
(symmetrísk). Þá er spuni algengur sem
má hugsa sér sem andstæðu við upp-
skriftahugsun. Blökkukonur hafi verið
líklegri til að leggja bútasaumsmynstur á
minnið, en hvítu konurnar hafi frekar
farið eftir uppskriftum á blaði.
Út frá afrísku menningararfleifðinni
hefur þróast sérstakur stíll, afró-ameríski
stíllinn sem rúmast innan bútasaums
sem tómstundaiðju eða listforms og allt
þar á milli. Hægt er að skoða teppin frá
sjónarhorni fagurfræðinnar, saumtækn-
innar, trúarhugmyndanna eða táknanna
sem leynast í þeim.
Harriet Powers
Teppi Harriet Powers (1837-1911) eru
án efa þekktustu biblíuteppi bútasaums-
sögunnar. Harriet var fædd í þrældóm en
hlaut frelsi í kjölfar þrælastríðsins. Tvö
teppi hafa varðveist eftir hana, annað er í
eigu Smithsonian-safnsins í Washington
DC og hitt í Museum of Fine Arts í
Boston. Biblíuteppi Harriet eru talin
einu verk blökkukonu sem hafa varðveist
með skrásettri sögu frá 19. öld. Banda-
rísk yfirstéttarkona eignaðist annað tepp-
ið og skráði frásagnir Harriet um sögu
þess og merkingu.
I teppunum koma fyrir fígúrur af
fólki, dýrum, og öðrum formum sem eru
útfærð á einfaldan hátt og svipar þannig
til vestur-afrísku ásaumshefðarinnar.
Teppin minna einnig á bandarísku sögu-
teppahefðina. En hvort fátæk, ólæs
blökkukona undir lok 19. aldar hafi vit-
að um bútasaumshefðir sem áttu rætur
að rekja til Afríku eða að hún hafi ómeð-
vitað unnið teppin í þeirri hefð, er erfitt
að segja.
Litið er á teppi Harriet sem þjóðarger-
semi í Bandaríkjunum. Smithsonian-
safnið ætlaði að selja erlendu fyrirtæki
leyfi til að fjöldaframleiða endurgerð af
teppinu í þeirra eigu. Þessi ráðagerð olli
miklu hneyksli á meðal áhugafólks um
bútasaum. Mótmælaaðgerðir hófust og
safnið sá sig knúið til að hætta við áform
sín.
Teppin hafa verið rannsökuð ítarlega
og margar greinar og bækur skrifaðar um
þau. Nafn Harriet Powers varð ekki
þekkt fyrr en eftir 1960, hálfri öld eftir
andlát hennar. Hún hefði vafalaust ekki
trúað því að hennar verk ættu eftir að
vekja slíka athygli jafnt hjá lærðum og
leikum.
Guðrún Hannele Henttinen
Heimildir og ítarefni
Adams, Marie Jeanne (1979). „The Harriet
Powers Pictorial Quilts.“ Black Art, 3 (4), 12-
28.
Ferrero, Pat, Hedges, Elaine & Silber, Julie
(1987). Hearts and hands: The influence of
women & quilts on American society. San
Francisco: The Quilt Digest Press.
Fry, Gladys-Marie (1976). „Harriet Powers:
Portrait of a Black Quilter.“ In Missing Pi-
eces: Georgia Folk Art 1770-1976. Atlanta:
Georgia Council for the Arts and Human-
ities.
Fry, Gladys-Marie (1990). Stitched from the
Soul: Slave Quilts from the Ante-Bellum
South. New York: Dutton Studio Books.
Leon, Eli (1997). „African influences on Amer-
ican quilts“ (adaptation from his original
work from 1992). Piecework, 5 (4), 34-38.
Lyons, Mary E. (1997). Stitching stars: The
story quilts of Harriet Powers. New York:
Aladdin paperbacks.
Macdowell, Marsha L. (ritstjóri) (1997). Afric-
an American quiltmaking in Michigan. East
Lancing, Michigan: Michigan State Uni-
versity Press.
Mazloomi, Carolyn (1994). Spirits of the cloth:
Contemporary African American quilts. New
York: Clarkson N. Potter Publishers.
Museum of Fine Arts, Boston (1973). A Pattern
Book, Based on Appliqué Quilt by Mrs.
Harriet Powers, American, 19th Century.
Boston: Museum of Fine Arts.
Perry, Regenia (1994). Harriet Powers’s bible
quilts. New York: Rizzoli International
Publications Inc.
Ramsey, Bets &Trechsel, Gail Andrews (1991).
Southern Quilts: A New View. McLean, VA:
EPM Publications, Inc.
Shaw, Robert (1993). Quilts: A Living Tra-
dition. New York: Beaux Art Editions.
Tobin, Jacqueline L. & Dobard, Raymond G.
(1999). Hidden in plain view: A secret story
of quilts and the underground railroad. New
York: Anchor books.
Wahlman, Maude Southwell (1989). „Religious
Symbolism in African American Quilts.“ Cl-
arion (Museum of American Folk Art), 14
(3), 36-43.
Wahlman, Maude Southwell (1993). Signs and
Symbols: African Images in African Americ-
an Quilts. New York: Penguin Books.
Wahlman, Maude Southwell & Torrey, Ella
King (1983). Ten Afro-American quilters.
The University of Mississippi: The Center for
The Study of Southern Culture.
Nœrmynd afBoston-teppinu efiir Harriet Powers.
HUGUROGHÖND 43