Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.2003, Blaðsíða 8

Yfirlit formanns
málanefnd okkar til að Öryrkja-
bandalagið gerði ráðstafanir til
að freista þess að hrinda af stað
aukinni umræðu um kjör öryrkja,
bæði með beinni kynningu og
margvíslegum óbeinum aðferð-
um sem minna færi fyrir, en væru
til þess hugsaðar að ýta undir
þessa umræðu. Tilgangurinn var
auðvitað að hin aukna umræða
yrði til þess að vandinn yrði við-
urkenndur á vettvangi
þeirra sem með völdin færu
og sú viðurkenning myndi
loks leiða til einhverra
þeirra úrbóta sem okkar
fólk mætti njóta.
Þegar litið er yfir þessi
fimm ár hefur Öryrkja-
bandalaginu ekki aðeins
tekist að hafa áhrif á þjóð-
félagsumræðuna heldur
einnig að ná frarn meiri
viðurkenningu á barátt-
umálum sínum - viðurkenn-
ingu sem hefur skilað sér í
raunhæfum aðgerðum sem hönd
er á festandi. í þessu sambandi
skulu fáein baráttumál nefnd.
1. Fyrir fimm árum gagn-
rýndum við enn harðlega að
vasapeningar þeima öryrkja sem
dveldust á stofnunum næmu ekki
nema um helmingi grunnlífeyris.
Fyrir Alþingiskosningamar 1999
sáu stjómvöld sér ekki lengur
fært að hunsa þessa gagnrýni.
Niðurstaðan varð sú að hækka
þessa fjárhæð algerlega til jafns
við fullan gmnnlífeyri, og síðan,
í kjölfar hins svokallaða öryrkja-
dóms, að hverfa að fullu frá
skerðingu vasapeninga vegna
tekna maka.
2. I aðdraganda þessara
sömu þingkosninga gagnrýndum
við einnig þá ijarstæðukenndu
reglu að telja einstæðar mæður
hafa fjárhagslegt hagræði af
sambúð við bam sitt eða böm og
telja þær fyrir bragðið hvorki
eiga rétt á heimilisuppbót né sér-
stakri heimilisuppbót, eins og þá
var við lýði. Létum við þau boð
út berast, bæði til Trygginga-
stofnunar og ráðuneytis trygg-
ingamála, að yrði þessu ekki
breytt myndi Öryrkjabandalagið
bæta þessu máli við það stóra
mál sem þá þegar hafði verið
höfðað á hendur stjómvöldum.
Eftir að málið var komið í há-
mæli, einkum með sjónvarpsvið-
tali við móður sem reiðubúin var
að ljá bandalaginu nafn sitt til
málsóknar, treysti þáverandi
tryggingamálaráðherra sér ekki
til annars en að ganga að fullu og
öllu að kröfum bandalagsins.
Gagnvart þeim einstæðu mæðr-
um sem ekkert hafa nema bætur
almannatrygginga hefur þetta
þýtt um 35 þúsund króna kjara-
bót á mánuði eða um 60% hækk-
un á þeim bótum sem þær að
óbreyttu hefðu fengið.
3. Á fyrri hluta þessa tíma-
bils gagnrýndum við það harð-
lega hvemig tekjutrygging ör-
yrkja væri skert vegna tekna
maka, hvemig þær byrjuðu að
skerðast við óverulegar tekjur
makans uns fljótlega væri ekkert
eftir nema grunnlífeyrir sem
næmi lægri íjárhæð en þeirri sem
hið opinbera liti sjálft á sem al-
gert lágmark til framfærslu unga-
barna. Eftir umdeildan dóm
Hæstaréttar, dóm sem við teljum
raunar að ríkisstjómin hafi ekki
enn fullnægt, er staðan þó orðin
sú að hafi öryrki ekkert nema
bætur almannatrygginga heldur
hann að minnsta kosti 52
þúsund krónum, sem er
rúmlega 150% hækkun frá
því sem að óbreyttu hefði
verið. Áður byrjaði tekju-
trygging hans að skerðast
þegar mánaðartekjur mak-
ans fóm fram úr um 40
þúsund krónum, en nú
heldur hann fullri og
óskertri tekjutryggingu þar
til mánaðartekjur makans
fara fram úr um 165 þús-
und krónum. Þetta þýðir í
reynd að lægst launuðu mak-
amir ná ekki að hrófla við fullri
og óskertri tekjutryggingu ör-
yrkjans og heldur hann því rúm-
um 60 þúsund krónum óskertum,
sem er þrefalt hærri upphæð en
hann hefði fengið ef Öryrkja-
bandalagið hefði ekki kært ríkis-
valdið fyrir dómstólum. Eins og
nærri má geta eykur þetta ekki
aðeins á sjálfstæði þeirra öryrkja
sem þegar em í sambúð eða
hjónabandi, heldur gerbreytir
þetta að auki möguleikum þeirra
sem hyggja á slíkt eða vilja að
minnsta kosti ekki búa við lög
sem gera þeim nær ókleift að
stofna til sambúðar eða hjóna-
bands ef hugur þeirra kynni að
standa til þess einhvem tíma síð-
ar á lífsleiðinni.
4. I löngu og erfiðu samn-
ingaferli sem staðið hafði yfir frá
því áður en hinn svokallaði ör-
Amþór Helgason í ræöustól.