Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.2003, Blaðsíða 37

hópur. Tilgangurinn með náms-
ferðum og vinnufundum sér-
fræðinganna í ýmsum löndum
var að greina svipuð dæmi og
mismun í starfi og einnig að setja
fram fyrstu skilgreininguna sem
byggð var á reynslu þannig að
hægt var að benda á lykilatriði á
sviði umskipta sem vert væri að
athuga, efla eða breyta.
Vandamálin hin sömu
I niðurstöðum rannsóknarinnar
kemur fram að helstu vandamál
sem nemendur, ljölskyldur
þeirra og sérfræðingar
standa frammi fyrir við um-
skipti úr námi og út í at-
vinnulífíð eru mikið til hin
sömu og nátengd hvert
öðru. Þau beinast einkum að
eftirfarandi þáttum:
• Hvemig á að draga úr
eða hindra að fjöldi nem-
enda hætti námi og að ungt
fólk sé atvinnulaust?
• Hvemig á að auka að-
gengi að góðri menntun og
þjálfun?
• Hvemig á að veita ungu fólki
þá hæfni sem samsvarar getu
þess og gera því þannig kleift að
takast á við fullorðinsár og at-
vinnulíf?
• Hvemig er hægt að stuðla að
auknum samskiptum og gagn-
kvæmum skilningi milli skóla og
atvinnulífs?
Megin markmið með rann-
sókninni var að gefa yfírlit yfir
aðferðir og ferli sem virtust skila
árangri og leggja fram almenna
skilgreiningu á viðkomandi eig-
inleikum og hindrunum, sem og
að tilgreina mikilvæga þætti í
umskiptaferlinu. Síðast en ekki
síst að koma með tillögur til úr-
bóta á umskiptaferlinu, setja
fram efni til umhugsunar og
frekari mótunar sem beint er til
stefnumótandi aðila, stjómmála-
manna og fræðimanna og miða
að því að veita leiðbeiningar um
hvemig vinna má betur að því að
þróa og koma á umskiptaferli til
að umskipti úr námi og út í at-
vinnulífið verði fötluðum nem-
endum sem auðveldust.
Hvernig gera má umskiptin
skilvirkari
I tillögum til úrbóta kemur
fram að mikilvægt sé að koma á
löggjöf til stuðnings því ferli sem
felst í umskiptum. Efla þurfí úr-
bætur á samræmdri stefnu á ýms-
um þjónustusviðum og tryggja
að raunhæfum aðferðum sé beitt
við að innleiða samþykkta lög-
gjöf. Taka þarf tillit til skoðana
sem fram koma meðal þeirra
frjálsu félagasamtaka sem starfa
með fötluðum og í þeirra þágu.
Auka þarf persónulegt sjálfstæði
og tryggja markvissara eftirlit og
mat á öllum "hjálpar"úrræðum til
handa fötluðum, svo sem skattaí-
vilnunum og að öll þjónusta sé
fyrir hendi á landsvísu. Upplýs-
ingar fyrir vinnuveitendur hvað
snertir lagalegar og stefnumót-
andi aðgerðir þurfa að liggja fyr-
ir og koma verður á tengslaneti á
landsvísu sem viðkomandi aðilar
eiga aðild að. Sérfræðingar ættu
að tileinka sér ríkjandi löggjöf og
meta nýsköpunarverkefni innan
sveitarfélaga og dreifa upplýs-
ingum um niðurstöður þeirra.
Tryggja á að nemandi taki þátt
í umskiptaferlinu og að persónu-
legar óskir hans séu virtar. Nem-
andinn, fjölskylda hans og sér-
fræðingar verða að vinna saman
að því að setja saman einstakl-
ingsbundna áætlun. Skólum þarf
að sjá fyrir nauðsynlegum úrræð-
um (tíma og ráðstöfunarfé) og
starfshættir sérfræðinga þurfa að
vera þannig að þeir séu sem mest
samvistum við nemandann
og fjölskyldu hans og byrja
þarf eins fljótt og hægt er
að vinna að umskiptaáætl-
un, sem nemandinn, fjöl-
skyldan og þeir sérfræðing-
ar sem síðar koma að mál-
inu, jafnt innan skólans sem
utan, hafa aðgang að og
hún þarf að vera í aðgengi-
legu formi fyrir námsmenn
sem eiga t.d. við lestrarörð-
ugleika að etja. Hvetja þarf
nemandann eins og hægt er
til að hann geri sér grein fyrir
eigin kunnáttu og fæmi.
Þá er bent á að sjá verði til þess
að við umskipti sé unnið að ein-
staklingsbundinni námsáætlun
þar sem stuðlað er að framförum
nemandans og tillit tekið til allra
breytinga sem verða á skóla-
göngu hans. Nauðsynleg úrræði
þurfí að vera fyrir hendi í skólum
til að tryggja einstaklingsbundna
námsáætlun sem metin skal með
reglubundnum hætti af nemand-
anum, fjölskyldu hans sem og
viðkomandi sérfræðingum innan
skóla sem utan. Nemandinn á að
vera miðpunktur við þróun ein-
staklingsbundinnar námsáætlun-
ar og einstaklingsbundinnar um-
skiptaáætlunar og afla skal nauð-
synlegrar aðstoðar í hópvinnu
við að þróa einstaklingsbundna
Þegar fólk missir starfsgetu, vegna slysa eða
veikinda sem leiða til örörku, er nauðsyn að eiga
möguleika á endurhæfingu til nýrra starfa.
tímarit öryrkjabandalagsins

37