Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 130

borðar epli, appelsínur og bananaʼ er t.a.m. hægt að gefa hverjum ávaxt-
anna sitt fingraraðhólf. Táknari táknar fyrst táknið EPLI og setur síðan
upp fingraraðhólf með óvirku hendinni (3-handform) og bendir á þumal-
fingur, síðan táknar hann táknið APPELSÍNA og bendir á vísifingur og
að lokum táknar hann táknið BANANI og bendir á löngutöng.10
Þriðja aðferðin við að tengja saman setningarliði í ÍTM er að nota sér-
stök tákn. Í ÍTM eru til aðaltengingarnar OG, EN og EÐA.11 Hvert þess-
ara tákna hefur að minnsta kosti tvö afbrigði (eins og sjá má á myndum
3–5). Annað afbrigði táknsins OG er þó einnig notað í merkingunni ʻað
leggja samanʼ og er því stundum glósað sem PLÚS.
Með öllum fyrrgreindum aðferðum er hægt að nota munnhreyfingar.
Þá líkir táknari eftir myndun íslensku orðanna og, en og eða á milli þeirra
setningarliða sem hann tengir saman. Þessar munnhreyfingar geta ekki
komið fyrir einar og sér, þ.e. þær fylgja ávallt fyrrgreindum aðferðum eða
táknunum sjálfum.
3. Tilbrigði í notkun aðaltenginga í íslenska táknmálinu
Langflestir málhafar ÍTM búa í Reykjavík og nágrenni (Skýrsla nefndar
um lagalega stöðu íslenskrar tungu og táknmálsins 2010:86). Þrátt fyrir
fæð málhafa og nálægð þeirra hvers við annan virðist vera mikið um til-
brigði í málinu. Eins og gefur að skilja eru tilbrigðin fremur tengd félags-
legum þáttum en að þau séu svæðisbundin. Það er vel þekkt í öðrum tákn-
málum að tilbrigða gæti m.a. í orðasafni málhafa og í setningagerð (sjá t.d.
Lucas o.fl. 2001). Einnig má finna tilbrigði milli máls karla og kvenna og
Elísa Guðrún Brynjólfsdóttir og Kristín Lena Þorvaldsdóttir130
Mynd 2: 3-handform og 4-handform.
10 Táknari getur einnig bent fyrst á fingraraðhólfin og síðan táknað táknin fyrir ávextina.
11 Í ÍTM eru bæði til aðaltengingar og aukatengingar. Hér verður aðeins fjallað um
aðaltengingarnar.