Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 112

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 112
hn-, hr- og hj- í framstöðu innihaldi ekkert [h] lengur þótt þau hafi áður haft það heldur hefjist þau einfaldlega á órödduðu hljóðunum [, , , ç]. Þess vegna sé ekki lengur nein hljóðfræðileg ástæða fyrir því að stuðla saman orð eins og hestur, hlaupa, hnefi, hryssa, hjóla heldur hljóti hér að vera um hefðarreglu (studda stafsetningunni) að ræða. Ef hefðarreglan kæmi ekki til sögunnar mætti nefnilega búast við að einhverjir stuðluðu bara saman orð sem eru rituð með hl- og hefjast því nú á [] samkvæmt hefðbundnum hugmyndum og myndu þá t.d. ekki stuðla þau við orð sem hefjast á hn-, þ.e. []. Slík stuðlun væri í samræmi við þá skýringu að kv- menn stuðli saman orð sem eru rituð með hv- annars vegar og k- hins vegar af því að í báðum tilvikum hefjist slík orð á [kh] og það sé ástæðan fyrir því að þeir hinir sömu stuðli ekki slík orð á móti orðum sem hefjast á [h]. Það er hins vegar ekkert gefið að sú algenga íslenska hefð að hljóðrita orð eins hlaupa, hnefi o.s.frv. einfaldlega með [] og [] sé rétt (sbr. Gunnar Ólaf Hansson 2013:201), enda hafa ýmsir íslenskir hljóðfræðingar í raun talið slík orð hefjast á [h] (þó ekki hj- orðin, sjá Höskuld Þráinsson 1981:111 og rit sem þar er vísað til) og Haukur víkur reyndar að þessum möguleika (2013a:69n). Annar möguleiki væri sá að orðin hæfust á órödduðu afbrigði viðkomandi hljóðs og síðan færi raddað afbrigði á eftir, þ.e. birtingarmyndin væri þá t.d. [l] og [n], eins og Gunnar Ólafur telur hugsanlegt (2013:201).26 Haukur fellst reyndar á þennan möguleika í svari sínu við andmælum Gunnars Ólafs (2013c:209) nema að því er varðar hj - og hv-orðin. Í doktorsritgerðinni (2013a:69–70) ræðir hann hins vegar um þessa spurningu frá almennu sjónarmiði, m.a. þá hugmynd Eiríks Rögnvaldssonar (1993:56–57) að greina upphafshljóð orða eins og hlaupa og hnífur sem /hl/ og /hn/ þótt þau geti síðan birst sem [] og [].27 Í því sambandi vísar hann í eftirfarandi ummæli Kristjáns Árna - sonar (2005:171): Höskuldur Þráinsson112 26 Ellert Þór Jóhannsson, Hallgrímur J. Ámundason, Ingimar K. Helgason og Jóhann- es Bjarni Sigtryggsson komust að nokkuð svipaðri niðurstöðu (1998) um framburð hj-, hl-, hn- og hr-orða. Þeir gerðu tilraunir og skoðuðu hljóðrófsrit og fundu oft merki um óraddaðan hluta með raddaðan hluta á eftir í upphafi orða af þessu tagi (Eiríkur Rögnvaldsson birtir líka svipuð hljóðrófsrit í kennslubók sinni 2013:42). Þetta gat þó verið nokkuð mismunandi eftir því hvaða hljóð áttu í hlut og jafnvel eitthvað einstaklingsbundið. Hin almenna niðurstaða þeirra varð síðan sú að viðkomandi hljóð (eða hljóðasambönd) ættu ekki nægilega mikið sam- eiginlegt „frá hljóðfræðilegu sjónarmiði“ til þess að þau líkindi skýrðu stuðlun þeirra inn- byrðis, en þá voru þeir reyndar líka að tala um hv-orð (Ellert og félagar 1998:29). 27 Gunnar Ólafur Hansson stingur líka upp á svipaðri lausn í andmælum sínum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.