Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 141

ásgrímur angantýsson
Ritdómur um doktorsrit
Guðmundar Sæmundssonar
byggður á andmælum við doktorsvörn
1. Yfirlit
Doktorsritgerð Guðmundar Sæmundssonar fjallar um einkenni á umfjöllun um
íþróttir í íslensku samfélagi og stöðu íþrótta sem menningarfyrirbæris. Höfundur
leggur til grundvallar margvísleg skrif um viðfangsefnið frá sjónarhorni raunvís-
inda, sálfræði, félagsvísinda og hugvísinda en í rannsókninni er mest lagt upp úr
síðastnefnda sjónarhorninu.
Niðurstöður þess hluta doktorsrannsóknarinnar sem fjallar um íþróttir í ís -
lenskum nútímaskáldskap eru settar í samhengi við almennar hugmyndir um eðli
og einkenni íþrótta frá siðfræðilegu sjónarmiði og sértækari kenningar um fornar
dygðir og nútímalesti. Þar kemur fram að rómantísk siðferðisafstaða til íþrótta er
ríkjandi í sagnaskáldskap sem fjallar um íþróttir. Í þeim hluta rannsóknarinnar
sem snýr að umfjöllun um íþróttir í íslenskum prentmiðlum eru gögnin greind
með aðferðum sögulegrar orðræðugreiningar og þar reynast þjóð erni og afreks-
mennska vera miðlæg þemu eða þrástef. Greiningin leiðir í ljós að ófatlaðir karl-
menn eru jafnan í brennidepli og að tilhneigingar gætir til þöggunar gagnvart
öðrum íþróttum en handbolta og knattspyrnu. Í þriðja hluta rannsóknarinnar eru
færð rök fyrir því að íþróttamálfar í íslenskum fjölmiðlum einkennist af gáska,
ýktu orðafari, mál nýjungum og ríku skáldmáli. Heildarniðurstaða doktorsrit-
gerðarinnar er sú að umfjöllun um íþróttir á Íslandi einkennist fyrst og fremst af
sterkum tilfinningum og geðshræringum.
2. Uppbygging og efnistök
Doktorsverkefnið er tvískipt. Annars vegar er ritgerðarhluti sem Guðmundur
ritar einn og hins vegar fimm tímaritsgreinar þar sem þrír meðhöfundar koma við
sögu. Allar hafa greinarnar birst í ritrýndum tímaritum, einu erlendu og tveimur
innlendum. Að mínu áliti liggur meginstyrkur doktorsverkefnisins í greinum 1–3
sem Guðmundur skrifar í félagi við Kristján Kristjánsson annars vegar og Ingólf
Ásgeir Jóhannesson hins vegar. Þar er fjallað um vel afmarkaða efnisþætti sem
tengdir eru við fræðilega umræðu á skipulegan og gagnrýninn hátt og dregnar
saman skýrar niðurstöður sem gera má ráð fyrir að sæti tíðindum á sviði íþrótta-
Íslenskt mál 36 (2014), 141–145. © 2014 Íslenska málfræðifélagið, Reykjavík.