Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 172

stóð í aðalatriðum á árunum 2005–2010, var safnað miklu efni um tilbrigði í nor-
rænni setningagerð á öllum norrænum málsvæðum. Reynt var að hafa samræmi
í því hvernig efninu var safnað, en það hentaði þó ekki að öllu leyti vegna þess hve
málaðstæður eru ólíkar á Norðurlöndum (sbr. síðar). Samstarfið varð líka þáttur
í annarri norrænni rannsóknasamvinnu eða rannsóknasetri sem gekk undir nafn-
inu NORMS (Nordic Center of Excellence in Microcomparative Syntax, sjá http://
norms.uit.no/) og var stýrt frá Tromsø (2005–2010). Þriðji samstarfsvettvangur-
inn sem var óbeint tengdur þessu nefndist N’CLAV (Nordic Collaboration on
Language Variation Studies, sjá http://spraakbanken.gu.se/nclav). Það samstarf naut
líka norrænna styrkja (2010–2012) en snerist ekki eingöngu um setningagerð. Þar
var líka meiri áhersla á félagsmálfræðilega þætti en í hinum verkefnunum tveim.
Íslenskir málfræðingar tóku virkan þátt í öllu þessu rannsóknasamstarfi.
Þeir sem tóku þátt í þessu starfi hafa auðvitað birt niðurstöður úr rannsókn-
um sínum á ýmsum vettvangi. Upp úr því spratt t.d. ein íslensk doktorsritgerð
(Ásgrímur Angantýsson 2011) og nýlega var fjallað um efni úr íslensku rann-
sókninni í Íslensku máli (Höskuldur Þráinsson, Ásta Svavarsdóttir o.fl. 2013).
En markmiðið með hinni samræmdu efnissöfnun var líka ekki síst að koma upp
norrænum gagnabanka um tilbrigði í setningagerð og undanfarin ár hefur verið
unnið að uppbyggingu hans í áðurnefndri textavinnslumiðstöð (Tekstlabora -
toriet) við Oslóarháskóla. Veftímaritinu NALS er einkum ætlað að nýta efni úr
þessu gagnasafni og gera skipulega grein fyrir ýmsum þáttum þess í stuttum
greinum.
Þegar áðurnefnd rannsóknasamvinna fór af stað var ein meginhugmyndin sú
að safna efni með skipulegum viðtölum og könnunum sem ættu að fara fram á
fjölmörgum stöðum á öllu svæðinu og til stóð að ræða við og prófa fjóra einstak-
linga á hverjum stað. Miðað yrði við tvo aldurshópa þannig að ein kona og einn
karl væru úr yngri aldurshópnum (kannski um 25 ára) og ein kona og einn karl
úr þeim eldri (60+). Könnunarstaðir yrðu mismargir eftir löndum — í hinum
langa Noregi yrði t.d. safnað efni frá um 100 stöðum á þennan hátt en í Dan -
mörku kannski bara frá rúmlega 10. Með þessu móti var talið að unnt yrði að fá
gagnlegt yfirlit yfir dreifingu afbrigðanna þar sem mállýskumunur er býsna skýr,
eins og löngum hefur verið í Noregi til dæmis. Þegar samstarfið var að hefjast var
gerð forkönnun á Íslandi til að meta hvaða efnissöfnunaraðferðir hentuðu hér.
Niðurstaðan varð sú að fjórir einstaklingar frá hverjum stað myndu gefa býsna til-
viljanakennda hugmynd um málið þar, enda væri yfirleitt ekki skýr munur á milli
einstakra landsvæða eða staða að því er setningagerð varðaði en meiri munur á
málfari kynslóða. Í framhaldi af því var ákveðið að ræða við fólk úr fjórum aldurs -
hópum en ekki tveim, heimsækja 25–30 staði og stefna að því að ná til átta ein-
staklinga en ekki bara tveggja úr hverjum aldurshópi. Um leið yrði hugað að því
að hafa sem jafnasta dreifingu milli kynja (sjá lýsingu hjá Höskuldi Þráinssyni,
Ásgrími Angantýssyni o.fl. 2013). Rannsóknir sem hafa verið gerðar á tilbrigðum
í færeyskri setningagerð benda líka til þess að þar sé svipuð staða: Þar kemur
einkum fram kynslóðamunur og yfirleitt ekki skýr landshlutabundinn munur (sjá
t.d. Höskuld Þráinsson 2014a).
Ritfregnir172