Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Blaðsíða 79

báðar komnar til við frum lags lyft ingu. En ef þágufallsrökliður er fyrir
hendi í móður setningu með sýnast og virðast gegnir hann yfir leitt hlut-
verki frumlags og þá verður frumlag nafnháttar setn ingar innar að vera
kyrrt í henni eins og í (76b) í stað þess að lyftast eins og í (76a):
(76)a. Hanni virðist [ti vera ríkur].
b. Mér virðist [hann vera ríkur].
Setningar á við (76b) voru til þegar í fornu máli eins og fram kom í 3.2.
En ef mál not endur líta svo á (71b) og (72b) séu leiddar út á sama hátt er
eðlilegt að þeir fari líka að hafa frumlag í tengdu nafnháttarsetningunum.
Til viðbótar setn ingum eins og (76b) sem lengi höfðu verið til koma þá
setningar eins og (77b) sem aldrei höfðu verið til:
(77) a. Hanni virðist [að ti vera ríkur].
b. Mér virðist [að hann vera ríkur].
Það ferli sem hér hefur verið lýst er því í þremur þrepum og hefst á því
að sýnast og virðast eru endurtúlkaðar sem lyftingarsagnir (71b) í stað
stýrisagna (71a). Í framhaldi af því er farið að lyfta frumlagi úr nafnháttar -
setn ingum með þessum sögnum hvort sem þær eru tengdar (71b) eða ekki
(72b), og síðan er farið að hafa frumlag í tengdu nafn háttar setningunum
(77b) rétt eins og alltaf hafði verið hægt í þeim ótengdu (76b). Þar með er
blandaða setningagerðin (77b) orðin til.
Þetta samræmist því að ótengdar frumlagslausar nafnháttarsetningar
eins og (73)–(75) fara að birtast með sýnast og virðast um svipað leyti og
tengdar frum lags lausar nafnháttarsetningar þar sem um lyftingu gæti verið
að ræða, eins og (64)–(68). Þetta samræmist því líka að tengdar nafnháttar -
setningar með frumlagi virðast koma fram aðeins seinna en þær frumlags-
lausu.
Síðan er að sjá sem finnast og þykja, og seinna fleiri sagnir, komi fljót-
lega á eftir, eins og rakið er í 2.1 og 3.4. Þetta eru sagnir áþekkrar merk-
ingar og sýnast og virðast, koma fyrir í svipuðum setn inga gerðum, og ekki
óeðlilegt að málnotendur fari með þær á sama hátt.
3.4 Sagnir og sagnaflokkar í blönduðu setningagerðinni
Eins og áður kom fram eru elstu dæmin um blönduðu setningagerðina í
frum lags lausum tengdum nafnháttarsetningum með sögn unum sýnast
(11)–(12) og virðast (13)–(14). Í tengdum nafnháttarsetningum með frum-
Setningarugl? 79