Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 112

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 112
hn-, hr- og hj- í framstöðu innihaldi ekkert [h] lengur þótt þau hafi áður haft það heldur hefjist þau einfaldlega á órödduðu hljóðunum [, , , ç]. Þess vegna sé ekki lengur nein hljóðfræðileg ástæða fyrir því að stuðla saman orð eins og hestur, hlaupa, hnefi, hryssa, hjóla heldur hljóti hér að vera um hefðarreglu (studda stafsetningunni) að ræða. Ef hefðarreglan kæmi ekki til sögunnar mætti nefnilega búast við að einhverjir stuðluðu bara saman orð sem eru rituð með hl- og hefjast því nú á [] samkvæmt hefðbundnum hugmyndum og myndu þá t.d. ekki stuðla þau við orð sem hefjast á hn-, þ.e. []. Slík stuðlun væri í samræmi við þá skýringu að kv- menn stuðli saman orð sem eru rituð með hv- annars vegar og k- hins vegar af því að í báðum tilvikum hefjist slík orð á [kh] og það sé ástæðan fyrir því að þeir hinir sömu stuðli ekki slík orð á móti orðum sem hefjast á [h]. Það er hins vegar ekkert gefið að sú algenga íslenska hefð að hljóðrita orð eins hlaupa, hnefi o.s.frv. einfaldlega með [] og [] sé rétt (sbr. Gunnar Ólaf Hansson 2013:201), enda hafa ýmsir íslenskir hljóðfræðingar í raun talið slík orð hefjast á [h] (þó ekki hj- orðin, sjá Höskuld Þráinsson 1981:111 og rit sem þar er vísað til) og Haukur víkur reyndar að þessum möguleika (2013a:69n). Annar möguleiki væri sá að orðin hæfust á órödduðu afbrigði viðkomandi hljóðs og síðan færi raddað afbrigði á eftir, þ.e. birtingarmyndin væri þá t.d. [l] og [n], eins og Gunnar Ólafur telur hugsanlegt (2013:201).26 Haukur fellst reyndar á þennan möguleika í svari sínu við andmælum Gunnars Ólafs (2013c:209) nema að því er varðar hj - og hv-orðin. Í doktorsritgerðinni (2013a:69–70) ræðir hann hins vegar um þessa spurningu frá almennu sjónarmiði, m.a. þá hugmynd Eiríks Rögnvaldssonar (1993:56–57) að greina upphafshljóð orða eins og hlaupa og hnífur sem /hl/ og /hn/ þótt þau geti síðan birst sem [] og [].27 Í því sambandi vísar hann í eftirfarandi ummæli Kristjáns Árna - sonar (2005:171): Höskuldur Þráinsson112 26 Ellert Þór Jóhannsson, Hallgrímur J. Ámundason, Ingimar K. Helgason og Jóhann- es Bjarni Sigtryggsson komust að nokkuð svipaðri niðurstöðu (1998) um framburð hj-, hl-, hn- og hr-orða. Þeir gerðu tilraunir og skoðuðu hljóðrófsrit og fundu oft merki um óraddaðan hluta með raddaðan hluta á eftir í upphafi orða af þessu tagi (Eiríkur Rögnvaldsson birtir líka svipuð hljóðrófsrit í kennslubók sinni 2013:42). Þetta gat þó verið nokkuð mismunandi eftir því hvaða hljóð áttu í hlut og jafnvel eitthvað einstaklingsbundið. Hin almenna niðurstaða þeirra varð síðan sú að viðkomandi hljóð (eða hljóðasambönd) ættu ekki nægilega mikið sam- eiginlegt „frá hljóðfræðilegu sjónarmiði“ til þess að þau líkindi skýrðu stuðlun þeirra inn- byrðis, en þá voru þeir reyndar líka að tala um hv-orð (Ellert og félagar 1998:29). 27 Gunnar Ólafur Hansson stingur líka upp á svipaðri lausn í andmælum sínum
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.