Bændablaðið - 04.06.2020, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 4. júní 20206
Síðustu daga hafa fulltrúar Bænda­
samtakanna, fjármálaráðuneytis og
atvinnuvegaráðuneytis átt samtöl um
skilgreiningar á tollum vegna innflutnings
landbúnaðarafurða. Þar hefur komið
fram að ekki er sami skilningur á tollum
milli aðila og hvar ákveðnar vörur skulu
skilgreindar í tollskrá.
Dæmi eru um innflutning á svokölluðum
jurtaosti sem ber engan toll þó innihald sé að
uppistöðu til hefðbundinn ostur sem unninn er
úr kúamjólk. Á síðasta ári voru flutt inn 300
tonn af slíkum osti en til þess að framleiða það
magn þarf um 3 milljónir lítra af mjólk. Það
samsvarar til um 2% af mjólkurframleiðslu
á Íslandi.
Það er krafa Bændasamtakanna að tekinn
verði af allur vafi um slíkar skilgreiningar
svo landbúnaðurinn geti haft framtíðarsýn
um framleiðslu og tækifæri í samkeppni
við innfluttar afurðir. Bændur hafa löngum
minnt á að tollvernd er órjúfanlegur hluti
af starfsumhverfi landbúnaðarins og
nauðsynlegt að skýra hana til framtíðar
litið. Það er óumdeilt að þróun tollverndar
á síðustu árum hefur grafið undan innlendri
framleiðslu. Stóraukinn innflutningur á
búvörum og verðrýrnun magntolla hefur
gert það að verkum að samkeppnin hefur
harðnað til muna. Tilgangur tollverndar er
fyrst og fremst að jafna samkeppnisstöðu
íslenskrar búvöruframleiðslu og þess vegna
er hún mikilvægur þáttur í opinberri stefnu
stjórnvalda gagnvart innlendum landbúnaði.
Það er þó ánægjulegt að utanríkisráðuneytið
hefur kallað til sín forsvarsmenn búgreinanna
til að ræða um tækifæri í samningum við Breta
vegna útgöngu þeirra úr Evrópusambandinu.
Þar verður farið yfir þær afurðir sem koma inn
til landsins á grundvelli samninga við ESB
en hlutur Bretlands er talsvert stór. Með það
í huga þarf að endurskoða tollasamninginn
við Evrópusambandið, ekki síst vegna þess
að innflutningur hefur aukist talsvert umfram
útflutning Íslands á landbúnaðarvörum til
Evrópu.
Bændur hafa rætt tollamál og milliríkja­
samninga í tengslum við endurskoðun á
rammasamningi við samninganefnd ríkisins.
Þar gefst tækifæri til að móta sameiginlegan
skilning á þessum mikilvæga málaflokki.
Landgræðslan tali beint við bændur
Í síðustu viku kom fram í fjölmiðlum að
landgræðslustjóri vill banna lausagöngu búfjár
og einnig að endurskoða lög um veggirðingar.
Í mínum huga finnst mér að landgræðslustjóri
ætti að ræða þessi mál við bændur og leita
leiða til að ná sáttum. Einnig var í þessu
ágæta viðtali komið inn á veggirðingar með
þjóðvegum. Stór hluti veggirðinga er í raun
hólfaskipting bújarða þar sem vegir þvera
eignarlönd bænda. Það er ljóst að ef ekki er
girt með vegum, sem fara í gegnum einkalönd
manna, mun Vegagerðin ekki fá heimild til að
leggja vegi. Nauðsynlegt er að eiga samtal
við bændur um þessi málefni og komast að
skynsamlegri niðurstöðu þannig að allir geti
gengið sáttir frá borði.
Félagskerfi bænda í mótun
Stjórn Bændasamtakanna vinnur nú að breyt­
ingum á félagskerfi bænda sem grundvallaðar
eru á tillögum félagskerfisnefndar sem kynntar
voru á Búnaðarþingi í mars síðastliðnum.
Á síðasta stjórnarfundi BÍ var samþykkt að
boða til formanna­ og framkvæmdastjórafundar
aðildarfélaga þann 10. júní næstkomandi til
þess að reifa fyrstu hugmyndir að breyttu
kerfi. Í framhaldinu yrði unnið með tillöguna
á grundvelli athugasemda sem fram koma á
fundinum. Hún yrði svo rædd seinnipartinn
í sumar við bændur í sérstakri fundaferð um
landið sem kynnt verður síðar.
Ég bind miklar vonir við að bændur geti
komið sér saman um einfaldara félagskerfi. Í
mínum störfum frá því ég var kosinn formaður
hafa vaknað margar spurningar af hverju við
þurfum að hafa félagskerfið jafn flókið og raun
ber vitni. Því þurfum við bændur að breyta í
sameiningu.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.200 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Réttur borgara í lýðræðisríki og skil­
virkni í stjórnsýslu Íslands er fyrirbæri
sem án efa er löngu kominn tími til að
setja framar í goggunarröð kerfisstjórn­
enda á Íslandi.
Ástæður þess að þetta er hér nefnt eru
fjölmörg mál, þar sem kerfið virðist vera
til kerfisins vegna, en ekki vegna fólksins
sem það átti upphaflega að þjóna.
Vandi er að spá í hvort þetta stafar af
því að stjórnendur eru ráðnir þar inn á
röngum forsendum eða eru ekki hæfir til
verksins. Mun líklegri skýring er þó trúlega
sú að lögin og regluverkið á bakvið stofn­
anirnar séu svo illa unnin og svo flókin að
starfsfólkið skilur ekki til hvers er ætlast
af því. Kannski er það líka meðvitað að
gera kerfið svo flókið að það þurfi helst
sérfræðinga í alþjóðalögum, sanskrít eða
forn­egypsku á svimandi launum til að
túlka hvað alþingismenn hafi raunverulega
meint með lagasetningunni.
Þetta á því miður ekki síst við stofnanir
sem sérstaklega er ætlað að þjóna þeim
viðkvæmustu á meðal vor, öldruðum og
öryrkjum. Gildir þá einu þótt einstaklingar
hafi dómsúrskurði upp á vasann um að
hafa verið beittir misrétti af viðkomandi
stofnun. Útkoman er sú að skjólstæðingar
stofnananna upplifa það að kerfið vinni
beinlínis gegn þeirra hagsmunum.
Skerðing á bótum öryrkja sem sýna
viðleitni til að afla sér aukatekna er ein
birtingarmynd þessa. Þar hefur ríkisstofnun
verið beitt af fullri hörku með svívirðilegri
valdníðslu gagnvart þeim sem minnst mega
sín.
Lífeyrismál og misbeiting stofnana
til að hafa af eldri borgurum áunnin
lífeyrisréttindi er síðan stórmál af sama
meiði. Það hefur nú leitt til þess að þrír
félagar úr Gráa hernum, baráttuhópi eldra
fólks um lífeyrismál, hafa að beiðni og
fyrir hönd samtakanna höfðað mál á hendur
Tryggingastofnun fyrir hönd íslenska
ríkisins vegna skerðinga stofnunarinnar
á ellilífeyri og heimilisuppbót á móti
greiðslum frá lífeyrissjóðum.
Í stefnunni er það rakið að kerfi
skyldulífeyrissparnaðar, sem komið var
á fót með kjarasamningum á árinu 1969,
hafi verið ætlað að koma til viðbótar
en ekki í stað almannatrygginga. Með
núverandi skerðingum sé verulegur
hluti þess ávinnings sem rekja má til
lífeyrissjóðakerfisins hins vegar færður
frá sjóðfélögum til ríkisins.
Í stað þess að sjóðfélagar fái sjálfir notið
lífeyrissparnaðar síns eru réttindi þeirra
í lífeyrissjóðunum notuð til að draga úr
útgjöldum ríkisins til almannatrygginga.
Um er að ræða ígildi eignaupptöku á allt
að 72,9% greiðslna frá lífeyrissjóðunum
að mati Gráa hersins. Bent er á að þetta
sé brot á 72. gr. stjórnarskrárinnar og
1. gr. 1. viðauka mannréttindasáttmála
Evrópu um friðhelgi eignarréttarins, og
ákvæðum 65. gr. stjórnarskrárinnar og 14.
gr. mannréttindasáttmálans, sem leggja
bann við mismunun.
Það er blóðugt að eldri borgarar og
öryrkjar þessa lands þurfi að standa
í stöðugu stappi við kjörna fulltrúa
þjóðarinnar til að tryggja afkomu sína.
Það er í hæsta máta undarlegt að þjónar
fólksins á Alþingi Íslendinga skuli
stilla sér þannig upp gegn þessum hluta
þjóðarinnar. Að þeir semji lög og reglur
sem eru túlkaðar á þann hátt að heimilt
sé að beita stofnunum ríkisins beinlínis
gegn þessum þjóðfélagshópum. Á sama
tíma þykir ekkert tiltökumál að ríkið veiti
stóreignamönnum heimild til að braska
með helstu auðlindir þjóðarinnar, sem meta
má á hundruð, ef ekki þúsundir milljarða
króna, rétt eins og þeir eigi þær. – Er ekki
mál að þessari svívirðu linni? /HKr.
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun:Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Djúpidalur í Eyjafirði og virkjunarlón við bæinn Litladal. Myndin var tekin í júní 2010. Vatnið í lóninu kemur að mestu úr Djúpadalsá sem á upptök
í Hvassafellsdal, hægra megin við Mælifellshnúk. Vinstra megin á myndinni er þá trúlega Hleiðargarðsfjall, þá Mælifellshnjúkur, síðan Kamb-
fellsfjall og Litladalsfjall lengst til hægri. Miðvikudaginn 20. desember 2006 varð mikið vatnsflóð í Djúpadalsá í Eyjafirði, þegar skyndilega hljóp
úr virkjunarlóni í Djúpadal við það að áin rauf yfirfallsmannvirki Djúpadalsvirkjunar II í kjölfar mikilla leysinga og vatnavaxta. Yfirfallsmannvirkið
var þá nýlegt og gróf áin sér nýjan farveg í gegnum hóla í dalsmynninu. Mynd / Hörður Kristjánsson
Til skammar Gruggugt tollaumhverfi skaðar innlendan landbúnað
Dæmi eru um innflutning á svokölluðum jurtaosti sem ber engan toll þótt innihald sé að uppi-
stöðu til hefðbundinn ostur sem unninn er úr kúamjólk. Á síðasta ári voru flutt inn 300 tonn af
slíkum osti en til þess að framleiða það magn þarf um 3 milljónir lítra af mjólk.