Bændablaðið - 04.06.2020, Blaðsíða 53

53Bændablaðið | Fimmtudagur 4. júní 2020
KLETTUR / SALA OG ÞJÓNUSTA / KLETTAGARÐAR 8-10
104 REYKJAVÍK / 590 5100 / klettur.is
Opnar stöðvar
Stöðvar í húsi
Stöðvar í gám
Aukabúnaður eins og sjálfvirkur
skiptirofi og fleira
Öflug og góð þjónusta
Gerðu kröfur — hafðu samband við
Karl í síma 590 5125 eða sendu línu
á kg@klettur.is og kynntu þér þína
möguleika.
Allar stærðir
af AJ Power
rafstöðvum:
LESENDABÁS
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
„Aftur kemur vor í dal“ með
sællegar kýr á beit. Þangað til
er rétt að draga fram flag hefil­
inn, setja nýja möl og sand í
kúagöturnar og undirbúa beitar­
tímabilið.
Út í vorið
Hvort sem valið er að fara randbeitar-
leiðina eða með því að hafa hólfa-
eða skiptibeit þarf að huga vel að
skipulagi beitarinnar að vori. Tíðin
er mjög misjöfn milli ára og sprettan
eftir því. Best er að byrja að sýna
kúnum út um miðjan maí, en treysta
ekki á beit fyrr en í byrjun júní.
Fyrsti hálfi mánuðurinn er því meiri
útivist og tamning en nokkurn tíma
fóðuröflunartímabil kúnna – nema
menn hafi þeim mun meiri rúg fyrir
kýrnar að bíta. Með beitinni er gott
að gefa forþurrkaðan fyrri slátt sem
stillir vambarjafnvægið aðeins af.
Til að tryggja nægilega orku til
mjólkurframleiðslu reynist ágætt að
trappa kjarnfóðurgjöfina ekki mjög
mikið niður í lausagöngufjósum
heldur leyfa kúnum frekar að
ráða hvort það séu beitargrösin
eða kjarnfóðrið sem þær mjólka
af. Í básafjósum má minnka
kjarnfóðurgjöf aðeins, sér í lagi
ef kýrnar eru látnar liggja úti
þar sem erfitt er að koma í veg
fyrir sýrustigssveiflur ef gefið er
kjarnfóður í kringum mjaltir kvölds
og morgna.
Skipulag beitarhólfa
Stilla þarf beitarframboð út frá
gripafjölda og sprettu. Hólfabeit þar
sem kýrnar fá nýtt hólf á hverjum
degi reynist ágætlega. Miðað er
við að friða hólfin í um það bil 14
dögum til að fá endurvöxt á stykkin.
Beitargrös þurfa að hafa náð 10 cm
hæð við upphaf beitartímabils (rétt
upp fyrir ökkla) til að kýrnar geti nýtt
sér það. Eftir hverja beitarlotu borgar
sig að ruddaslá eða slóðadraga hólfin
til að dreifa úr kúadellum og jafna
grasvöxt. Séu grös orðin meira en
20 cm að hæð fúlsa kýrnar við þeim,
enda eru grösin þá komin langt á
leið hvað þroskann varðar. Þetta á
þó ekki við um frumvöxt grænfóður
s.s. rýgresis.
Uppbygging rekstrarleiða
Kýrnar lesa ekki vegpresta eða kort
og því þurfa rekstrarleiðir að vera
sem einfaldastar.
Rekstrarleiðir fyrir mjaltaþjóna-
fjós þurfa að vera a.m.k. 2 metra
breiðar eigi kýrnar að geta mæst á
leið til og frá fjósi. Séu flokkunarhlið
eða brynningar á leiðinni þurfa
göturnar að vera a.m.k. 3 metra
breiðar. Eins borgar sig að koma
í veg fyrir öll vegamót og stoppu-
stöðvar á rekstrarganginum til að
draga úr umferðaröngþveiti. Betra er
að hafa brynninguna bæði úti á túni
og inni í fjósi, frekar en í götunni,
svo kýrnar sjái ekki ástæðu til að
stoppa á leið sinni milli beitarhólfs
og fjóss. Fyrir hvern lítra framleiddr-
ar mjólkur þurfa kýrnar að drekka
2–3 lítra af vatni, svo það veitir ekki
af nægu framboði af fersku vatni.
Hvað efnisval í göturnar varðar
þurfa þær að vera vel uppbyggðar
og þola mikla umferð. Best er að
hafa malarpúða undir til að fá burð
í veginn, og eitthvað fínna og mýkra
efni ofan á. Kýr hafa ekkert um grýtta
götu að fara og besti mælikvarðinn
á hvort göturnar séu nothæfar er
að ganga þær sjálfur á slitnum
gúmmítúttum eða ullarsokkum.
Þar sem framfót kúnna ber niður
lendir afturfótur einnig og með því
að horfa eftir ganglagi kúnna á leið
sinni í hagann er hægt að meta hvort
vegagerðina mætti bæta eða hvort
eitthvað annað sé ábótavant hjá
kúnum. Röng fóðrun kemur niður á
heilbrigði klaufbotns og gerir kýrnar
sárfættar. Hrasa kýrnar, ganga þær
í keng eða er skíturinn óþarflega
þunnur?
Kýr í mjaltaþjónafjósum þola
sannarlega lakari götur en þær sem
reknar eru til mjalta þar sem þær fara
hægar yfir og á eigin forsendum, en
engu að síður draga lélegar götur úr
mætingu kúnna.
Sannarlega er margt sem við
mætti bæta, en lykilatriði í bættri
nýtingu beitarinnar er að kýrnar
komist klakklaust milli fjóss og
beitar, nái að innbyrða orkuna sem
við ætlum þeim og komi heilar og
höldnu inn til mjalta aftur.
Hugum að beitinni í tíma
Jóna Þórunn Ragnarsdóttir
ráðunautur hjá RML
jona@rml.is
Stilla þarf beitarframboð út frá gripafjölda og sprettu.
Beitargrös þurfa að hafa náð 10 cm hæð við upphaf beitartímabils (rétt upp
fyrir ökkla) til að kýrnar geti nýtt sér það.
Ef svarið er já að þá óskum við
eftir þátttöku þinni í rekstrar­
verkefni sem Ráð gjafar miðstöð
landbúnaðar ins er að fara af
stað með. Þar er meginmark­
miðið að kúabú fái heildstæða
greiningu á sínum rekstri og
safna um leið ítarlegum hag­
rænum tölum í mjólkurfram­
leiðslu sem hafa verið óaðgengi­
legar um árabil.
Rekstrarafkoma bús er lykil-
þáttur í að bændur geti reiknað
sér ásættanleg laun fyrir sína
vinnu og um leið haft svigrúm
til að byggja upp jarðirnar sínar.
Markmiðið er að ná a.m.k. 100
búum inn í verkefnið eða um 20%
af kúabúum landsins. Hvert bú
mun fá skýrslu um sinn rekstur og
sjá hvar það stendur í samanburði
við önnur bú í verkefninu. Tengd
verða saman rekstrar- og skýr-
sluhaldsgögn búsins úr Huppu
og Jörð sem mun bjóða upp á
margvíslegan samanburð. Þar
má t.d. nefna breytilegan kostn-
að búsins en hann er sá kostnaður
sem breytist með breyttu fram-
leiðslumagni. Hann getur samt
verið mjög misjafn á milli búa
og eftir árum. Hver er breytilegi
kostnaðurinn hjá þér á hvern inn-
veginn lítra? Það er ljóst að eftir
því sem kostnaðurinn er lægri því
meira tækifæri er til viðhalds og
framkvæmda en ekki síður til að
reikna sér hærri laun. Eins mun
búið þola meiri skuldsetningu
og hafa þ.a.l. meiri möguleika
til stærri fjárfestinga. Jafnframt
er áhugavert fyrir bændur að
skoða nánar vaxtakostnað sinna
lána. Ertu að greiða hærri vexti
en aðrir bændur að jafnaði? Eru
þar sóknarfæri í bættum rekstri?
Þannig mætti halda lengi áfram
um atriði sem bændur munu geta
skoðað sér til hagsbóta. Hér er
einnig kjörið tækifæri til að fá
það staðfest að búið sé einstak-
lega vel rekið!
Í þessu verkefni verða skoðuð
rekstrargögn áranna 2017–2019.
Þátttakendur munu því þurfa að
skila rekstrargögnum fyrir þessi
þrjú ár til okkar. Æskilegast er
að fá lykluð gögn úr bókhalds-
forritinu dkBúbót en einnig
verður unnið úr landbúnaðar-
framtölum séu sundurliðuð gögn
ekki til staðar. Fyllsta trúnaðar
verður gætt og skilyrði persónu-
verndarlaga uppfyllt.
Gagnasöfnun mun hefjast í
júní og ná fram í miðjan sept-
ember. Eftir það verða gögnin
tekin saman og skýrsla afhent
hverju búi. Búast má við því að
sú skýrsla verði afhent þátttak-
endum í verkefninu í nóvember.
Verkefnið fékk vilyrði fyrir styrk
úr þróunarsjóði nautgriparækt-
arinnar sem mun standa undir
hluta af kostnaði við verkefnið.
Þátttökugjald verður því sem
nemur 3 klst. vinnu eða 24.000
kr. án vsk. Það verður innheimt
eftir að bú hefur fengið sína skýr-
slu og greiningu.
Þeir bændur sem hafa áhuga
á að vera með í þessu verkefni
eru hvattir til að hafa samband
sem fyrst við einhvern af neðan-
greindum starfsmönnum verk-
efnisins:
Ert þú kúabóndi?
• Runólfur Sigursveinsson sími: 516-5039 eða rs@rml.is
• María Svanþrúður Jónsdóttir sími: 516-5036 eða msj@rml.is
• Sigríður Ólafsdóttir sími: 516-5041 eða so@rml.is
• Kristján Óttar Eymundsson sími: 516-5032 eða koe@rml.is
• Guðfinna Harpa Árnadóttir sími: 516-5017 eða gha@rml.is
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300 –Dreift í 32 þúsund eintökum
á yfir 420 dreifingarstaði og öll lögbýli á Íslandi