Orð og tunga - 2020, Qupperneq 46

34 Orð og tunga
einboðin, sbr. umræðu í kafla 4.2. Og vissulega mynda fjölmörg ík­
orð eignarfall með ­ar eða geta það. En þau geta líka alltaf myndað
eignarfall með ­ur; raunar er sú ending oftar en ekki einráð. Og séu
dæmi um báðar endingarnar er sú með ­ur algengari en ­ar í öllum
tilvikum nema einu, í orðinu traffík. Heimildir um eignarfall þess orðs
er nánast einungis að finna á netinu og samkvæmt þeim virðist ar­
endingin hafa yfirhöndina. Fróðlegt gæti því orðið að fylgjast með
þróun þess.
Þau kvenkynsorð sem mynda eignarfall eintölu með ­ur eru fá.23
Því kemur eignarfallsending ík­orðanna nokkuð á óvart. Orðin hljóta
því að hafa átt sér beygingarlega fyrirmynd í einkvæðu ík­orðunum.
Því má kannski álykta sem svo að önnur einkvæð orð sömu gerðar,
brík, flík, spík og tík, hafi oftar en ekki myndað eignarfall með ­ur enda
þótt ar­endingin sé líka til staðar eins og dæmin sanna. Og nú má
lýsa beygingu allra kvenkynsorða sem enda á ­ík þannig að þau geti
myndað eignarfall eintölu með ­ur; það teldist viðurkennt. En hvort
þau yrðu öll að gera svo er önnur saga.
Velti sá sem lærir málið því fyrir sér hvernig beygja ætti orðin frík
og pólitík er líklegt að þeim hinum sama þætti sennilegast að þau
beygðust eins. Sú ályktun er réttmæt vegna gerðar orðanna. Samt
sem áður er hún ekki nægjanleg enda þarf kynið að liggja fyrir þar
sem það er órjúfanlegur þáttur orðsins.
Heimildir
Ari Páll Kristinsson. 2004. Offisiell normering av importord i islandsk. Í:
Sandøy, Helge og Jan­Ola Östman (ritstj.). Det främmande i nordisk språk­
politik. Om normering av utländska ord, bls. 30‒70. Oslo: Novus forlag.
Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Orðabók Há­
skól ans.
Ásta Svavarsdóttir. 1993. Beygingarkerfi nafnorða í nútímaíslensku. Reykjavík:
Málvísindastofnun Háskóla Íslands.
Ásta Svavarsdóttir. 2003. Tilpasning av importord i islandsk. Í: Sandøy,
Helge (ritstj.). Med ´bil´i Norden i 100 år, bls. 75‒81. Oslo: Novus forlag.
pragmatíkinnar (Google­leit), klassíkinnar, heimspólitíkinnar og rómantíkinnar (öll
á Tímarit.is). Það sama á við um einkvæðu orðin, sbr. dæmi eins og flíkinnar og
víkinnar (Google­leit). Úr öðrum beygingarmynstrum má finna fjölmörg dæmi um
hið sama, sbr. t.d. búðinnar, fegurðinnar, hugsuninnar, mjólkinnar og mýrinnar (öll
fundin með leit í Google). Það segir kannski eitthvað að orðin eru öll kvenkyns.
23 Þetta má t.d. lesa út úr tölum hjá Ástu Svavarsdóttur (1993:154). Sjá líka Eirík
Rögnvaldsson (2013:169) sem segir að ur­endingin í eignarfalli sé mörkuð gagnvart
­ar.
tunga_22.indb 34 22.06.2020 14:03:50