Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 66

Orð og tunga - 2020, Blaðsíða 66
54 Orð og tunga hér að ofan, koma einnig fyrir með FOR sem vísar ekki til mállegs undanfara sem áður hefur verið minnst á, sjá (28). Þar hefur það almenna tilvísun (FOR er þá e. generic; sjá um þessa gerð FOR t.d. hjá Halldóri Ármanni Sigurðssyni og Egerland 2009). (28) þvi at umattolect er at lika guði fyri utan trv (Alk 53.3 [no. hdr., ca 1200–1225]) Þau dæmi sem hér eru sýnd um stýrinafnhætti með líka eru að því leytinu til óheppileg að þau koma fyrir í þýddum ritum. Þetta vekur auðvitað spurningar. Af hverju finnast til dæmis ekki ótvíræð dæmi um líka með nefnifallsfrumlagi í Íslendingasögunum? Er mögulega um áhrif að ræða frá erlendum frumtexta í þessum dæmum? Í hverju myndu slík áhrif felast? Við höfum ekki leitað uppi latneskar fyrir­ myndir allra þeirra dæma sem við höfum fundið en samkvæmt forn­ máls orða bók Fritzners (1896) samsvarar líka sögninni placere sem í nútímaíslensku væri nærtækara að þýða geðjast eða þóknast. Sögn in placere er einmitt notuð í latneskri hliðstæðu (26b), til dæmis.14 Rétt er þó að halda því til haga að einnig virðist vera til að þetta samband stýrisagnar með líka sé notað þar sem það á sér ekki neina beina hliðstæðu í latnesku fyrirmyndinni, eftir því sem næst verður komist. Þetta á við um (26d) þar sem latneskur texti er prentaður neðanmáls. Latneski textinn er þar hvorki með stýrinafnháttarformgerð af neinu tagi né heldur umrædda sögn placere. Dæmið allt virðist vera innskot norræna þýðandans til nánari útskýringar. Önnur túlkun en áhrif frá latínu væri að dæmin séu raunverulega til vitnis um forn tilbrigði og þá e.t.v. málbreytingu — eða jafnvel málnýjung sem ekki breiddist út. Við getum á þessari stundu auðvitað ekki vitað neitt um slíkt með vissu. Við teljum hins vegar ólíklegt að þýðendur ritanna hér að ofan hafi þýtt erlendan frumtexta með mál­ fræðilega fullkomlega ótækri setningagerð og í því sambandi bend­ um við til viðbótar á þrennt. Í fyrsta lagi ber að nefna að líka með stýrinafnhætti er ekki stakdæmi, í öðru lagi má hér benda á mögulegt mikilvægi eldra málstigs út frá aldri textanna og í þriðja lagi er ekkert endilega við fjölda ótvíræðra dæma af þessum toga að búast 14 Norræni textinn fylgir latneska textanum nokkuð nákvæmlega: tu illis placere desideras: ego, vt Christo soli placeam, concupisco (Surius 1618:248.24). Merk ing concupisco (=ek girnumzt) er hér því ‘ég þrái’ og það er ekkert sem þving ar þýðand­ ann til þess að þýða placere endilega með sögninni líka í nafn hátt ar setningunni. Þetta myndi e.t.v. horfa öðruvísi við ef sagnirnar placere og líka væru augljóslega skyldar eða einhver önnur (hljóðafarsleg) líkindi væru með þeim sem gerðu það að verkum að þýðandinn veldi hér „ranga“ sögn, ef svo má segja. tunga_22.indb 54 22.06.2020 14:03:51
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.