Bændablaðið - 30.07.2020, Blaðsíða 32

Bændablaðið | Fimmtudagur 30. júlí 202032
Undanfarin ár hefur Ráðgjafar­
mið stöð landbúnaðarins unnið
að söfnun og úrvinnslu rekstrar­
gagna frá sauðfjárbúum. Allt í allt
telur gagnagrunnurinn núna gögn
frá 56­65 sauðfjárbúum um land
allt fyrir árin 2014–2018.
Niðurstöður 2018
Í 3. og 4. tbl. Bændablaðsins árið
2019 var gerð grein fyrir niðurstöð um
verkefnisins 2014–2017 en nú skulum
við skoða niðurstöður fyrir árið 2018
og höfum árið 2017 til samanburðar.
Árið 2018 stóðu þessi 64 sauðfjárbú
sem skiluðu gögnum undir 8,3% af
landsframleiðslu dilkakjöts í landinu.
Forsendurnar að baki liðunum í
töflu 1 má sjá í vefútgáfu greinarinnar
á bbl.is.
Best reknu búin hafa
lægri framleiðslukostnað
Niðurstöður fyrir árið 2018 sýna í
raun lakari rekstrarniðurstöðu en
árið 2017. Framleiðslukostnaður er
svipaður milli ára á hvert kíló en
tekjur lækka milli ára sem skýrist af
auknum opinberum greiðslum skv.
fjáraukalögum 2017 vegna falls í
afurðaverði og hvernig því framlagi
var skipt milli búa líkt og getið er um
í reglugerð nr. 19/2018 og bókfærðist
árið 2017. Hins vegar skal bent á að
uppbætur á afurðaverð haustið 2018
eru hjá flestum sláturleyfishöfum
bókfærð 2019 og tilheyra því
bókhaldsári.
Jafnframt sýna niðurstöðurnar árið
2018 að best reknu búin hafa lægri
framleiðslukostnað á hvert kíló dilka­
kjöts. Í töflu 3 sést að búin í efsta þriðj­
ung eru með framleiðslukostnað upp á
895 krónur á kíló sem er 150 krónum
lægra en meðaltal gagna safnsins.
Helsti munurinn milli áranna
2017 og 2018 liggur í því að búin
sem hafa minnsta framlegð hafa
fækkað fé hlutfallslega meira en búin
sem hafa mesta framlegð, kostnaður­
inn er áfram til staðar, framleiðslan
minni og framleiðslukostnaður hærri
sem því nemur. Munurinn á fram­
leiðslukostnaði best reknu búanna
og þeirra sem eru lakari hefur aukist
og er núna 332 krónur á kíló.
Rétt er að vekja athygli á því að
búin sem hafa mesta framlegð eru
með 16.662 krónur á kind meðan
búin með minnstu framlegðina hafa
7.174 krónur á kind. Það er munur
upp á 9.500 krónur á kind. 400 kinda
bú í efsta þriðjungi hefur því 3,8
milljónum meira úr að moða til að
greiða fastan kostnað, greiða laun
og borga af lánum en sambærilegt
bú í neðsta þriðjungi.
Þegar tafla 3 er skoðuð nánar
sést að flestir kostnaðarliðir hjá
búunum í efsta þriðjungi eru mun
hagstæðari en hjá búunum í hinum
tveimur flokkunum. Hér geta verið
veruleg sóknarfæri í bættri afkomu.
Áframhald verkefnis
Það eru víða tækifæri til að bæta
reksturinn á hverju búi fyrir sig en
engin ein lausn hentar öllum. Það er
oft gott að bera sig saman við aðra og
velta fyrir sér hvort hlutirnir þurfi að
vera með þeim hætti sem þeir eru, ef
dæmi sýna að önnur sambærileg bú
ná betri árangri með minni tilkostnaði
og meiri afurðum en manns eigið bú.
Með góðu liðsinni fagráðs í
sauðfjárrækt og Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins höfum við fengið
tækifæri til að halda þessu verkefni
áfram og bjóðum sauðfjárbændum
enn og aftur að ganga til liðs við
okkur í þessu mikilvæga verkefni.
Ávinningurinn af verkefninu er
margvíslegur en fyrst og fremst
er þetta eini gagnagrunnurinn sem
gefur raunverulega mynd af afkomu
sauðfjárbænda og jafnframt eini
gagnagrunnurinn sem gefur bænd­
um færi á að sjá hvernig þeir standa
rekstrarlega í samanburði við aðra
í sambærilegum rekstri. Verkefnið
er bændum að kostnaðarlausu og
framlag fagráðs gefur okkur færi á
að borga þátttakendum fyrir gögnin
sem við fáum til úrvinnslu.
Best er að fá gögnin lykluð m.v.
grunnlykla í dkBúbót en einnig má
senda landbúnaðarframtal RSK 4.08.
Þau bú sem eru með bókhaldið sitt
í hýsingu hjá RML geta sent Maríu
verkefnisstjóra beiðni um að nálgast
þau þar en hún hefur aðgang að þeim
sem þjónustufulltrúi við dkBúbót.
Þátttakendur athugið
Við erum afskaplega þakklát öllum
þeim sem hafa lagt lóð á vogarskálar
þessa verkefnis og bjóðum bæði eldri
og nýja þátttakendur velkomna í verk­
efnið. Þau bú sem óska eftir þátttöku í
þessu verkefni þurfa að tilkynna slíkt
til verkefnisstjóra fyrir 21. ágúst nk.
Verkefnisstjórar eru Eyjólfur Ingvi
Bjarnason (eyjolfur@rml.is) og
María Svanþrúður Jónsdóttir (msj@
rml.is) sem veita nánari upplýsingar.
Eyjólfur Ingvi Bjarnason og
María Svanþrúður Jónsdóttir
Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins ehf.
8S
NÝR
Austurvegi 69 // 800 Selfoss // 480 0400 // jotunn.is // jotunn@jotunn.is
LANDBÚNAÐARDEILD AFLVÉLA
Afkomuvöktun sauðfjárræktar:
Best reknu búin hafa lægri framleiðslukostnað
– Bú sem sem hafa mesta framlegð eru með 16.662 krónur á kind á meðan búin með minnstu framlegðina fá 7.174 krónur á kind.
2018
Þátttökubú Skýrsluhald
300 ær eða fleiri
Reiknuð kg fullorðnar ær 29,8 27,8
Fædd lömb fullorðnar 1,93 1,84
Til nytja fullorðnar 1,76 1,65
Reiknuð kg veturgamlar ær 12,6 11,2
Fædd lömb veturgamlar 1,10 0,93
Til nytja veturgamlar 0,78 0,69
Fallþungi 16,6 16,9
Gerð 9,37 9,08
Fita 6,35 6,53
Tafla 2 - Munur á meðaltali skýrsluhaldsniðurstaða hjá þátttökubúum og
búum í skýrsluhaldinu með fleiri en 300 skýrslufærðar ær.
Tafla 1 - Meðaltöl kostnaðarliða eftir árum. Munur talna fyrir 2017 frá grein
í 3. tbl. 2019 er vegna fleiri þátttökubúa.
2017 n=65
Meðaltal
2018 n=64
Meðaltal
Ásetningshlutfall 1,11 1,06
Framleiðslukostnaður kr/kg 1.045 1.056
Afurðatekjur kr/kind 9.656 10.010
Opinberar greiðslur kr/kind 13.492 12.510
Aðkeypt fóður kr/kind 577 520
Áburður og sáðvörur kr/kind 3.014 2.804
Rekstur búvéla kr/kind 2.396 2.761
Rekstrarvörur kr/kind 2.061 2.038
Ýmis aðkeypt þjónusta kr/kind 2.537 2.666
Framlegð kr/kind 12.563 11.760
Viðhald eigna kr/kind 1.109 1.494
Annar rekstrarkostnaður kr/kind 1.260 1.391
Laun og launatengd gjöld kr/kind 6.989 6.791
EBITDA kr/kind 6.793 5.697
Afskriftir kr/kind 3.660 3.711
Fjármagnsliðir kr/kind 2.528 2.556
Árið 2018 Miðað við framlegð kr/kind
Efsti 1/3 Miðja Neðsti 1/3
Búrekstrarupplýsingar: n=64
Ásetningshlutfall m.v. ærgildi 0,96 1,00 1,26
Framleiðslukostnaður kr/kg 895 1.060 1.227
Afurðatekjur kr/kind 11.031 9.794 9.253
Opinberar greiðslur kr/kind 13.906 12.945 10.716
Aðkeypt fóður kr/kind 449 636 484
Áburður og sáðvörur kr/kind 2.215 3.360 2.846
Rekstur búvéla kr/kind 2.245 2.682 3.304
Rekstrarvörur kr/kind 1.634 2.218 2.255
Ýmis aðkeypt þjónusta kr/kind 1.732 2.204 3.907
Framlegð kr/kind 16.662 11.638 7.174
Viðhald útihúsa og girðinga 1.139 1.176 2.110
Annar rekstrarkostnaður 1.232 1.568 1.372
Laun og launatengd gjöld 7.805 6.506 6.041
Þáttatekjur/EBITDA kr/kind 7.941 6.850 2.521
Afskriftir kr/kind 2.971 5.292 2.992
Fjármagnsliðir kr/kind 1.615 2.514 3.455
Tafla 3 – Búrekstrarupplýsingar 2018 skipt eftir framlegðarflokkum.
Þessir þrír hrútar hugsa sitt um hagkvæmni í rekstri sauðfjárbúa. Mynd / BBL