Bændablaðið - 30.07.2020, Blaðsíða 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 30. júlí 2020 21
og Vinnueftirlitið eftir atvikum.
Við erum þó stundum að heyra af
slysum í fréttum sem hafa ekki verið
tilkynnt og á þetta við um alla, ekki
bara bændur.“
Hannes segir að þegar fólk
tilkynni slys fari í gang ákveðið ferli.
Best sé að hringja í 112 þegar slys ber
að höndum. „Þegar alvarleg slys eru
tilkynnt ber að rannsaka orsakirnar.
Við metum það í samráði við lögreglu
og mögulega aðila á staðnum hvort
við förum á slysstað og hvort vernda
þurfi slysavettvanginn. Þegar
þangað er komið reynum við að
meta hvernig slysið átti sér stað og
gerum skýrslu. Okkar hlutverk er
ekki að finna blóraböggla heldur
að reyna að koma í veg fyrir frekari
slys sem að gæti gerst við sömu eða
svipaðar aðstæður. Ef eitthvað er enn
þá hættulegt þá getum við bannað
vinnu eða notkun á vélum þar til
úrbætur hafa verið gerðar. Alltaf er
skrifuð skýrsla og teknar myndir.
Við alvarleg slys eru venjulega
gerðar umsagnir um vinnuslys sem
er dýpri skýrsla sem gefur ákveðnar
niðurstöður. Tilgangur okkar í þessu
er alltaf forvarnarstarf en ekki að
benda á sökudólga. Við gerum kröfur
um að aðstæður séu lagfærðar og
göngum eftir því.“
Nú hafa búin stækkað og bændum
fækkað síðustu áratugi. Hvernig
horfir staðan við þér sem eftir­
litsmanni þegar litið er til
öryggismála í landbúnaði í dag?
„Það hefur margt breyst. Allir sem
vinna í landbúnaði þekkja það.
Nútíma bændur eru vel upplýstir, vel
mennt aðir og nota þá tækni sem býðst
í sínum búrekstri. Þeir eru oftast með
nýjustu tækni og sá tæknibúnaður er
oft og tíðum nokkuð öruggur. Það
koma hins vegar nýjar hættur þó þær
gömlu hverfi eða minnki. Sjálfvirkni
hefur aukist gríðarlega og þá skapast
nýjar hættur. Grunnreglan er alltaf að
útiloka hættuna ef það er mögulegt
og er það ábyrgðarhluti að setja upp
nýjan búnað sem uppfyllir mögulega
ekki öryggisviðmið og reglur þar
um.“
Hraðskreiðar dráttarvélar
þarf að skoða
Hefðbundnar dráttarvélar eru ekki
skoðunarskyldar í dag samkvæmt
lögum en fyrr á árum sá Vinnu­
eftirlitið um að fara á bæi og skoða
þær. Nú er þó komið ákvæði í nýju
umferðarlögin sem segir að allar
dráttarvélar sem komast yfir 40 km
hraða á klukkustund skuli skoða
reglulega.
Á sínum tíma reyndum við að
sinna eftirliti með dráttarvélum í
heimsóknum á bæi en það er liðin
tíð í bili að minnsta kosti. Núna
sér Vinnueftirlitið um að skoða
liðléttinga og önnur vinnuvélaskráð
tæki en obbinn af dráttarvélunum
verður út undan.“
Hannes segir að fyrirtækjaeftirlit
og vinnuvélaeftirlit sé tvennt ólíkt.
„Ef við berum fyrirtækjaeftirlit
saman við vinnuvélaeftirlit þá eru
gjöld tekin fyrir hverja skoðun í því
síðarnefnda. Þar af leiðandi er hægt
að ráða fleiri eftirlitsmenn þar sem
verkefnin eru greidd af eigendum
tækjanna, þ.e. skráðum vinnuvélum
eins og liðléttingum, gröfum,
lyfturum og slíku. Dráttarvélin er
hins vegar út undan. Það er ekkert
í lögum eða reglum Umferðarstofu
um að dráttarvélar skuli skoðast
árlega eða reglulega að frátöldum
fyrrnefndum lagabreytingum um
hraðskreiðari vélar. Dráttarvél sem
búið er að að setja á ámoksturstæki
eða tengja tæki við með drifsköftum
eða glussaslöngum, er ekki lengur
dráttarvél í lagalegum skilningi
Vinnueftirlitsins heldur vinnuvél.
Þar af leiðandi ætti hún að vera
skráð hjá Vinnueftirlitinu en er
í raun skráð hjá Umferðarstofu.
Vinnueftirlitið hefur skráð hjá sér,
í svokallaðri skoðunarskráningu,
dráttarvélar sem eru hjá verktökum.
Þetta má gagnrýna og spyrja af
hverju dráttarvélar hjá bændum
eru ekki líka skoðaðar undir sömu
formerkjum. Þeir eru í raun ekkert
öðruvísi, þ.e. báðir að vinna. Því eru
óskoðaðar og stundum mjög stórar
dráttarvélar á ferð um vegi landsins
með alls konar búnað meðferðis
eða í eftirdragi. Þetta er eitt af stóru
vandamálunum sem þyrfti að laga
að mínu mati.“
Að mati Hannesar þyrfti sömu­
leiðis að leiðrétta undanþágu sem
bændur hafa frá því að vera með
réttindi á dráttarvélar heima á
sínum býlum. Sú undanþága nær
hins vegar ekki til annarra véla
eins og liðléttinga. Í grunninn er
dráttarvélin skráð hjá Umferðarstofu
og þarf því bílpróf til aksturs úti á
vegi en ekki vinnuvélaréttindi.
„Skoðun dráttarvéla og réttindamál
á dráttarvélar verður að lagfæra í
kerfinu. Það er mjög áríðandi og
skýtur skökku við allt annað sem er
í gangi. Vinnueftirlitið hefur talað
um þetta í mörg ár en málið virðist
alltaf stoppa í kerfinu, hverju sem
um er að kenna.“
Öflugt eftirlit er nauðsyn
Í lokin berst talið að úrbótum í
vinnuverndarstarfi bænda og hvaða
ráð séu til að fækka slysum enn
frekar í landbúnaði. Hannes telur að
aðalatriðið sé virkt og gott eftirlit í
bland við ráðgjöf og fræðslu.
„Partur af því að koma í veg fyrir
slæm slys eru upplýsingar og þjálfun
en stóri parturinn er að viðhafa virkt
eftirlit og lagfæra það sem ekki er
í lagi. Útilokum hætturnar eins og
hægt er og eflum forvarnir. Það má
ekki gleyma því að Vinnueftirlitið
er eftirlitsstofnun. Okkur ber að
líta eftir hag þeirra sem eru að
vinna, þeirra öryggi og aðstæðum.
Ef ekki er hægt að gera það nema
með beinum kröfum, þá verður
svo að vera. Við reynum alltaf að
fara mjúku leiðina, maður gerir
kröfur og upplýsir í leiðinni, reynir
að fá fólk með sér og klára málin
án einhverrar hörku eins og með
beitingu dagsekta. Það vilja allir
hafa vinnuumhverfið í lagi en það er
bara spurning hvernig við náum því
fram. Gott eftirlit sem fylgt er eftir
í samstarfi við hagsmunasamtök er
það sem er árangursríkast að mínu
mati. Ég geri kröfur sem ég get
byggt á lögum og reglum enda mitt
hlutverk en ég verð að hafa þekkingu
á hlutunum. Sú þekking eflist með
samtali við fólkið sem vinnur
störfin. Auðvitað er mitt hlutverk
líka að fræða, upplýsa og hjálpa en
ég verð samt að standa í lappirnar
með hagsmuni starfsmannsins að
leiðarljósi ef ekki er farið eftir því
sem beðið er um og ég get staðið
við samkvæmt lögum og reglum.
Í öllu mínu eftirliti í gegnum
tíðina kem ég alltaf að því sama.
Fólk sér ekki hætturnar eða það
sem betur má fara. Það vill vel
en sér ekki umhverfið eins og
aðkominn eftirlitsmaðurinn. Það
er samdauna umhverfinu eða
tekur því sem sjálfsögðu. Þetta á
líka við um fyrirtæki sem gera sitt
besta í vinnuverndinni og sýnir
mögulega hversu stutt við erum
komin í hinum almenna skilningi
á hugmyndafræðinni. Úrbætur
þurfa ekki alltaf að kosta mikið
eða mikla fyrirhöfn en auðvitað
verður að bregðast við þegar
þörf er á, öllum til hagsbóta. Þess
vegna segi ég: það þarf gott eftirlit
með vinnustöðum landsins en
á hliðarlínunni þarf að vera góð
upplýsingagjöf og fræðsla,“ segir
Hannes Snorrason.
„Partur af því að koma í veg fyrir slæm slys eru upplýsingar og þjálfun en stóri parturinn er að viðhafa virkt eftirlit
og lagfæra það sem ekki er í lagi,“ segir Hannes Snorrason.
Áhættumat í fyrirtækjum og hjá bændum
Með tilkomu reglugerðar frá 2006 um skipulag og framkvæmd
vinnuverndarstarfs á vinnustöðum er öllum atvinnurekendum skylt
að gera skriflega áætlun um öryggi og heilbrigði sem inniheldur
skriflegt áhættumat starfa. Í grófum dráttum gengur áhættumatið
út á að greina hættur í vinnuumhverfinu, skrá þær niður og meta
áhætturnar sem þeim fylgja. Síðan er gerð áætlun þar sem úrbætur
eru ákveðnar og tímasettar og þeim forgangsraðað eftir áhættustigi.
Hannes segir að sárafáir bændur séu með áhættumat og þurfi að taka
sig á við gerð þess. Slíkt eigi líka við um mörg fyrirtæki.
„Það eiga allir að gera áhættumat sem er lagaleg skylda, hvort
sem þú ert einn að vinna eða með fleirum. Ef þú ert með menn
í vinnu berð þú að sjálfsögðu ábyrgð á þeim og þér ber að gera
áhættumat fyrir starfsemina. Áhættumatið er formleg leið að fara
yfir vinnuumhverfið og er í raun
og veru einfalt að framkvæma.
Það eru til alls kyns gátlistar,
vinnuumhverfisvísar og aðrar
upplýsingar til að hjálpa
manni við þetta. Áhættumatið
er unnið þannig að maður fer
skipulega yfir vinnuumhverfið
með starfsmönnum og gerir það
skriflega. Útbýr úrbótaáætlun
og lagar það sem þarf að
laga. Niðurstöður í lokin sýna
hvað er viðvarandi en út úr
því geta orðið til vinnu­ eða
verklagsreglur. Í fullkomnum heimi þyrfti ekkert vinnueftirlit því
allir gerðu svo gott áhættumat og færu svo vel eftir því. Þegar talað
er um áhættu þá er ekki verið að tala um slysahættur eingöngu heldur
allt vinnuumhverfið. Líkamsbeiting, aðstaða, hitastig, loftræsting og
lýsing sem og sálfélagslegar aðstæður skipta máli. Það eru líklega
sárafáir bændur sem eru með áhættumat í fullkomnu lagi miðað við
þær kröfur sem eru gerðar til þess. Að því sögðu þá á það líka við
um fyrirtækin í landinu. Ég hef aldrei komið inn í fyrirtæki þar sem
áhættumatið er það gott að það þurfi ekki að bæta úr eða lagfæra.
Þetta er aldrei búið og þarf stöðugt að vera í endurskoðun.“
Bændur sem vilja gera áhættumat geta nálgast gögn á vef
Vinnueftirlitsins og einnig fyllt út rafrænt áhættumat, Oira, sem er
að finna á vef BÍ, bondi.is og á vef Vinnueftirlitsins.
Austurvegi 69
800 Selfoss
480 0400
jotunn.is
jotunn@jotunn.isLANDBÚNAÐARDEILD AFLVÉLA
PRONAR PDF 340 (C)
Framsláttuvél - Vinnslubreidd: 3,4m
með knosara
2.575.000 án vsk.
án knosara
1.997.000 án vsk.
PRONAR PDT 340
Miðjuhengd sláttuvél.
Vinnslubreidd: 3,4m
Kr. 1.615.000 án vsk.
PRONAR PDD 830
Sláttuvél (fiðrildi)
Vinnslubreidd: 2x3m
Kr. 3.115.000 án vsk.
PRONAR PWP 530
4 stjörnu snúningsvél, lyftutengd.
Vinnslubreidd: 5,3m
Kr. 1.225.000 án vsk.
PRONAR ZKP 420
Einnar stjörnu rakstrarvél. Lyftutengd.
Vinnslubreidd: 4,0-4,5m
Kr. 875.000 án vsk.
PRONAR ZKP 800
Miðjuvél
Vinnslubreidd: 7-8m
Kr. 3.369.000 án vsk.
PRONAR PWP 770
6 stjörnu snúningsvél.
Vinnslubreidd: 7,7m
Kr. 1.665.000 án vsk.
PRONAR PDT 300
Miðjuhengd sláttuvél
Vinnslubreidd: 3,0m
Kr. 1.495.000 án vsk.
*U
pp
lýs
ing
ar
va
rð
an
di
sk
ilm
ála
ve
itt
ar
hj
á A
flv
élu
m
.
3636 mánaðaverksmiðju ábyrgð*
Alvöru heyvinnutæki
Þökkum
frábærar
móttökur!
Það borgar sig aldrei að loka augun-
um fyrir vandanum ef öryggis málin
eru ekki í lagi. Úrbætur þurfa ekki
að kosta mikið eða mikla fyrirhöfn.
Mynd / Steini D.