Fréttablaðið - 22.08.2020, Síða 34

Sögur eru til af
miklum ormi er
bjó í skerinu. Lá hann
þar á gulli og beit í
sporðinn á sér.
Jóhanna María
Einarsdóttir
johannamaria@frettabladid.is
Saga Kópavogs sem bæjar-félags er ekki ýkja löng. Elstu merki um mannaferðir þar
eru frá 9. öld við Kópavogsþing.
En bærinn Kópavogur reis þar
skammt frá. Önnur forn bæjar-
stæði í landi Kópavogs eru Digra-
nes, Hvammur (síðar Hvammskot
og Fífuhvammur) og Vatnsendi.
Fram að fyrri hluta 20. aldar var
aðeins að finna nokkra bóndabæi í
því landi sem nú tilheyrir Kópa-
vogi. Uppbygging bæjarfélagsins
hófst ekki fyrr en í kreppunni
miklu upp úr 1930 og því er ekki
liðin öld síðan í Kópavogi mátti
aðeins finna örfá býli og fáeina
sumarbústaði.
En þar sem sögu mannkyns
sleppir tekur við stórmerkileg
jarðsaga sem gerir svæðið ekki
eingöngu merkilegt fyrir sakir
jarðfræði, heldur að þrælskemmti-
legu og gullfallegu útivistarsvæði
fyrir alla að njóta.
Land Kópavogs ber ýmis merki
um að hafa verið mótað af ísaldar-
jöklum. Þinghóll er í raun hluti af
10.000 ára gömlum jökulgarði en
hóllinn stendur við Kópavogsbotn
hjá gamla þingstaðnum í Kópa-
vogi.
Helsta sögnin af Þinghólnum
er tengd nafni hólsins. Það hefur
verið trú manna að á hólnum hafi
álfar haldið sitt eigið þing á svip-
uðum tíma og mannfólkið. Eiga
álfarnir að hafa komið þar saman
og þingað en ekki fóru aftökur
þar fram, enda þekkist það ekki á
meðal álfa.
Einnig liggur stór jökulgarður
frá Álftanesi og neðansjávar upp
að norðurströnd Kársness. Í landi
Kópavogs er ýmis náttúruvætti
að finna, en náttúruvætti eru
Kópavogur kemur sífellt á óvart
Kópavogur er í dag síður en svo samansafn af gulum, gráum og grænum götum heldur er þar að
finna allt í senn fjölbreytta sögu, margskrúðugt menningarlíf og ómótstæðilega náttúrufegurð.
Tónlistarmaðurinn Herra Hnetusmjör er stoltur Kópavogsstrákur og hefur aukið hróður Kópavogs mjög með Kóp
Bois útgáfu og fjöllistahópi. Þá var hann valinn bæjarlistamaður Kópavogs fyrir stuttu. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Kópavogur er gullfallegt svæði með mikið af stórbrotinni náttúru sem gaman er að skoða hvort sem maður er náttúruunnandi eða jarðfræðingur. MYND/GETTY IMAGES
friðlýstar náttúrumyndanir sam-
kvæmt íslenskum lögum. Náttúru-
vætti geta verið til dæmis fossar,
eldstöðvar, hellar og drangar, svo
og fundarstaðir steingervinga,
sjaldgæfra steintegunda og
steinda, sem mikilvægt er að varð-
veita sakir fræðilegs gildis þeirra,
fegurðar eða sérkenna.
Náttúruvætti í Kópavogi
Í botni Kópavogs og Fossvogs eru
til að mynda stórmerkilegar leirur
með fjölbreyttu fuglalífi. Má þar
nefna tegundir eins og tjald, stokk-
önd, stúfönd, rauðbrysting, tildru
og lóuþræl. Kópavogsleira sem er
um 21 hektari að stærð er dvalar-
staður fyrir alls 30 staðbundnar
fuglategundir og um tíu farfugla-
tegundir.
Borgarholt á Kársnesi er einnig
friðlýst náttúruvætti þar sem má
sjá greinileg ummerki um hærri
sjávarstöðu á höfuðborgarsvæð-
inu. Grágrýtishnullungar ein-
kenna holtið og neðri mörk þeirra
marka hina fornu sjávarstöðu.
Einnig er áhugavert samfélag
villtra gróðurtegunda á Borgar-
holti sem hefur þrifist í návist við
erlendan garðagróður í nágrenn-
inu.
Víghólar eru einnig friðlýstir en
um er að ræða jökulsorfnar grá-
grýtisklappir sem staðsettar eru á
hæsta punkti Kópavogsháls í um
70 metra hæð yfir sjávarmáli.
Elliðavatn er einnig á nátt-
úruminjaskrá, en það er grunnt
sigdældarvatn sem í er þykkt
kísilgúrlag og mikið lífríki.
Botnplöntur eru afar áberandi
og dýralíf við fjöruna mikið og
fjölbreytt. Í Elliðavatni er góð
silungsveiði, en í vatnakerfinu lifa
allar tegundir villtra ferskvatns-
fiska á Íslandi; bleikja, lax, urriði,
áll og hornsíli.
Það eru svo ekki allir sem vita
að næstum því helmingur af landi
Kópavogs, eða 37 km², er innan
Bláfjallafólkvangs. Svæðið er á
Reykjanesgosbeltinu og á því eru
margs konar ummerki um eld-
virkni, svo sem hraun, eldgígar
og móbergsmyndanir. Hraun frá
að minnsta kosti fimmtán eld-
stöðvum innan fólkvangsins eru
að nokkrum hluta innan marka
Kópavogs.
Kampar í Kópavogi
Vorið 1940 kom breski herinn til
Íslands og setti meðal annars upp
nokkur herskálahverfi og nokkra
kampa á útjöðrum Kópavogs.
Meðal þeirra voru æfingasvæðið
á Sandskeiði, ratsjárstöðin Camp
Catherine á Víghól og herskála-
hverfið Camp Wade á Hörðu-
völlum undir Vatnsendahæð þar
sem bjuggu um tíma nærri 900
hermenn.
Einnig má nefna Bournemouth
Camp í landi Sæbóls, Skeleton Hill
þar sem nú er Hamraborg, nefnt
sökum beinagrinda sem fundust
þar, hugsanlega þeirra sem líf-
látnir voru á þingum í Kópavogi
eða kumlateigur, og svo Hilton
Camp í landi Fífuhvamms.
Kórsnesormurinn
Skammt undan ysta odda Kárs-
ness er sker sem vel má greina
þegar fjarar. Sögur eru til af
miklum ormi er bjó í skerinu. Lá
hann þar á gulli og beit í sporðinn
á sér. Skerið var heimili ormsins
en þar hélt hann til í hellisskúta
einum sem kallaður var kór. Þar
lá hann ófrýnilegur mjög og gætti
fjársjóðs síns.
Sagt er að nesið allt hafi verið
kennt við kór þennan. Hafi það
því ekki alltaf verið nefnt Kársnes
heldur kallað Kórsnes. Þá var
oftar en ekki talað um kórinn í
nesinu. Nú er Kórsnesið/Kárs-
nesið horfið undir landfyllingu
– og sennilega hvílir ormurinn
undir henni enn.
4 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 2 2 . ÁG Ú S T 2 0 2 0 L AU G A R DAG U RKÓPAVOGUR