Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1970, Blaðsíða 40

38 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
kanna, hvort eins mætti auka gróður rneð
sáningu og áburðargjöf norðar á Holta-
mannaafrétti og jafnvel á sjálfum Sprengi-
sandi. Fyrri uppgræðsluathuganir höfðu
fyrst og fremst verið gerðar til að sýna,
hvernig stöðva rnætti gróðureyðingu á há-
lendinu og hvernig auka mætti gróður með
sáningu og áburðargjöf, er síðan mætti nýta
til beitar.
Uppgræðsla á vatnasvæði Þjórsár gat Jió
skipt enn víðtækara máli, þar sem gróður-
hula þessa svæðis getur bæði kornið að not-
um sem vatnsmiðlari og auk þess verið
heftandi á hreyfingu hins lausa jarðvegs-
ylirborðs. Rannsókn þessi gat því snert eitt
þeirra vandamála, sem við verður að stríða
í virkjun íslenzkra fallvatna, þ. e. aurburð-
inn eða flutning óuppleystra steinefna, er
síðar setjast fyrir í miðlunarlónum og inn-
taksuppistöðu rafstöðva og fyila þau smám
saman.
Uppgræðsfutilraunir sem jiessar gátu
hugsanlega varpað ijósi á, að hve miklu
leyti aurburður á upptök sín í fokefnum af
landi, sem er að blása, og þá jafnframt
gefið vísbendingu um, hvort og að hve
miklu leyti unnt muni vera að draga úr
aurburðinum með heftingu uppblástursins.
Vegna þessa tvíþætta viðfangsefnis var höfð
samvinna milli Atvinnudeildar Háskólans
og Raforkumálaskrifstofunnar um val at-
hugnarsvæða og tilhögun tilraunarinnar.
Sá Atvinnudeild Fláskólans (nú Rann-
sóknastofnun fandbúnaðarins) um sáningu,
áburðardreifingu og gróðurmælingar, en
Raforkumálaskrifstofan (nú Orkustoínun)
um áfoksmælingar.
TILHÖGUN ATHUGUNAR
Hinn 4. júlí 1963 voru valdir fimm athug-
unarstaðir, svo sem sýnt er á meðfylgjandi
korti (Mynd f):
f) Tangafit 300 m hæð.
2) Vestan Illugavers 615 m hæð.
3) Eyvindarkofaver 640 m hæð.
4) Tómasarhagi 800 m hæð.
5) Við Fjórðungsvatn 760 m hæð.
Athugunarsvæðin:
Valdir voru staðir einkennandi fyrir hin-
ar víðlendu auðnir hálendisins austan
Þjórsár. Leitazt var við að finna reitunum
stað á berangri eða ávölum jökulöldum í
nokkurri fjarlægð frá gróðursvæðum, þar
sem jarðvegur var útskoluð og veðruð jökul-
möl og sandur, er virtist snauður að líf-
rænum efnum. Gróður á þessum melöld-
um var ntjög strjáll og huldi aðeins 0.02
til 4.50 hundraðshluta af yfirborði lands-
ins. Helzt var um að ræða einstaka ntela-
plöntur, fáein grös og hálfgrös. Hula gróð-
urs var mæld á hverjum stað og tegundir
ákvarðaðar. Eru hlutfallstölur fyrir hulu
hverrar tegundar færðar í töflu I.
Á öllum svæðunum var markaður einn
liringlaga reitur 50 m að þvermáli eða
1.963 m2 að flatarmáli og honum valinn
staður á hallalitlum fleti með fremur sléttu
yfirborði. I þennan reit var sáð fræi af
túnvingli, Festuca rubra, af danska stofn-
inum 0tofte. Samsvaraði sáðmagnið 30 kg
af fræi á hektara. Síðan var dreift yfir
reitina áburði, sem svarar til 300 kg af
kjarna, 300 kg af þrífosfati og 50 kg af
kalí á liektara. Sarna áburðarmagni var Jiví
næst dreift á reitina hvert sumar alls um
átta ára skeið.
Reitir þessir voru ekki afgirtir, þar sem
talið var, að sauðfé myndi ekki komast
greiðlega að athugunarsvæðunum, og reit-
irnir því af náttúrunnar völdum friðaðir
gegn beit, nerna hvað heiðagæs sækir Jiang-
að úr verunum.
Til þess að mæla hæð yfirborðs reitanna,
hugsanlegt áfok á svörðinn og Jiar með
jarðvegshækkun, voru 40 járnteinar um 0.7
metra langir reknir niður í hvern reit.
Teinn O er í rniðju reitsins, en teinar N,
NA, A, SA, S, SV, V og NV eru á ferli hans.
Teinn N er norðan við O, teinn NA er