Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1932, Blaðsíða 141

139
irnar, sem eitra líí' nær allra manna beinlínis og baka þeim stórkost-
leg útgjöld, en eru auk þess undirrót margra meina og sennilega miklu
fleiri en nokkurn grunar. Þenna leiða kvilla sætta menn sig almennt
við eins og hvern annan sjálfsagðan hlut, en þó má ugglaust að miklu
leyti koma í veg fyrir hann með viðeigandi varnarráðstöfunum, en þær
verð'a að hef jast þegar í móðurlífi.
2. Ungbarnavernd. Hún hefst, eins og fyrr segir, áður en barnið fæð-
ist. En síðan á heilsuverndarstöðin að vera kennslustofnun, einkum
fyrir ungar og óreyndar mæður, í meðferð ungbarna og um heilbrigðis-
legt uppeldi þeirra á þeim tíma, sem mestu varðar fyrir alla framtíð
þeirra. Um þessa starfsemi er mikla reynslu að sækja til annara þjóða,
og af henni mikils árangurs að vænta.
3. Barnavernd. Heilsu barnanna þarf að gæta miklu lengur en meðan
þau eru í reifum, og má umhyggja fyrir henni aldrei niður falla. A
skólaaldrinum reynir einkum rnjög á heilbrigði barna og unglinga, og
er mikið syndgað gegn henni af skólum og heimilum. Hér er tann-
verndin meðal annars þýðingarmikill póstur. Eðlilegast virðist mér,
að allt heilbrigðiseftirlit í skólum bæjarins væri í höndum stöðvarinn-
ar. Á þann hátt fær hún hezt yfirlit yfir heilhrigðisástand hæjarins og
nær að lcynnast fjölda heimila, sem hún annars rnyndi seint eða ekki
ná til að leiðbeina.
4. Sóttvarnir. Berklavarnir. Að sjálfsögðu hefir stöðin auga á hverj-
um fingri til þess að leitast við að koma í veg' fyrir hverskonar sjúk-
dómsútbreiðsju. Við almennar sóttvarnir (farsóttavarnir) getur hún
aðstoðað á margan hátt. Þannig mundi það vera hennar hlutverk að
gera víðtækar rannsóknir á næmi og ónæmi manna fyrir sóttum, þar
sem það er unnt (barnaveiki, skarlatsótt), og að gera menn'ónæma fyr-
ir þeim ineð bólusetningum eða á annan hátt, þegar það má verða og
þörf er á (barnaveiki, taugaveiki o. s. frv.). En ein er sú sótt, sem stöð-
in verður einkum að herjast á móti, og mundi það verða eitt höfuðverk-
efni hennar fyrst um sinn. Sú sótt er berklaveikin. Hún er eins og stend-
ur höfuðóvinur almennrar heilbrigði hér á landi og langtum skæðari en
i nálægum löndum. Stendur hún ár eftir árefstáblaðiallradánarnxeina,
svo að nær 5. hver maður, sem deyr, lætur lífið af hennar völdum. En
að haki hverju því mannsláti er venjulegast margra ára og jafnvel ára-
tuga píslarsaga. Bein opinber útgjöld til líknar berklasjúklingum nema
nú allt að milljón króna árlega, og er þó minnstur hluti þess tjóns,
sem berklaveikin bakar þjóðfélaginu. Svo heitir, að fé þessu sé varið
til „berkalvarna", og að vísu er það réttnefni, því að einangrun og
lækning hinna sjúku verður jafnan nokkur vörn fyrir hina heilbrigðu.
Fjarri fer því, að ég' telji, að úr þeirri starfsemi megi draga. En það
eru ekki nægar berklavarnir að sitja auðum höndum og' bíða þess, að
menn sýkist, verði sjúkdómsins varit og vitji læknis, stundum, og
raunar að jafnaði, langtum of seint, og að hending ein sé látin ráða
þvi, hvort stórhættulegar smitunaruppsprettur uppgötvast nokkurn-
tíma eða aldrei. Berklasjúklingana þarf beinlínis að leita uppi með
skipulagsbundinni, nákvæmri rannsókn, meðan þeir enn telja sig, að
öllu óathuguðu, heilbrigða. Þá er mest vonin um, að þeim megi bjarga
og gera þá hættulausa fyrir aðra. Sömuleiðis verður að gera skipulags-