Fræðaþing landbúnaðarins - 08.02.2008, Page 54

52 | FRÆÐAÞING LANDBÚNAÐARINS 5, 2008
Þó samningar hafi ekki náðst liggja hinir breiðu línur í áherslum og stefnu í nýjum
samningi um landbúnað nokkuð fyrir. ESB hefur t.d. lagt fram formlegt tilboð um
breytingar á sínum stuðningi við landbúnað sem byggir í aðalatriðum á þeim
breytingum sem þegar hafa verið ákveðið á Sameiginlegu landbúnaðarstefnunni,
CAP. Einnig hefur formaður landbúnaðamefndar WTO lagt fram tillögur eða
svokallaða formannspappíra sem skýra sýn hans á stöðuna og þá stefnu sem tekin
hefur verið. Þegar hefur verið samið um afnám útflutningsbóta á búvörum svo dæmi
séu nefnd.
Af því gangi viðræðnanna til þessa má álykta að nýr WTO samningur um viðskipti
með landbúnaðar muni að öðm leyti krefjast mikillar lækkunar á framleiðslutengdum
stuðningi (gulum stuðningi). Veralegar skorður verða settar við svokallaðan bláan
stuðning en til hans teljast m.a. gripagreiðslur og greiðslur út á land sem tengjast
framleiðslu en jafnframt framleiðslutakmarkandi aðgerðum. Þá blasa ennfremur við
umtalsverðar lækkanir á tollum enda mikil áhersla lögð á rýmkun markaðsaðgangs. Á
hinn bóginn er það yfirlýst markmið Doha samkomulagsins að tillit skuli tekið til
sjónarmiða sem ekki era viðskiptalegs eðlis. Ekki er því búist við að settar verði
takmarkanir á svokallaðan grænan stuðning (óframleiðslutengdan stuðning) en rætt
hefur verið um að herða á skilgreiningum um stuðning sem telst til þessa flokks.
Þær leiðir sem að framan era nefndar til að hverfa frá framleiðslustýringu falla
augljóslega mis-vel að þeim breytingum sem ætla má, samkvæmt ofansögðu, að þurfi
að gera á ramma landbúnaðarstefnunnar hér á landi. Fyrir það fyrsta er nokkuð ljóst
að því kemur, komist nýr WTO samningur á, að draga þarf úr framleiðslutengdum
stuðningi við mjólkurframleiðslu hér á landi. Mismunandi skoðanir hafa verið á
hvemig það megi gera en segja má að breytingar á núverandi stuðningi sem ekki fela í
sér afdráttarlaust að vera fallnar til að draga úr gulum stuðningi eða í það minnsta vera
liður í aðlögun að minnkuðum gulum stuðningi, séu skammtíma vermir.
Beinn tekjustuðningur sem gerir kröfu um framleiðslu (leið 1) verður t.d. að véfengja
að teljist grænn stuðningur þar sem grænn stuðningur má ekki tengjast framleiðslu.
Gæðastýringarálag, tengt framleiðslu, verður tæpast flokkað öðra vísi en
framleiðslutengdur (gulur stuðningur). Greiðslur sem tengjast öðram verkefnum eins
og t.d. skýrsluhaldi, bættum gæðum framleiðslunnar án þess að tengjast á nokkum
hátt framleiðslumagni einstakra framleiðenda ætti hins vegar að vera möguleiki að lita
með græna litnum.
Land- og eða gripagreiðslur sem krefjast framleiðslu flokkast sem blár stuðningur að
því uppfylltu að jafnframt séu framleiðslutakmarkandi aðgerðir í gangi t.d.
takmarkaður fjöldi gripa sem nýtur stuðnings eða ha fjöldi sem greitt er út á. I
rammasamkomulaginu frá júlí 2004 var meginniðurstaðan sú að stuðningur
samkvæmt bláa boxinu mætti mest vera 5% af heildarverðmæti. Nú era uppi tillögur
um að ganga lengra og setja þetta mark við 2,5%. Semsagt, deildar meiningar en
kröfur um að ganga lengra en áður hefur verið samþykkt. Núgildandi
mjólkursamningur rúmar um 5% af stuðningnum í gripagreiðslur og því er ekki
svigrúm til að ganga lengra á þessari braut. Frekar aukning gripagreiðslna er því ekki
valkostur við að koma auknurn hluta stuðningsins til bænda.
Sú leið sem ESB hefur farið í endurskoðun á landbúnaðarstefnu sinni, þ.e. að færa
greiðslur og stuðning yfir á skilgreint ræktarland án þess að krafist sé tiltekinnar
framleiðslu. Um leið hefur verið dregið úr framleiðslutakmarkandi aðgerðum og