Bændablaðið - 08.07.2021, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 8. júlí 20218
FRÉTTIR
HUGVIT Í VERKI
ÖNNUMST ALLAR
ALMENNAR
VINNUVÉLAVIÐGERÐIR
VHE • Me l ab rau t 27 • Ha fna r f j ö r ðu r • H raun 5 Reyða r f i r ð i
S ím i 575 9700 • Fax 575 9701 • www.vhe . i s • sa l a@vhe . i s
Vönduð og góð þjónusta
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðar-
ins hefur auglýst eftir nautgripa-
bændum til þátttöku í verkefninu
Loftslagsvænn landbúnaður, sem er
hluti af aðgerðaáætlun stjórnvalda
í loftslagsmálum.
Verkefnið hófst formlega vorið
2020 þegar fimmtán sauðfjárbændur
voru valdir til þátttöku eftir nám-
skeiðahald. Í febrúar á þessu ári bætt-
ust fimmtán sauðfjárbú við verkefnið.
Verkefnið gengur út á að bænd-
urnir geri aðgerðaráætlun fyrir búin
um að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda og auka kolefnisbindingu.
Nú er auglýst eftir fimmtán
nautgripabúum til þátttöku í allt að
fimm ár, sem hafa áhuga á að setja
sér skriflega aðgerðaráætlun fyrir
búreksturinn, hrinda markmiðum í
framkvæmd og vera virkir þátttak-
endur í vegferð landbúnaðarins að
loftslagsvænum lausnum.
Ýmsir möguleikar skoðaðir til að
draga úr losun og auka bindingu
Í verkefninu eru skoðaðir ýmsir
möguleikar til að draga úr losun;
bætt nýting tilbúinna áburðarefna
og frekari nýting lífrænna áburð-
arefna, möguleikar á ræktun nitur-
bindandi jurta, minni olíunotkun,
verndun jarðvegs við jarðvinnslu,
endurheimt votlendis og draga
úr innyflagerjun búfjár. Til auk-
innar kolefnisbindingar eru skoð-
aðir möguleikar til uppgræðslu,
endurheimt skóglendis (birkiskóga
og víðikjarrs), skjólbeltaræktun
og ræktun hagaskóga og ræktun
timburskóga.
Auk þess eru þátttakendur hvatt-
ir til að hugsa út fyrir rammann og
koma með nýjar hugmyndir að lofts-
lagsvænum aðgerðum.
Umsóknarfrestur um þátttöku er til
8. ágúst næstkomandi. /smh
Nautgripir undir Eyjafjöllum.
Nautgripabændur í Lofts-
lagsvænum landbúnaði
Bæirnir sem taka þátt í verkefninu Loftslagsvænn landbúnaður.
Bænda
22. júlí
Geitfjárafurðir fá sögumiða
Slow Food-hreyfingarinnar
– Undanþága frá kröfum um ógerilsneydda mjólk og heimaframleiddan ostahleypi
Um þessar mundir er unnið að
gerð svokallaðra sögumiða fyrir
íslenska geitabændur, sem ætlaðir
eru framleiðendum í verkefninu
Presidia innan alþjóðlegu Slow
Food-hreyfingarinnar. Á sögu-
miðanum er sögð saga hvers og
eins ræktanda, sem tekur þátt í
verkefninu.
Presidia-verkefnin eru fjöl-
breytt en eiga það sameiginlegt
að halda utan um ræktun og fram-
leiðslu afurða og búfjárkynja vítt
og breitt um heiminn sem eru í
útrýmingarhættu. Presidia utan um
íslensku geitina var skráð árið 2015
og er í raun ákveðinn framleiðenda-
hópur sem undirgengst ákveðnar
framleiðslureglur sem Slow Food
Reykjavík og alþjóðlega hreyfingin
hafa komið sér saman um. Hafa
Dominique Plédel Jónsson, sem er
ritari Slow Food Reykjavík ásamt
því að gegna formennsku í Slow
Food á Norðurlöndum, og dr. Ólafur
Dýrmundsson haft veg og vanda að
vinnunni af hálfu Íslands í samstarfi
við Geitfjárræktarfélag Íslands.
Landnámshænan fyrsta
húsdýrið á Norðurlöndum
til að bera merkið
Íslenska landnámshænan og íslenska
skyrið eru einnig í Presidia – og
íslenskir ræktendur landnáms-
hænunnar fengu sinn sögumiða í lok
síðasta árs. Um leið varð hún fyrsta
húsdýrið á Norðurlöndunum til að
bera merki Slow Food á afurðunum,
rauða snigilinn.
Að sögn Dominique Plédel
Jónsson hafa þau dr. Ólafur unnið
saman að þessum framgangi, sem
felst til að mynda í stofnun framleið-
endahópa. „Sögumiðinn fyrir
íslensku geitabændurna er á leiðinni
til okkar og verður þeim leyft að
merkja afurðir sínar með honum.“
Framleiðslureglurnar tilbúnar
Dominique segir að framleiðslureglur
framleiðendahópsins séu tilbúnar
og allir þurfi að samþykkja þær
formlega. Þetta eru uppfærðar
framleiðslureglur frá 2015. Í
þeim segir í greininni um ræktun:
„Dýrin verða að vera í lausagöngu
á beitartímabilinu, og skulu fóðruð
með heyi innanhúss yfir vetrartímann
og njóta útivistar þegar veður leyfir.
Innanhúss verða dýrin að hafa að
minnsta kosti 1 m2 legurými hver
og 50 cm við garðann (íslensk
reglugerð um velferð dýra). Húsin
verða að hafa náttúrulega dagsbirtu.“
Í greininni um afurðir segir:
„Kynið er einstakt hvað varðar gæði
kjötsins og mjólkin stenst vel sam-
anburð við mjólk annarra geitakynja
frá næringarfræðilegu sjónarmiði
(fitu, prótein, laktósa). Kjötið, þó
það sé magurt og bragðmikið, er
minna en hjá öðrum geitategund-
um og vinnsla á íslenskri geitaka-
smírull var næstum horfin. Sú hefð
að framleiða osta, aðallega ferskan
eins og skyr, féll í gleymsku þegar
stórt samvinnufyrirtæki hóf að safna
kúamjólk víðs vegar um landið til að
vinna hana á miðstýrðan hátt með
iðnaðaraðferðum.
Í dag eru nokkrir framleiðendur
sem nota mjólkina til að framleiða
osta og jógúrt en í mjög litlum mæli
og eru þeir fúsir til að endurheimta
fyrri þekkingu fyrir geitamjólkur-
osta og aðrar mjólkurafurðir úr
þessum sjaldgæfa íslenska búfjár-
kyni. Þar að auki kjósa nokkrir
bændur, þó í mjög litlum mæli, að
rækta þetta kyn og selja kjöt sitt
og halda hefðinni á lofti þrátt fyrir
lítinn fjárhagslegan ávinning.“
Undanþágur vegna
hrámjólkur til 2022
Í framleiðslureglunum eru til-
greind ar undanþágur fyrir mjólkur-
afurðirnar vegna þess að Slow Food
leiðbeiningar og hefð bundnar fram-
leiðslukröfur gera ráð fyrir að hrá-
mjólk sé notuð og heimaframleiddur
ostahleypir. Íslenskrar reglugerðir
heimila ekki notkun á ógerilsneyddri
mjólk til matvælaframleiðslu. Fá
framleiðendur undanþágur til árs-
loka 2022 til að mæta þeim kröfum.
Hið sama gildir til að fá leyfi til
að bera merki Slow Food á íslensk-
um geitaostum, þá verða þeir að vera
unnir úr hrámjólk – ógerilsneyddir
og úr heimgerðum ostahleypi.
Dominique bindur vonir við að
hægt verði að breyta þessu á næstu
misserum, enda séu fordæmi til að
mynda frá Svíþjóð, Danmörku og
Noregi þar sem ógerilsneydd osta-
gerð er heimil með ákveðnum skil-
yrðum. „Við vinnum að því núna
að afla þekkingar og reynslu frá
Eldrimner, samtökum smáfram-
leiðenda matvæla í Svíþjóð. Óli
Þór Hilmarsson og Ólafur Reykdal,
starfsmenn Matís, hafa rannsak-
að íslenska geitamjólk og skrif-
að skýrslu þar sem mælt er með
því að við geitaostagerð sé notuð
ógerilsneydd mjólk, til að smá-
skalaframleiðsla á slíkum ostum
geti náð sér á strik. Þar kemur líka
fram að víða erlendis séu geita-
ostar framleiddir úr ógerilsneyddri
mjólk og látnir þroskast í marga
mánuði. „Á fyrstu einum til þrem-
ur mánuðunum kemur í ljós hvort
ostarnir eru í lagi, því ef óæskilegir
gerlar hafa leynst í mjólkinni, þá
yfirtaka þeir fljótt vöxt þeirra gerla
sem bætt hefur verið í mjólkina,“
segir í skýrslunni.
Þá benda þeir á misræmi í íslenskri
löggjöf, því í dag er leyfilegt að flytja
inn osta sem hafa verið framleiddir
með ógerilsneyddri mjólk, eins og
Parmigiano og Grana Padano.
Erfðanefnd landbúnaðarins hefur
styrkt bæði búfjárverkefnin, sem eru
á verkefnasviði Slow Food, sem snýr
að því að vernda líffræðilegan fjöl-
breytileika. /smh
Dominque Plédel Jónsson er formaður Slow Food á Norðurlöndunum og
ritari Slow Food Reykjavík. Mynd / smh
Anna María Flygenring, formaður Geitfjárræktarfélags Íslands. Mynd / smh
Útlitið á sögumiðanum fyrir íslensku landnámshænuna, en að sögn
Dominique verður miðinn fyrir geiturnar með svipuðu sniði.