Bændablaðið - 08.07.2021, Blaðsíða 41

Bændablaðið | Fimmtudagur 8. júlí 2021 41
Hér munu væntanlega birtast
nokkrir stuttir kaflar um bútækni
á horfinni öld, nánar tiltekið á
tímabilinu 1945-1965. Á þeim
árum breyttust búvélar og verk-
færi til landbúnaðarverka líklega
meira en hafa gert á öðru jafn-
löngu skeiði í sögu þjóðarinnar.
Það einkenndi m.a. tímabilið að
nokkuð var um innlenda verk-
færasmíði.
Ýmist var þar um að ræða frum­
hönnun tæknilausna, sem sérstak­
lega voru sniðnar að íslenskum
aðstæðum, eða smíði eftirlíkinga
erlendra tæknilausna. Samkeppni
við innflutning frá erlendum fram­
leiðendum var þá ekki jafn mikil
og síðar varð. Hér verður sagt frá
þremur dæmum úr þessum kafla
búnaðarsögunnar.
Hönnuðu þökuplóg
Ásbjörn Sigurjónsson, kenndur
við Álafoss, og Guðjón Hjartarson
hönnuðu þökuplóg, sem verkfæra­
nefnd ríkisins tók til prófunar.
Plógurinn var ætlaður til þess að
rista þökur ofan af sléttu landi.
Grunnur þökuplógsins var hefð­
bundinn plógur dreginn af drátt­
arvél. Hann krafðist því tveggja
manna, ekils og plógmanns. Ekkert
lét verkfæranefnd uppi um hvernig
þökuplógurinn reyndist utan það að
með honum mátti skera 8 cm þykkar
þökur sem voru 60 x 35 cm að stærð.
Fátt fréttist síðan af þökuplógnum
enda spurn eftir verkum hans trúlega
takmörkuð á þeim árum.
Hannaði skurðruðningstönn
á beltavél
Haraldur Guðjónsson í Mark holti í
Mosfellssveit hannaði skurðruðn­
ingstönn á beltavél. Með henni
skyldi auðveldað verkið við að
jafna út ruðningum úr vélgröfnum
skurðum sem þá var ærið verkefni.
Einnig mátti með tönninni lækka
bakka skurðanna. Vökvastjórn
tækja var ekki langt komin á þeim
árum svo Haraldur nýtti víraspil
til þess að stýra tönninni. Að ósk
Búnaðarþings 1954 rannsakaði
verkfæranefnd vinnubrögð með
tönn Haraldar. Kom í ljós að afköst
við útjöfnun skurðruðnings sem
og lækkun skurðbakka voru mun
meiri (>50%) þegar skurðruðnings­
tönninni var beitt heldur en fram­
tönn beltavélarinnar. Þrátt fyrir þá
niðurstöðu náði búnaðar Haraldar
í Markholti ekki útbreiðslu enda
voru á þessum árum að koma til
nota betur búnar jarðýtur, auk þess
sem menn náðu vaxandi leikni í
beitingu þeirra við verkið sem víða
kallaði að.
Súgþurrkunarblásarinn
Þriðja tækið, sem nefnt skal, er
súgþurrkunarblásarinn. Af hon um
voru fleiri hundruð, ef ekki þúsund,
eintök smíðuð hérlendis. Þeir voru
sérstaklega hannaðir með íslenskar
aðstæður í huga – nægilega loftþrý­
stigetu: Hérlendis voru heystæður
jafnan háar (djúpar hlöður) og þéttar
í sér vegna hinnar smágerðu töðu.
Að minnsta kosti fimm innlendar
járnsmiðjur smíðuðu súgþurrkunar­
blásara; Landssmiðjan var þeirra
mikilvirkust. Verkfæra nefnd gerði
rækilegar mælingar á afkastagetu
og aflþörf blásaranna er síðan urðu
grunnur að hönnun súgþurkunar­
kerfanna. Úr blásur unum var allur
vindur er rúllutæknin nam íslenskar
sveitir svo nú liggja þeir margir
ónotaðir hér og hvar um landið;
aðrir hafa lent í söfnun brotajárns
á undanförnum árum.
Í dag er afar lítið um innlenda
hönnun og smíði landbúnaðar verk­
færa.
Bjarni Guðmundsson,
Hvanneyri
LÍF&STARF
Sæðistaka er að hefjast úr þeim 3 nautum sem fæddust síðasta sumar og lofar góðu. Nautin eru róleg og geðgóð.
Þau eru boðin til sölu og er lýsing á þeim á heimasíðu Búnaðarsambandsins og í þessu tölublaði Bændablaðsins.
Þau verða ekki afhent nýjum eigendum sínum fyrr en nægjanlegu magni af sæði hefur verið safnað úr þeim.
Nautin hafa vaxið og dafnað vel og er meðalþungaaukning þeirra tæp 1.545 g á dag fyrstu 11 mánuðina.
Söluferli nautanna
Ákveðið var að nota sömu útboðsreglur og í fyrra en óskað er eftir skriflegum tilboðum í hvert naut.
Hverjir mega bjóða í kálfana?
Rekstraraðilar í nautgriparækt – bæði einstaklingar og lögaðilar – geta sent inn tilboð uppfylli þeir eftirfarandi skilyrði:
1. Séu skráðir eigendur eða leigjendur lögbýlis og með lögheimili á Íslandi.
2. Stundi nautgriparækt og reki nautgripabú á lögbýlinu með virkt virðisaukaskattsnúmer og starfsemi þeirra falli undir
atvinnugreinanúmer 01 og 02 í atvinnuvegaflokkun Hagstofu Íslands, sbr. ÍSAT2008, þó ekki starfsemi í undirflokkum
01.61, 01.62, 01.63, 01.64, 01.70 og 02.40.
3. Séu þátttakendur í afurðaskýrsluhaldi Bændasamtaka Íslands og hafi sinnt fullnægjandi skilum á skýrslum fyrir
framleiðsluárið 2018, sbr 4 gr. reglugerðar nr 1261 / 2018.

Tilboðsferli
Tilboð verða að berast á þar til gerðu eyðublaði sem aðgengilegt verður á heimasíðu Búnaðarsambands Suðurlands (bssl.is) en
þeir sem ekki geta nálgast eyðublaðið á þann hátt geta haft samband við Svein í síma 894-7146 og fengið blaðið sent til sín.
Á eyðublaðinu er tilgreint í hvaða grip eða gripi er verið að gera tilboð en bjóða má í eins marga gripi og hver vill, en tilgreina
skal hversu hátt er boðið í hvern þeirra. Ef sami aðili sendir inn fleiri en eitt tilboð gildir nýjasta tilboðið, en hver tilboðsgjafi
getur bara haft eitt gilt tilboð í hvern grip. Lágmarksboð í hvern grip er 800.000 kr. – átta hundruð þúsund kr. – án vsk og
verða lægri tilboð ekki tekin gild. Tilboðið á þar til gerðu eyðublaði þarf að senda í ábyrgðarpósti merkt:
Tilboð í naut Nautgriparæktarmiðstöð Íslands Austurvegi 1 800 Selfoss
Tilboðið þarf að vera póstlagt í síðasta lagi föstudaginn 30. júlí 2021 en tilboðin verða síðan opnuð og unnið úr þeim
þriðjudaginn 10. ágúst 2021. Þeim sem gera tilboð er frjálst að vera við þegar tilboðin eru opnuð.
Ráðstöfun nautanna eftir opnun tilboða
1. Fyrst skal ganga úr skugga um að tilboð sem borist hafa séu gild þ.e. þau uppfylli öll þau skilyrði sem sett hafa verið.
2. Komi jöfn hæstu tilboð í einhvern grip frá tveimur eða fleiri aðilum skal hlutkesti ráða í hvaða röð tilboðin raðast.
3. Gengið skal frá sölu nautanna á þann hátt að fyrst er tekinn fyrir sá gripur sem hæst er boðið í, þá sá sem næsthæst
er boðið í og svo koll af kolli. Komi jafn hátt boð í tvo eða fleiri gripi skal hlutkesti ráða um röð þeirra nauta við sölu.
4. Hver tilboðsgjafi getur einungis fengið keyptan einn grip. Ef sami aðili á hæsta boð í fleiri en einn grip skal hann velja
hvaða tilboði hann vill halda og dettur hann þá út sem tilboðsgjafi í önnur naut.
5. Kaupandi skal ganga frá greiðslu fyrir nautið inn á bankareikning Nautís í síðasta lagi 12. ágúst. Litið er á greiðslu á
þessum tímapunkti sem fyrirframgreiðslu en nautin verða áfram í eigu og á ábyrgð Nautís fram að afhendingardegi.
6. Sé ekki greitt inn á banka á réttum tíma fellur tilboðið úr gildi og sá sem átti næsthæsta boð í viðkomandi naut fær
kaupréttinn. Hafi sá aðili þegar fengið keyptan annan grip getur hann valið hvorn gripinn hann vill taka. Við svona
breytingar á einum grip getur því kaupréttur breyst á fleiri nautum.
7. Ef gripur stenst ekki dýralæknisskoðun varðandi almennt heilsufar eða sæðisgæði að lokinni sæðistöku fellur sá gripur
út úr sölumeðferð og fær kaupandi þá endurgreitt kaupverð. Þetta hefur þó ekki áhrif á röð tilboða eða kauprétt á
öðrum nautum.
8. 8. Berist ekki gilt tilboð í einn eða fleiri af gripunum mun stjórn Nautís ákveða hvernig með þá gripi verður farið í
framhaldinu.
Fh. hönd Nautís
Sveinn Sigurmundsson, framkvæmdastjóri
MENNING&SAGA
innlendri
Unnið með þökuplóg Álfyssinganna
Ásbjörns Sigurjónssonar og
Guðjóns Hjartarsonar.
Mynd / Ólafur Guðmundsson
Skurðruðningstönn Haraldar Guðjónssonar í Markholti á Caterpillar-jarðýtu.
Mynd / Ólafur Guðmundsson
Súgþurrkunarblásari frá Vélsmiðj-
unni Keili sem bíður hér skapa-
dægurs síns.
Hreinræktaðir Aberdeen Angus nautkálfar til sölu
– tilboð óskast –