Bændablaðið - 11.03.2021, Side 34

Bændablaðið | Fimmtudagur 11. mars 202134
Timburverð á markaði hefur
hækkað umtalsvert á undan­
förnum fimm árum vegna auk­
innar eftirspurnar. Þá hefur enn
bætt í þá þróun vegna áhrifa
af minni framleiðslu vegna
COVID­19. Tölur um framvirka
samninga frá hrávörumarkaði
Chicago Mercantile Exchange
í Bandaríkjunum sýna þetta
glögglega. Þá virðist samdráttur
á innflutningi timburs til ESB­
landanna vera að hafa mikil áhrif.
Á markaðnum er fjallað um
timbur sem búið er að saga
niður í bita eða planka og kallað
„lumber“. Helstu framleiðendur
sem selja í gegnum þennan markað
eru í Eystrasaltslöndunum og
Norður-Ameríku, en Íslendingar
fá m.a. mikið af timbri frá
Eystrasaltslöndunum. Það timbur
sem fer í gegnum CME markaðinn
er samt háð þeim skilyrðum
að vera unnið í viðurkenndum
sögunarmyllum í Bandaríkjunum
eða Kanada.
Á vefsíðu samtaka íbúðarhúsa-
bygg jenda í Bandaríkjunum
(NAHB) var greint frá því þann 22.
feb rúar síðastliðinn að timburverð
hafi hækkað um meira en 180% frá
því á síðasta vori. Þetta hefur síðan
haft mikil áhrif á byggingarkostnað.
Talað er um 8.998 dollara hækkun á
meðalíbúðarhúsnæði og er þá verið
að tala um timburhús.
Sem dæmi um þetta er sagt
að þúsund fet (310 metrar) af
grindarefni hafi kostað um 350
dollara (44.576 kr.) í apríl 2020, en
hafi verið komið í 975 dollara (um
124.000 kr.) í febrúar síðastliðinn.
Þá eru einnig nefnd dæmi um að
verð á 1.000 fetum hafi farið yfir
1.000 dollara og í 1.010 dollara í
framvirkum samningum til 2. mars.
Þetta samsvarar því að metraverðið
hefur hækkað úr sem nemur 144
krónum í um 400 krónur, eða um
277%.
Umfjöllun í The Wall Street
Journal nýverið er á sama veg. Þar er
talað um methækkanir á timburverði
og um 49% hækkun á grindarefni
frá síðustu viku í janúar og fram í
miðjan febrúar. Þá var verð á þúsund
fetum komið í 992,4 dollara. /HKr.
Miklar hækkanir á timburverði í Bandaríkjunum hafa haft mikil áhrif á
byggingarkostnað.
Búist við timburskorti í Bretlandi
Bretar horfa fram á timburskort
á árinu 2021 samkvæmt umfjöll­
un á vef Arcitects´ Journal. Er
það byggt á upplýsingum sam­
taka timburviðskipta, Timber
Trade Federation.
Ástæða timburskorts er rakin
til þess að mikil aukning kórónu-
veirusmita í Svíþjóð hafi dregið
verulega úr timburframleiðslu þar
í landi. Sænskt timbur er einmitt
uppistaðan í timburinnflutningi
Breta.
Haft er eftir David Hopkins,
forstjóra TTF, að hann hafi skilning
á því að margir Bretar eigi eftir að
reiðast vegna timburskorts, en við
því sé lítið að gera. Bretar verði bara
að taka á þessum vanda í sameiningu
eins og aðrir. – „Þessi staða mun
fylgja okkur langt inn í árið 2021,“
sageir Hop kins.
James Talman, framkvæmda-
stjóri samtaka þakverktaka, segir
að þar á bæ hafi menn verulegar
áhyggjur af stöðunni og að hægt
verði að mæta hvatningu yfirvalda
um að fólk hugi að viðgerðum
og endurbótum á húsum sínum.
Kallar hann eftir auknum
stuðningi yfirvalda og að liðkað
verði til varðandi tolla og flutninga
á hráefni. /HKr.
Ástæða timburskorts í Bretlandi er rakin til þess að mikil aukning kórónuveirusmita í Svíþjóð hafi dregið verulega
úr timburframleiðslu þar í landi. Sænskt timbur er einmitt uppistaðan í timburinnflutningi Breta.
UTAN ÚR HEIMI
Mjög mikil aukning hefur verið
í framleiðslu lífrænt vottaðra
garðyrkjuafurða í nágranna­
löndum okkar á síðustu árum.
Fylgja framleiðendur reglu­
verki Evrópusambandsins þar
um og sama gildir um Ísland
en Íslendingar eru eftirbátar
annarra þegar kemur að líf­
rænni ræktun.
Vottun þriðja aðila um að regl-
um sé framfylgt er nauðsynleg til
að tryggja trúverðugleika lífrænu
framleiðslunnar. Vottunarstofan
TÚN sinnir eftirliti og úttektum í
umboði Matvælastofnunar hér á
landi innan ramma gildandi reglu-
gerða. Tiltölulega fáir framleið-
endur stunda ræktun á
lífrænt vottuðu græn-
meti í gróðurhúsum
á Íslandi, mun færri
hlutfallslega en td. í
Danmörku, Svíþjóð
og Finnlandi. Þar og
víða í Evrópu hefur
verið mikill uppgangur
í lífrænni ylræktun til
að mæta sífellt aukinni eftirspurn
neytenda eftir lífrænt ræktuðum
gróðurhúsaafurðum. Aðgengi að
ýmsum nauðsynlegum aðföngum
til lífrænnar framleiðslu er mun
greiðara erlendis og kann það að
skýra muninn að sumu leyti og
stjórnvöld þar hafa á ýmsan hátt
stutt við þá framleiðendur sem
hyggjast hefja lífrænan búskap.
Eitt er víst og það er að auka
þarf hlut lífrænnar ræktunar meðal
íslenskra garðyrkjubænda og til
þess þarf samvinnu bænda, neyt-
enda og hins opinbera. Það þjónar
engum góðum tilgangi að stilla
þessum eðlisólíku en þó nátengdu
ræktunaraðferðum andspæn-
is hvor annarri í heitri umræðu
heldur geta þær vel þrifist hlið við
hlið, bæði í faglegri umfjöllun og
á markaði.
Ylræktarbændur í sóknarhug
„Hefðbundin“ ylrækt hefur sótt
verulega í sig veðrið á Íslandi
á undanförnum árum en það
endurspeglar aukinn áhuga neyt-
enda á íslenskum matjurtum
yfirleitt. Framsækni einkennir
uppbygginguna, nýleg íslensk
gróðurhús eru með þeim tækni-
væddustu sem þekkjast ef borið
er saman við önnur Evrópulönd
og jafnvel þótt víðar væri litið.
Árangur framleiðendanna er líka
eftirtektarverður, þeir skara til
dæmis fram úr félögum sínum í
öðrum löndum í heilsársræktun
blóma og grænmetis og ræktunin
verður sífellt afkastameiri.
Afmarkað rótarrými og óvirkt
efni í stað moldar
Alsiða er í hátæknigarðyrkju
eins og þeirri sem hefur rutt
sér til rúms á Íslandi að rækta
grænmeti ekki í mold, heldur í
afmörkuðu rótarrými með stein-
ull, vikri eða öðru óvirku efni
sem ekki hefur teljandi áhrif á
áburðarmagn eða jafnvel í vatni
eingöngu, ásamt tilbúnum áburði.
Það auðveldar meðal annars ná-
kvæma stýringu á áburðargjöf
og vökvun. Þessu vaxtarefni
fyrir ræturnar er gjarnan komið
fyrir á upphækkuðum rennum
í gróðurhúsunum til aukinnar
hagræðingar. Vökvað er með
fljótandi áburðarlausn. Meira en
90% íslensku framleiðslunnar á
tómötum og gúrkum er ræktuð
með þeirri aðferð og hefur skilað
örum vexti og mikilli uppskeru.
Salat er sömuleiðis ræktað í hr-
ingrás næringarlausnar án jarð-
vegs. Þessar ræktunaraðferðir
eru snyrtilegar og árangursríkar
en geta á engan hátt fallið undir
skilgreiningar á lífrænni ræktun
og um það er ekki deilt.
Samræmdar Evrópureglur um
lífrænan búskap taka gildi um
næstu áramót
Evrópusambandið hefur samþykkt
samræmdar reglur um lífrænan
búskap sem öll aðildarríkin skulu
fylgja og taka gildi í janúar 2022.
Upphaflega stóð til að gildistakan
væri 1. janúar 2021 en henni hefur
verið frestað um eitt ár vegna
Covid-19. Ísland er fullgildur að-
ili að þessu samkomulagi gegnum
aðild sína að Evrópska efnahags-
samningnum, EES. Meðal annars
er kveðið á um að í líf-
rænt vottaðri ræktun
verði ekki heimilt að
notast við takmarkað
rótarrými í óvirku
ræktunarefni, heldur
skuli plönturnar vera
gróðursettar á beð með
lífrænum jarðvegi og
næringu. Reglur sem
snúa að skepnuhaldi munu einnig
taka nokkrum breytingum með
innleiðingu ESB-reglugerðarinnar.
Undanþágur frá reglum um
takmarkað rótarrými heyra
brátt sögunni til
Vottunaraðilar í þremur Evrópu-
ríkjum, Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi hafa engu að síður sam-
þykkt lífræna vottun á tómata- og
gúrkuræktun í litlum jarðvegs-
sekkjum með lífrænni mold og
næringu undanfarin ár. Að minnsta
kosti virðast þeir hafa horft í
gegnum fingur sér þegar kom að
vottuninni, því í raun hefur þess
háttar ræktun ekki verið leyfileg
samkvæmt reglum um lífræna
framleiðslu síðast liðin ár.
Íslenskir garðyrkjubændur
hafa sumir hverjir hugleitt að fara
þá leið til að fá lífræna vottun á
sína framleiðslu. Sú ræktunarað-
ferð er hins vegar á útleið, því
reglur ESB um lífræna framleiðslu
munu ekki heimila slíka ræktun.
Framleiðendur sem komu upp
þess háttar aðstöðu í sínum gróð-
urhúsum í Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi fyrir 28. júní 2017 munu
geta haldið sinni lífrænu vottun að
öðrum skilyrðum uppfylltum til
31. desember 2031. Undanþágan
gildir aðeins fyrir þessi þrjú
lönd og ekki verður heimilt að
taka aðferðina upp annars stað-
ar í Evrópu. Undanþágur sem
nágrannar okkar á Norðurlöndum
hafa notfært sér heyra því brátt
sögunni til. Áfram verður hægt
að óska lífrænnar vottunar á smá-
plöntur sem ræktaðar eru og seldar
í pottum eftir aðferðum lífrænnar
ræktunar, til dæmis kryddjurtir og
blóm.
Reglugerð ESB um lífræna
framleiðslu og merkingu líf-
rænna vara, sem Atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytið hefur
samþykkt og tekur að öllum
líkindum gildi um næstu áramót
skerpir enn muninn milli líf-
rænnar og hefðbundinnar garð-
yrkju. Reglurnar gera auknar
kröfur til lífrænna framleiðenda
í nágrannalöndunum en hafa í
raun ekki sömu áhrif á lífræna
framleiðslu á Íslandi eins og
hún hefur verið stunduð því hér
hefur lífrænt vottað grænmeti
allt verið ræktað á beðum með
lífrænni mold og lífrænum nær-
ingargjöfum, eins og gert er ráð
fyrir í hinum nýju reglum.
Ingólfur Guðnason
námsbrautarstjóri
garðyrkjuframleiðslu
Garðyrkjuskólans á Reykjum,
Ölfusi.
GARÐYRKJUSKÓLI LBHÍ REYKJUM
Ylræktun grænmetis – takmarkað
vaxtarrými í brennidepli
Gríðarlegar hækkanir á timbur-
verði í Bandaríkjunum
– Dæmi um 277% verðhækkun á 10 mánuðum