Bændablaðið - 11.03.2021, Blaðsíða 37

Bændablaðið | Fimmtudagur 11. mars 2021 37
þúsund um 1730. Drykkja á sterku
gini hafði öðruvísi áhrif á neytendur
en drykkja á veikara áfengi og olli í
auknum mæli alls konar félagslegum
vandamálum sem fylgja ofdrykkju,
ofbeldi, margs konar öðrum glæpum
og ótímabærum dauða.
Árið 1736 reyndu stjórnvöld að
draga úr neyslu á gini með því að
hækka skatta á því og um leið verðið.
Verðhækkunin leiddi til mótmæla
og óeirða á götum og skatturinn
smám saman lækkaður og endanlega
aflagður 1742. Níu árum seinna voru
sett lög sem skylduðu brugghús að
selja eingöngu löggildum smásölum
gin og þannig tókst að ná böndum
yfir söluna.
Í Niðurlöndum var áfram framleitt
sénever úr möltuðu korni og er
Schiedam í Suður-Hollandi frægasta
sénever-framleiðsluborg í heimi
og þar er einnig að finna holleska
sénever-safnið. Smám saman
aðgreindust drykkirnir í sénever
og gin og um 1820 var til það sem
kallast London dry gin sem enn er
drukkið í dag.
Með betri tækni og kröfum um
aukin gæði hafa komið á markað
sénever og gin sem eru bæði hreinni
og betri en drykkir sem í boði voru
undir þeim heitum fyrr á tímum.
Hreinlæti við framleiðsluna er
einnig ólíkt því sem áður var þegar
veitingamenn bæði þynntu og
„bragðbættu“ gin með terpentínu
eða annarri ólyfjan.
Tónik vatn
Gott tónik inniheldur kínin sem er
framleitt úr tré sem kallast kína-
börkur (Cinchona mofficinalis).
Rúmur helmingur framleiðslunnar
á kínini í dag er nýttur til fram-
leiðslu bragðefnis sem notað er í
kíninvatn, tónik og aðrar drykkjar-
og matvörur. Það sem eftir stendur
er nýtt til lyfjaiðnaðar. Kínin í góðu
tóniki verður sjálflýsandi í útfjólu-
bláu ljósi.
Upphaflega var tónik með kínin
drukkið sem lyf gegn malaríu en það
tónik sem við þekkjum úr verslunum
í dag inniheldur einungis brott af því
kínin sem drukkið var til að draga
úr hættu á sýkingu.
Snemma á nítjándu öld var farið
að blanda sóda og sykri út í kínin-
drykki breskra hermanna á Indlandi
til að draga úr bitrubragði lyfsins og
úr varð tónik vatn. Drykkurinn varð
svo vinsæll að árið 1858 var farið
að framleiða hann fyrir almennan
markað og fljótlega eftir það var
hann orðinn vinsæll sem bland fyrir
gin og aðra áfenga drykki.
Í bókinni The Restaurant at the
End of the Universe eftir breska
rithöfundinn Douglas Adams eiga
85% allra menningarsamfélaga í
alheiminum það sameiginlegt að
drekka gin og tónik undir mörgum
mismunandi heitum og í bókinni
Dr. No fær James Bond sér G &
T með safa úr heilu límónualdini
kreistum út í þegar hann er staddur
í Kingston-borg á Jamaíka.
Framleiðsla
Í grófum dráttum eru þrjár að-
ferðir notaðar til framleiðslu á gini
og sénever. Elsta aðferðin felst í
því að láta maltað korn gerjast og
eima það síðan með einiberjum
eða öðrum bragðjurtum. Ná má
fram hærri alkóhólstyrk með því
að tvíeima lögunina. Tvíeimað
gin er oft geymt í viðartunnum og
verður fyrir vikið þyngra og líkt
viskí á bragðið. Dæmi um slík vín
er Genever gin og Holland gin.
Gin sem eimað er í eimingar-
turnum er búið til úr 96% alkóhóli
sem er blandað gerjuðum massa
sem getur verið gerður úr sykri,
kartöflum eða korni og síðan
blandað með bragðefnum. Dæmi
um þetta er London dry gin.
Að lokum eru til gin sem eru
búin til úr útvötnuðum spíra og
blönduð með náttúrulegum eða
verksmiðjuframleiddum bragð-
efnum.
Vinsælustu ginin í dag fyrir utan
hefðbundið gin með einiberjakeim
eru þau sem bragðbætt eru með
sítrónu- eða appelsínubragði auk
þess sem gin með anís, hvönn,
kanil, lakrís og öðru bragði þykja
góð. Þegar kemur að aukinni fram-
leiðslu á gini er hún mun meiri í
tegundum með óhefðbundnu bragði
fremur en einiberjum.
Bannár og hanastél
Vínbannsárin í Bandaríkjum
Norður-Ameríku, 1920 til 1933,
leiddu til þess að ólöglegt áfengi
var framleitt í gríðarlegu magni
og þar á meðal það sem var kallað
baðkarsgin. Bruggunin, eins og
nafnið gefur til kynna, fór þannig
fram að spíra, sem var mismunandi
að gæðum, var hellt í baðkar og
einiberjaolíu eða öðru bragðefni
hrært saman við og síðan tappað
á tunnur eða flöskur til sölu. Oft
og tíðum varð að blanda ginið
með öðrum drykkjum til að það
yrði drykkjarhæft og þannig urðu
til margir vinsælir kokteilar sem
drukknir eru enn í dag.
Kokteilar eða vínblöndur af
ýmsu tagi urðu enn vinsælli á þriðja
og fjórða áratug síðustu aldar, ekki
síst vegna áhrifa kvikmynda þar sem
stjörnurnar drukku hanastél eins og
enginn væri morgundagurinn og oftar
en ekki var í þeim gin.
Vinsældir gins hafa aukist
Með aukinni markaðssetningu hafa
vinsældir gins aukist talsvert frá
síðustu aldamótum og í framhaldinu
hafa komið á markað fjöldi nýrra
vörumerkja og bragðtegunda.
Í dag er gin ekki bara rammur
drykkur sem kryddaður er með
einiberjum og mörgum þykir hann
nánast ódrekkandi nema útþynntur
í gosi eða ávaxtasafa. Í boði er
gin með rabarbara-, kirsuberja- og
jarðarberjabragði sem höfðar til
neytenda langt utan við hefðbundna
andlitssveitta ginblossa. Auk þess sem
gin hefur lengi verið grunnhráefnið
í fjölda kokteila í hanastélsveislum.
Gin á markaði í dag er að öllu
jöfnu 37,5% að alkóhólinnihaldi en
í Bandaríkjum Norður-Ameríku er
miðað við 40%. Í fínni ginum eru
notuð bragðefni úr jurtum til að gefa
bragðið en einnig er á markaði gin
sem bragðbætt eru með kemískum
bragðefnum.
Þegar kemur að flokkun á gini
og sénever er það yfirleitt gert eftir
framleiðsluaðferð en einnig eru til
gin og sénever sem eru kennd við
upprunasvæði eins og Plymouth
gin, Ostfriesischer Korngenever,
Slovenská borovička og Kraški
Brinjevec. Sloe gin er upprunnið
á Bretlandseyjum og fengið með
því að hella gini yfir þyrniplómu,
Prunus spinosa, sem gefur drykkn-
um bragðið.
Gin á Íslandi
Lengi stóð orðið gin á íslensku
fyrir kjaft og talað um gapandi gin,
gin- og klaufaveiki eða gin úlfs-
ins, en litlum sögum fer af gini sem
áfengi. Í jólablaði Alþýðublaðsins
1933 er að finna þýðingu Magnúsar
Ásgeirssonar á ljóðinu Vatn eftir
Nordahl Grieg og er eitt erindið á
þessa leið:
Gin amd bitter, gim and bittier!
Drykkjustofan skipuð gestum.
Gegnum hróp og glaum við borðin
glittir, skín í drykk við drykk.
Mókandi augu í móðu hitans
mara í kafi, rauð og þrútin,
dvelja kyr við dagggrátt staupið
— gin and bitter, boy be quick!
Í Hagskýrslum um innflutning á
vörum árið 1936 segir að flutt hafi
verið inn rúm 13 tonn af sénever
og gini.
Samkvæmt heimasíðu Vínbúðar-
innar er íslenskt gin í boði undir 25
vöruheitum í Ríkinu og samkvæmt
því talsverð gróska í framleiðslu
þess hér á landi.
Lokun bannáranna fagnað.
Ólöglegu gini fargað á bannárunum í Bandaríkjunum.
Mikill munur þótti á bjór- og gindrykkju, eins og sjá má á myndunum Beer
Street and Gin Lane eftir William Hogarth 1751.
Drykkja á vökva blönduðum með
einiberjum til lækninga jókst mikið
á þeim árum sem svarti dauði gekk
í Evrópu. Trúin á lækningamátt
einiberja var slík að fólk bar grímur
sem fylltar voru með einiberjum til
að bægja pestinni frá.